Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

Xizmatni (buyurtmani) berish 
provayderlar va mijozlar o'rtasi- 
dagi o ‘zaro bogiiqlikni belgilaydigan biznesning bir qismidir. Bu xoh 
m aiu m o t, xoh vazifa b o iis h i mumkin, mijoz esa qiymatni topadi yoki 
natijada qiymatini yo ‘qotadi. Mijozlarga yaxshi xizmat k o ‘rsatish qiy­
matni oshiradi.69 Ushbu bosqich bilan xizmatning hayot sikli yakun- 
lanadi va iste’molchiga yetib boradi.
Xulosa sifatida shuni aytish joizki, tovar va xizmatlaming hayot 
davrining m a’lum bir o ‘xshash jihati b o iish ig a qaramay ikkala tushun­
cha alohida tadqiq qilinadi va iste’molchiga yetib borish jarayonida turli 
bosqichlami bosib o ‘tadi. Ulaming farq va nisbatan yaqin b o ig an xusu-
68 T o ta l Q uality M anagem ent an d Six Sigm a, E dited b y T a u se e f A ized p. 203. ISBN 978-953- 
51-0688-3
69 h ttp s://w w w .research eate.n et/p o st/w h at is the service delivery pro cess
208

---

siyatlarini hozirgacha izlanuvchi olimlar nazariy jihatdan tahlil qilishga 
harakat qilib kelmoqdalar.
Nazorat va mulohaza uchun savollar
1. M arketingda tovar qanday vosita sifatida ta ’riflanadi?
2. Tovar qanday xususiyatga ega?
3. Tovaming raqobatbardoshligi deganda nimani tushunasiz?
4. Tovaming yashash davri konsepsiyasini izohlab bering.
5. Passiv talabdagi tovarlarga misollar keltiring.
6. Tovar modifikatsiyasi deganda nimani tushunasiz?
7. Mahsulot differensiatsiyasi nima?
8. Yangi tovar ishlab chiqarish jarayonini izohlab bering?
9. Tovar variatsiyasi deganda nimani tushunasiz?
10. Tovar raqobatbardoshligiga ta ’sir qiluvchi omillami tushuntirib 
bering.
209

---

Ю-MODUL. NARX SIYOSATI
10.1. Narx tushunchasi va mohiyati
Narx marketingning eng muhim elementlaridan biri b o iib tor 
m a’noda tovar yoki xizmatni sotib olish uchun ishlatilgan pul miqdorini 
anglatadi. Keng m a’noda esa narx iste’molchilar tomonidan tovar yoki 
xizmatdan foydalanish uchun sarflangan qiymatlar yigin disi hisobla­
nadi. Hozirgacha b o ig a n davrda narx iste’molchining tanloviga eng 
katta ta ’sir ko ‘rsatadigan omil b o iib hisoblangan, lekin bugungi kunda 
narxsiz omillaming ham ahamiyati oshib bormoqda. Shunga qaramasdan 
narx firmaning bozordagi holatini ifodalovchi eng muhim elementlardan 
biri b o iib qolmoqda. Narx marketing miks elementlari orasida 
daromadni 
shakllantiruvchi yagona 
element 
hisoblanadi 
qolgan 
elementlar esa xarajatni keltirib chiqaradi. Bundan tashqari narx 
almashuv qiymatini yaratishda asosiy vazifani bajaradi. Narxni 
firmaning bozordagi holatiga ta ’sirini talab va taklif grafiklari orqali 
ifodalash mumkin:
ZJ>
........................
. j..............................................................._...................................... 
_
c?