Urganch davlat universiteti

1. Ko„fiy  

2. Suls  

3. Nasx  

---

13 

 

4. Muhaqqaq  

5. Rayhoniy  

6. Tavqe‟  

7. Ta‟liq  

8. Riqo„ va boshqalar. 

 

Ko„fiy  xati  (Ko„fa//Kufa).  Ko„fiy  xati  arab  xat  uslubining  dastlabki 

ko„rinishlaridan  bo„lib,  boshqa  xat  turlari  ana  shu  xat  shakli  asosida  yaratilgan. 

Mazkur xat turi Ko„fa sharida yaratilganligi bois “Ko„fiy xati” deb yurtilgan. Ko„fa 

shahri  VII  asrda  xalifa  Umar  davrida  bunyod  qilindan  bo„lsa-da,  bu  xat  undan 

oldin  ham  amalda  qo„llanilganligini  isbotlovchi  dalillar  mavjud.  Ko„fiy  xati 

harflari  to„g„ri  burchakli  shaklda  bo„lishi  bilan  boshqa  xat  turlaridan  farqlanadi. 

Mazkur  xatning  yaratilishini  ba‟zi  ma‟lumotlarda  Ali  ibn  Abu  Tolib  shaxsiyatiga 

bog„laydilar.  Jumladan  XVI  asrning  yirik  xattoti  Sulton  Ali  Mashhadiy  oldingi 

arab  manbalariga  tayanib:  “Murtazo  (ya‟ni  Ali)  kufiy  xatiga  asos  solgan  edi  va 

uning taraqqiyoti va rivojlanishiga sababchi edi. Boshqa kashf etilgan barcha xatlar 

bilgilki ko„fiy xatidir” deb yozadi. Bu fikrlar o„z isbotini topmagan.  

Nasx  xati.  Nasx  xat  yozuvi  ikkinchi  xat  turi  sifatida  ko„fiy  xati  bilan  bir 

davrda  yuzaga  kelgan.  Ko„pchilik  “Nasx  xati”ning  ijodkori  sifatida  Ibn  Muqla 

(888-940) degan shaxsni keltiradilar. Bu xat usuli tezlik bilan ommalashib, ko„fiy 

xatini iste‟moldan chiqardi va uning  o„rnini egalladi. Shuning uchun unga “nasx” 

nomini  berdilar.  Nasx  so„zining  ma‟nosi  “yo„q  qilish”,  “yo„qotish”,  “boshqa 

qilish”,  “ko„chirish”  ma‟nolarini  ifodalaydi.  “Nasx  xati”  chiroyli,  o„qishga  ancha 

osonligi bilan ajralib turadi.