Universal Impact Factor: 7,1 issn: 2181-2454

ADABIYOTLAR TAXLILI VA METODOLOGIYASI 
Xalq ta‟limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi doirasida 
o„quvchilarning tanqidiy fikrlash, axborotni mustaqil izlash, tahlil qilish malakalari 
va kompetensiyalarini rivojlantirishga alohida urg„u bergan holda, zamonaviy 
innovatsion iqtisodiyot talablariga javob beradigan umumta‟lim dasturlari va yangi 
davlat ta‟lim standartlarini joriy etish, o„quvchilarning bilim darajasini baholashda 
ta‟lim sifatini baholash bo„yicha xalqaro PISA, TIMSS, PIRLS va boshqa dasturlarda 
doimiy ishtirok etish nazarda tutilgan. 
Shu asosda o„quvchilar savodxonligini baholash bo„yicha xalqaro dastur (PISA), 
boshlang„ich sinf o„quvchilarining matnni o„qib tushunish darajasi ni baholash 
xalqaro dasturi (PIRLS), o„quvchilarning matematika va tabiiy yo„nalishdagi 
fanlardan o„zlashtirish darajasini baholash dasturi (TIMSS), rahbar va pedagog 
kadrlarning umumiy o„rta ta‟lim muassasalarida o„qitish va ta‟lim berish muhitini 
hamda ularning ish sharoitlarini o„rganish bo„yicha xalqaro baholash (TALIS) 
dasturlarida ishtirok etishga kirishildi. 
2021-yilda o„tkaziladigan PIRLS xalqaro baholash dasturida 60 dan ortiq 
davlatlar qatorida mamlakatimizdagi 4-sinf o„quvchilari ham ilk marotaba ishtirok 
etadi. Ushbu xalqaro dastur bolaning mustaqil inson sifatida rivojlanishida katta 
ahamiyat kasb etib, boshlang„ich ta‟limda tahsil olayotgan o„quvchilarning o„qib 
tushunish ko„nikmalarini xalqaro miqyosda baholaydi.
PIRLS dasturida asosiy e‟tibor 4-sinf o„quvchilariga qaratiladi, buning boisi 
odatda, ushbu rivojlanish davrida o„quvchilar o„qish ko„nikmasini hosil qilgan bo„lib, 
endi bu ko„nikmadan boshqa fanlarni o„rganishda foydalanayotgan bo„ladi. 
Ma‟lumki, o„qish savodxonligi insonlarning o„qishdan ko„zlagan maqsadlari bilan 
bevosita bog„liqdir. Ko„pgina yosh o„quvchilar endigina o„qishni boshlaganlarida 
asosan hikoyali matnlar (masalan, hikoyalar yoki suratli kitoblar) yoki o„quvchilarga 
o„zlarini o„rab turgan muhit haqida informatsion va savollariga javob beruvchi 
ma‟lumotlarga boy matnlarni o„qiydi. O„quv dasturiga ko„ra, kitob va boshqa bosma 
materiallardan ma‟lumot olish uchun o„qish muhim ahamiyatga ega ekanligi bois, 

---