Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

Yetakchi orqasidan yurish strategiyasi. 
Narxlaming bozor 
darajasi bozorda harakat qilayotgan yirik korxonalarning soni va 
ulam ing narx strategiyasiga ham b o g iiq b o iad i. Bunday sharoitda 
kichik korxonalar narx jihatidan yetakchi b o ig a n korxonalarning ta’si- 
rida b o ia d i. Demak, bu yerda korxona narxlashtirishning yetakchi 
orqasidan yurish strategiyasini q o ilash i foydadan holi emas. Albatta, 
yetakchi vaziyatni egallab turgan korxona maqsadga muvofiq narx 
belgilashga harakat qiladi. 
"Qaymog‘ini olish" strategiyasi. 
Agar 
korxona marketing imkoniyatlaridan samarali 
foydalanib, 
yangi 
tovarining noyob, yagona xususiyatlarga ega ekanligini ajratib ko ‘rsata 
olsa, shuningdek, tovar sotishning va ishlatishning yaxshiroq seriyasini 
ta ’minlasa, unda bu korxona raqobatchilarga nisbatan narx belgilashda 
m a iu m erkinliklarga ega b o ia d i. Bu strategiyani q o ilagan holda, 
kompaniya tovarlar birligi uchun mumkin b o ig a n katta daromadni va 
sotishning umumiy hajmidan eng katta foyda olishni xohlaydi, buni 
quyidagi holatlarda amalga oshirish mumkin:
• bozorda ilgari surilayotgan yangi mahsulot to ‘g ‘risida umuman 
hech qanday m aiu m o t yo‘q va xaridorlar ("yangilarini sevuvchilar") 
baribir uni yuqori narxda sotib olishni xohlaydilar;
• hozirgi kunda bozorga yangilik nuqtayi nazaridan o ‘xshash m ah­
sulotni taklif qila oladigan raqobatchilar yo‘q.
Natijada korxona o‘z tovarlariga yuqori darajadagi narxni bel- 
gilaydi. Bu strategiya, k o ‘pchilik holda, korxona yangi tovar ishlab 
chiqarish va bu tovami bozorga kiritish bilan b o g iiq b o ig a n xara­
jatlarini iloji boricha tezroq qoplash zarur b o ig a n hollarda qoilaniladi.
Yuqori narxlar strategiyasi. 
Marketingda ushbu strategiya yuqori 
narxlar strategiyasi deb ataladi. Bu yuqori sifatli tovarlarga uzoq vaqt 
davomida yuqori narxlami belgilashni ta ’minlaydi. Ushbu strategiya 
"o b ro ii" narxlarga ega b o ig an va mahsulot sifati va o ‘ziga xosligiga 
katta ahamiyat beradigan xaridorlarga qaratilgan tovarlarga nisbatan 
qoilaniladi. “Q aym ogini olish” strategiyasi yuqori narxlar strategiya­
siga tegishli. Yangi mahsulot bozorga chiqarilganda yuqori narxni 
belgilashni ta ’minlaydi. Ushbu strategiyaning maqsadi - ushbu mahsulot 
katta ahamiyatga ega b o ig a n xaridorlar guruhidan imkon qadar tezroq 
foyda olish va mahsulotni yuqori narxda sotib olishga tayyor b o ig a n
227

---

xaridorlaming doirasi borligiga ishonch hosil qilgan taqdirdagina mum- 
kin. Biroz vaqt o ‘tgach, ushbu bozor segmenti to ‘yinganida, kompaniya 
boshqa bozor segmentlarini rivojlantirishga o ‘tish uchun zanjimi asta- 
sekin kamaytiradi. Yuqori narxlar strategiyasidan yangi mahsulot bilan 
kelajakka ishonchsiz b o ‘lgan firmalar ham foydalanadilar. Yuqori 
narxlar strategiyasi k o ‘pincha firmalar tomonidan tovarlarni, ulaming 
narxlarini va narxlaming bosqichma-bosqich maqbul darajaga yaqin- 
lashishini sinash uchun ishlatiladi. Agar yuqori narx savdo, foyda 
jihatidan juda past natijalarga olib keladigan bo ‘lsa, u holda savdo 
natijalari uning xohish-istaklariga mos kelmaguncha kompaniya tanlab 
narxni tushiradi.