Umurtqasizlar zoologiyasidan

-ektonevral
(oral), 
ikkita 
qo‘shimcha-g/powevra/ va 
aboral
nerv sistemasi bo'ladi. Asosiy 
ektonevral nerv sistemasi og‘izoldi nerv halqasi va undan nurlar bo‘ylab 
ketadigan 5 yoki undan ko‘proq radial nervlardan iborat. Bu nerv 
sistemasidan chuqurroqda giponevral sistemasi joylashgan. Aboral nerv 
sistemasi esa markaziy diskning aboral tomonida selom epiteliysi ostida 
joylashgan nerv halqasidan va undan tarqaladigan radial nervlardan 
iborat. Ektonevral sistemasi asosan sezgi vazifasini bajaradi. Birmuncha 
kam rivojlangan giponevral va aboral nerv sistemalari esa hayvon 
harakatini boshqarib turish uchun xizmat qiladi. Sezgi organlari yaxshi 
rivojlanmagan. Ambulakral oyoqlari va nurlarining uchki qismida 
joylashgan kaita paypaslagichlar tuyg‘u organlari hisoblanadi. Har qaysi 
numing uchidagi paypaslagichlari asosida bittadan oddiy ko‘zchalari 
boMadi. K o‘zchalar ko‘z chuqurchasi tipida tuzilgan boMib, faqat 
yorugMikni sezishga yordam beradi.
Dengiz yulduzlari ayrim jinsli. Jinsiy sistemasi sodda tuzilgan. 
Jinsiy bezlari shingilsimon shaklda, nurlaming asosida joylashgan. 
Bezlaming yoMi nurlaming oraligMga ochiladi. Jinsiy hujayralari suvga 
chiqariladi. Tuxum hujayrasi suvda urugManadi. Tuxumdan hamma 
ignaterililarga xos boMgan 
diplevrula
deyiladigan lichinka chiqadi. 
Keyingi etapda dengiz yulduzlari sinfi vakillari lichinkalarida kipriklar 
chambari ikki qator-ogMzoldi va ogMzorqasi halqalarini hosil qiladi va 
bunday lichinkani 
bipinnariya
deyiladi.
Ishni bajarish tartibl
Dengiz yulduzining umumiy ko‘rinishi bilan 
tanishib, uning aboral qutbidagi madrepor plastinkasini, anal teshigini va 
pedisellyariyalarini qoM lupasi orqali kuzating va dengiz yulduzi 
tanasining konturini chizing.
Dengiz yulduzining ichki organlari va ambulakral sistemasining 
tuzilishi bilan tanishish uchun har bir nurning ikkala chekka qismidan 
aboral qutbga yaqinroq joyidan o‘tkir uchli qaychi bilan kesing. 
Kesishni nurlararo davom ettirib, faqat madrepor plastinkasi yonidan 
orqa tomonga o ‘tkazing.
Keyin dengiz yulduzini preparoval vannachalarga oral qutbi bilan 
pastga 
qaratib 
qo‘yib, 
entomologik 
to‘g‘nogMch!ar 
yordamida
232

---

nurlaming uchidan qadab qo‘ying. So‘ng vannachani suvga to1 ldiring. 
Dengiz yulduzining aboral tomonidagi tana qoplag‘ichini qisqich bilan 
ko‘tarib, unga yopishib turgan ichki organlarini qaychi bilan kesing. 
Bunda madrepor plastinkasi va uning atrofidagi bir qism tana 
qoplag‘ichi o‘z holicha qolishi kerak.