Urganch davlat universitetining tabiiy fanlar fakulteti «ekologiya va hayot faolyati xavfsizligi» kafedrasi

Chora-tadbirlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kuniga 1 90 dollardan kam yashaydigan odamlar ulushi, 1990-2015, 2018 hozir va 2030 prognozi (foiz)
2013-yilda taxminan 385 million bola kuniga 1,90 AQSh dollaridan kam pul bilan yashagan. Dunyo boʻylab bolalarning ahvoli haqidagi maʼlumotlarda katta boʻshliqlar mavjudligi sababli bu raqamlar ishonchsizdir. Oʻrtacha 97 foiz mamlakatlarda kambagʻal bolalarning ahvolini aniqlash va SDG 1 maqsadi boʻyicha prognozlar qilish uchun yetarli maʼlumotlar mavjud emas va mamlakatlarning 63 foizida bolalar qashshoqligi haqida umuman maʼlumotlar yoʻq^[10].
1990-yildan buyon dunyo mamlakatlari qashshoqlikni kamaytirishga qaratilgan turli chora-tadbirlarni amalga oshirib, ajoyib natijalarga erishdi. Oʻta qashshoqlikda yashovchi odamlar soni 2013-yilda 1,8 milliarddan 776 milliongacha kamaydi^[11][12]. Shunga qaramay, odamlar qashshoqlikda yashashda davom etmoqdalar, chunki Jahon banki 2020-yilda 40 milliondan 60 milliongacha odam oʻta qashshoqlikka tushib qolganini malum qildi^[13]. Kambagʻallikning juda past chegarasi eng kam qulay holatda boʻlgan odamlarning ehtiyojlarini taʼkidlash bilan oqlanadi. Bu maqsad insonning yashashi va asosiy ehtiyojlari uchun yetarli boʻlmasligi mumkin, ammo shu sababli kambagʻallikning yuqori chegaralariga nisbatan oʻzgarishlar ham odatda kuzatiladi.
Qashshoqlik daromad yoki resurslarning yetishmasligidan koʻra koʻproqdir: agar odamlar sogʻliqni saqlash, xavfsizlik va taʼlim kabi asosiy xizmatlarga ega boʻlmasalar, qashshoqlikda yashaydilar. Ular, shuningdek, ochlik, ijtimoiy kamsitish va qaror qabul qilish jarayonlaridan chetlanishni boshdan kechiradilar. Mumkin boʻlgan muqobil koʻrsatkichlardan biri koʻp oʻlchovli qashshoqlik indeksidir^[14].
Ayollar erta homiladorlik va tez-tez homilador boʻlishdan hayot uchun xavflarga duch kelishadi. Bu taʼlim va daromad darajasining pasayishiga olib kelishi mumkin. Kambagʻallik yosh guruhlariga turlicha taʼsir qiladi, eng dahshatli oqibatlarga esa bolalar duch keladi. Bu ularning taʼlimi, sogʻligʻi, ovqatlanishi va xavfsizligiga taʼsir qiladi, hissiy va maʼnaviy rivojlanishga taʼsir qiladi^[15]. 1-maqsadga erishishga dunyoning eng qashshoq mamlakatlarida iqtisodiy oʻsishning yoʻqligi, oʻsib borayotgan tengsizlik, tobora zaiflashib borayotgan davlatchilik va iqlim oʻzgarishining taʼsiri toʻsqinlik qilmoqda. Mahalliy hukumatlar qashshoqlik bilan bogʻliq masalalarda tegishli rol oʻynaydi. Bu rollar butun dunyoda farqlanadi va quyidagilarni oʻz ichiga oladi^[16]:

• 
  Shahar kambagʻallarining ehtiyojlarini qondirish va hisobdorlik va shaffoflikni taʼminlash uchun toʻgʻri boshqaruv.
  
• 
  Ishga joylashish imkoniyatini oshirish uchun inklyuziv taʼlimni taʼminlash.
  
• 
  Kambagʻal va qishloq jamoalariga taʼsir koʻrsatadigan jamoat biznesining biznes etikasi ustida ishlash.
  

2020-yilda COVID-19 pandemiyasidan oldin, global qashshoqlikni pasaytirish sur’ati sekin edi va 2030-yilgacha qashshoqlikka barham berish boʻyicha global maqsad amalga oshirilmasligi prognoz qilingan edi. Biroq, pandemiya oʻn millionlab odamlarni oʻta qashshoqlikka olib keldi va koʻp yillik taraqqiyotni bekor qildi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, 2020-yilda global ekstremal qashshoqlik darajasi 8,4-8,8 foizni tashkil etadi, bu 2017-yildagi darajasiga yaqin. Natijada, 40 dan 60 milliongacha odam yana oʻta qashshoqlikka qaytadi, bu esa 20 yildan ortiq vaqt ichida birinchi marta global qashshoqlikning oʻsishidir^[17].