Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

mukammal 
(sof raqobat) va 
nomukam­
mal 
turlarga ajratish mumkin.
Mukammal (yoki sof) raqobat shunday raqobatki, bunda bozordagi 
sotuvchilar va xaridorlaming soni juda k o ‘p miqdorda b o iib , ular 
bozordagi narxga ta ’sir eta olmaydi va monopol mavqeidan foydalanib, 
bozordagi ishtirokchilami o ‘z izmiga yurita olmaydi. Shuningdek, bu
156

---

sharoitda kurash doirasi juda keng b o‘lib, mavjud tarmoqqa kirish va 
undan chiqish hamda ushbu tarmoq to‘g ‘risida axborot olish erkinligi 
kafolatlangan b o ‘ladi.
Bunda barcha ishtirokchilar bir xil turdagi tovar va mahsulotlar ish­
lab chiqaradilar hamda bozordagi narx talab va taklif asosida shakllana­
di. Ammo real hayotda raqobatning bu k o ‘rinishini uchratish qiyin.
Mukammal raqobatning o‘ziga xos tomonlari quyidagilar:
- bozordagi raqobatchilar soni o ‘ta k o ‘p va ulami birlashtirish 
imkoni yo‘q, barcha ishtirokchilar o ‘z imkoniyatlari va tavakkalchi- 
liklari evaziga bozorda ishtirok etadilar;
- mahsulot bir yo‘sinli - standart, sifat bo'yicha tafovutlar yo‘q;
- kichik korxonalar juda oz miqdorda ishlab chiqaradilar va ular 
o ‘zgalaming ishlab chiqarish quvvatlariga va korxonalarga ta’sir eta 
olmaydilar;
- tarmoqqa kirib borish uchun hech qanday huquqiy, tashkiliy, 
moliyaviy va texnologik cheklashlar yo‘q;
- standart mahsulot bo ‘lgani uchun narx vositasisiz raqobatni 
o ‘zlashtirish uchun imkon yo‘q, chunki mahsulot sifati, uni namoyish 
etish uchun farqlanish belgilari yo‘q.
Nomukammal raqobat esa bunga teskari holat bo‘lib, tabiatan 
monopol yoki raqobat bir muncha cheklangan bo‘ladi. Xususan, bunda 
katta ulushga ega b o ‘lgan korxonalar va firmalar raqobatlashadilar.
Nomukammal raqobat monopoliya, oligopoliya, sof monopoliya va 
monopsoniya ko‘rinishlarda namoyon bo ‘lishi mumkin.
Raqobat olib borish usuliga qarab