Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik

276-mashq.
Uyga vazifa. Quyidagi so‘zlar ishtirokida juft va
takroriy so‘zlar hosil qiling. Ular ishtirokida gaðlar tuzing.
Uy, olma, bola, qozon, oy, yer, daryo.
N a m u n a : uy-joy. Shahrimizda bir-biridan ñhiroyli yangi
uy-joylar qad ko‘tarmoqda.
1-t o ð s h i r i q . Shaxs, joyni bildiruvñhi atoqli otlarga misollar
keltiring.
2-t o ð s h i r i q . Berilgan otlarni quyidagi guruhlarga bo‘ling.
Jo‘ra, Bekobod, Usmon Nosir, Bo‘ribosar.
i
r
a
l
m
o
n
s
x
a
h
S
i
r
a
l
m
o
n
y
o
j
-
n
i
r
‘
O
i
r
a
l
m
o
n
a
s
r
a
N
3-t o ð s h i r i q . So‘zlarni ism, ota ismi, familiya, taxallus bildiri-
shiga ko‘ra guruhlang.
Òoshev, Yo‘ldosh o‘g‘li, Õorazmiy, Ibn Sino, Sanobar
Akbar qizi, Navoiy, Cho‘lðon.
BILIB OLING. 
Biror shaxs, narsa yoki joyga atab
qo‘yilgan nomlar atoqli otlar sanaladi. Atoqli otlar nimani
atab kelishiga ko‘ra shaxs nomlari, joy nomlari va narsa
nomlariga bo‘linadi.
Kishilarning ismi, otasining ismi, familiyasi, taxal-
lusini bildiruvñhi otlar shaxs nomlari sanaladi.
ESDA TUTING. 
 Familiyalar shaxs ismidan so‘ng
otasining ismini qoldirish (Usmon Nosir), otasining ismiga
-ov(a), -yev(a) qo‘shimñhasini qo‘shish (Erkin Vohidov)
bilan ifodalanadi.
277-mashq. 
Shaxs nomlarini toðing va ularni izohlang. Yana qanday
mashhur allomalarni bilasiz? Shu haqda suhbatlashing.
AÒOQLI OÒLARNING ÒURLARI VA IMLOSI

---

111
Notiq dedi:
Kim darg‘azab, kim hayron,
«Òaqdir shul,
Chiqib keldilar qator:
Bu jahoniy iroda.
Dante, Shiller va Bayron,
Òillar yo‘qolur butkul,
Firdavsiy, Balzak, Òagor.
Bir til qolur dunyoda».
«Va’zingni qo‘y, birodar,
«Ey voiz, ðastga tushgin,
Sen aytganing bo‘lmaydi!»
Bu gað ñhiqdi qayerdan?»
Barñha dedi barobar:
Navoiy bilan Pushkin
«Ona tilim o‘lmaydi».
Òurib keldi qabrdan.
(E. Vohidov)
278-mashq. 
Gaðlarni ko‘ñhiring. Atoqli otlarni shaxs nomlari va joy
nomlariga ajrating.
1. Yana bir neñha kun turib kelmoq uñhun Otabek
Marg‘ilonga, Hasanali ota Yusufbek hojini tinñhlatish uñhun
Òoshkentga jo‘nadilar. (Abdulla Qodiriy) 2. Chol ko‘zlarini qi-
sib, kulib qo‘yadi: — Yaxshi. Ma’nolik narsa. Muqimiyni
ko‘rganman. Õushfe’l, dono odam edi. Muqimiy — kattakon shoir.
Qo‘qonda turadi u kishi. (Oybek)
279-mashq.
Abdu-, -qul, -berdi, -xon, -jon, -boy, -oy,
-bek, -xo‘ja, -bonu  singari kishi nomlari ko‘rsatkiñhlari ishtirok
etgan ismlar qatorini tuzing. Ularning ismlarga qo‘shilish o‘rni va
imlosini tushuntiring.
1. Shaxs nomlari deb qanday otlarga aytiladi?
2. Joy nomlariga misollar keltiring.