Urganch davlat universiteti

Abjad hisobi haqida  

Arab  yozuvi  o„zining  go„zalligi,  xushxatligi  bilan  jahon  xalqlarining 

e‟tiborini  doimo  jalb  qilib  kelgan.  Sababi  uning  boshqa  xalqlar  yozuvidan  farqli 

o„laroq bir necha muhim vazifani ado eta olganidadir. Avvalo, arab yozuvi ma‟no 

tashish  vositasi  sifatida  ahamiyatli,  qolaversa,  o„quvchiga  yuksak  estetik  zavq 

ulashuvchi  san‟at  asari  sifatida  qimmatlidir.  O„tmishda  bu  yozuv  tarixiy 

yodgorliklar,  ulkan  inshootlar,  osori  atiqalar  uchun  naqsh,  bezak  vazifasini  ham 

bajargan. Bulardan tashqari, uning yana bir muhim vazifasi bor, u ham bo„lsa arab 

alifbosidagi harflarning raqam, son ma‟nosini ifoda etish bilan bog„liqligidir. 

Manbalardan  ma‟lum  bo„lishicha,  arablar  (miloddan  2000  yil  ilgari)  o„z 

alifbolarini  tuzishda  qadimgi  yozuvlar  bo„lmish  finikiya  va  oromiy  yozuvlaridan 

harflar  nomlarini  va  ular  bilan  birga  har  bir  harfning  raqamiy  tengligini  ham 

olganlar.  Demak,  abjad  hisobining  tartibi  finikiya  va  oromiy  yozuvlaridan  kelib 

chiqqan.  Arablar  bu  usulni  biroz  takomillashtirdilar.  Ular  oltita  harf  ixtiro  qilib, 

besh yuzdan minggacha bo„lgan son ifodalarini hosil qildilar. Shu tariqa arablarda 

yigirma sakkiz harfni o„zida jamlovchi 8ta atama hosil bo„lgan. Bular quyidagilar:  

namalak 

hittu 

havvaa 

aajaa 

هملک 

یﻄح 

صﻮه 

ذجبﺍ 

50  40  30  20 

10     9     8 

7   6   5 

4  3  2  1 

 

 

 

 

zazag„ 

saxxaz 

qarashat 

Sa‟fas 

ػﻈض 

زخث 

ﺖششق 

ﺺفعع 

1000  900  800 

700  600  500 

400  300  200  100 

  90  80  70  60 

 

صﻮه