144
1-t o ð s h i r i q . Berilgan so‘zlarni
-roq qo‘shimñhasini oladigan,
olmaydigan guruhlarga ajrating.
Mazali, go‘zal, ñhiroyli, ro‘molli, sermeva, erksevar, ðax-
tali, tonggi, so‘nggi, kuzgi, ñhillaki, yuzaki.
2-t o ð s h i r i q . Berilgan so‘zlarni
eng, juda, sal so‘zlari bilan birika
oladigan va birika olmaydigan guruhlarga ajrating.
Qora, qizil, qishki, soyaki, xushbiñhim, do‘ððili, beor,
serg‘alva, devsifat, devoriy.
BILIB OLING.
Belgini to‘g‘ridan to‘g‘ri ifodalay-
digan va uni darajalab ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lgan
sifatlar asliy sifatlar deyiladi: go‘
zal, chiroyli, shirin, oq,
aqlli, yuzaki. Bunday sifatlar -roq qo‘shimchasini qabul
qiladi. Belgini to‘
g‘
ridan to‘
g‘
ri emas, balki boshqa bir
tushunchaga nisbatlagan holda ifodalaydigan va daraja
ko‘
rsatish imkoniyatiga ega bo‘
lmagan sifatlar nisbiy si-
fatlar deyiladi: qishki, ko‘
chma, derazali, devoriy. Bun-
day sifatlar -roq qo‘shimchasini qabul qilmaydi.
363-mashq.
Gaðlarni ko‘ñhiring. Asliy va nisbiy sifatlarning tagiga
ñhizing, ularni izohlang.
1. Hovlimizda ko‘ñha eshikdan kiraverishda kiñhkina, g‘ishtin
uyñha bor. (
N. Òoshev) 2. Òemur yuksak insoniylik xususiyat-
lariga ega bo‘lgan buyuk shaxs edi. (
A. Ahmedov) 3. Uning jussasi
kiñhkina bo‘lsa ham yuzlari jiddiy, boqishlari o‘tkir, ovozi esa
jarangdor. (
H. Akbarov) 4. Yonbag‘irlarda rango-rang tovlanib,
xushbo‘y atrini taratayotgan gullarga nazar tashlayman.
(
R. Musayev) 5. U oltmishlarga borib qolgan bo‘lsa-da, yosh-
lardek ikki beti qið-qizil, serg‘ayrat va tavakkalñhi odam edi.
(
Mirkarim Osim)
364-mashq.
Sifatlarni o‘zi bog‘langan so‘zlar bilan birga ko‘ñhiring
va ularning asliy yoki nisbiy sifat ekanligini tushuntiring.
Òog‘ etaklarida ko‘m-ko‘k maysalar uzra nafis gullar, turli
xushbo‘y giyohlarning hidlari anqiydi. Daraxtlar siyrak, onda-
Dostları ilə paylaş: 
