Urganch davlat unversiteti tarix fakulteti 3-bosqich talabasi Shomurotova Oydinoyning maqolalar to‘plami

Oila kamolotga yetkazilish poydevori.
Annatatsiya: bu maqoloda oilaning jamiyatda turgan o' rni oilada bo'la tarbiyasi va rivojlanishi haqida.
Kalit so' z:oila jamiyat , bo'la tarbiya.
Shaxsning ma' naviy sifatlariga ega bo'lishi, unda ma' naviy bilmlarni egallashga nisbatan ehtiyoj va qiziqishning paydo bo' lishida oila tarbiyasi asosiy ro' lni bajaradi. Oilada qaror topgan sog' lom ma' naviy ruhiy muhit farzandlaringiz yetuk, barkamol bo'lib voyaga yetishlari uchun beqiyos ahamiyatga egadir.Davlatning oilaga nisbatan g' amxorligi qabul qilinayotgan qonun va qarorlarda o' z ifodasini topmoqda oila ilmiy amaliy markazi burning yorqin dalilidir. Prizdent Shavkat Mirziyayev Odamlarimiz bilish kerak oila muqaddas biz uchun, oilani saqlab qolmasak, biz o' zligimizni yo' qotamiz" deya oilaning naqadar ijtimoiy ahamiyatga ega ekanligini takidlaganlar. Ma' lumki, nikohga va yaqin qarindoshlikka asoslangan axloqiy ma' sulyat, o'zaro hurmat tushunish va mehr muhabbat umumiyligi bilan bog'langan kichik ijtimoiy guruh oila deyiladi. Oilada barcha munosabatlar zaminida salbiy yoki ijobiy xolatlar yuzaga keladi, ya' ni oila azolardan kimningdir, kimgadir ta' sir oqibatida shaxs yoki yaxshi shakillanishi va komil inson darajasiga yetishib yoki tarbiyasi og' ir , xulqi buzuq odam bo' lib tarbiyalashi mumkin. Oila tarbiya o' chog'i va jamiyat negizidir. Har bir insondan ilk yoshligidan boshlab ongida shakllanadigan barcha insoniy fazilatlar, ezgu niyat qadriyatlar takomil topadigan mafkuraviy va ma' naviy tarbiya amalga oshiriladigan muhitdir. O' zbek oilasi o' zida ko' p asirlik mustahkam ma' naviy qadriyatlarimiz ravnaq topadigan shunday maskanki uning barqarorligi va mustahkamligi jamiyatimiz rivojining muhim omillaridan biridir.Bu haqida Prizdentimiz I.A.Karimov yuksak ma'naviyat- yengilmas Kuch" asarida shunday yozadi: Har qaysi millatning o'ziga xos ma' naviyatni shakillantirish va yuksaltirishda xech shubxasiz oilaning o' rni va ta'siri beqiyosdir.Chunki insonning eng sof va pokiza tuyg' ulari ilk hayotiy tushuncha va tasavvurlari birinchi galda oilada shakllanadi.Oila mikro muhit sifatida bolaning ruhiy va jismoniy ijtimoiy rivojlanishiga o'z ta' sirini ko'rsatadi. Oilaning vazifasi bo'lani asta sekinlik bilan jamiyatga tayyorlashdir.Oilada insonga ta' lim va tarbiya beriladi uning ijodiy, aqliy,qobilyatlarini rivoji sodir bo' ladi. Aynan bola oilada mehnat qilishga va mustaqilikka o' rganadi.
Oilada farzand tarbiyasi u tug'ilmasdan boshlanmog'i lozim.Homilador ayolning kayfiyati yaxshi asablari sokin, istemol qiladigan taomlari foydali bo'lmog'i zarur.Er xotin oilaning boshqa azolari o' rtasidagi sog'lom ma' naviy muhit, xushmomulalik, xursandchilik, bolaning bexavotir, sog' lom tug' ishiga garov bo' ladi. Faqat ota onagina bolada iroda, ma'sulyat, shijoat, g' ayrat, xalolik, to'g' ri so' zlik, saxiylik, kabi sifatlarning birinchi poydevorini qo' yadi. Ota Ona ezgu bo' lsa, uning ezguligi yetti urug' aymog'iga yetadi. Burning uchun ular farzandlaringiz ko'z o' ngida shaxsiy namuna va ibrat ko' rsatishlari kerak bo' ladi. Har bir oilaning sog'lom bo'lishi, ularda psixologik iqlimning hukm surishi mana shu muhitda dunyoga kelib, shaxs sifatida shakillanib, so'ng o' zi yashayotgan davlatning fuqorosi sifatida o' z davlatning iqtisodiyoti, ijtimoiy hayotiy taraqqiyotini ta' minlovchi Hal qiluvchi omil bo'lgan inson kamolotida oilaning turgan o'rni beqiyosdir. Xulosa qilib aytadigan bo'lsak oilaviy tarbiya to' g' risida sharq mutafakkirlari o'zlarining noyob durdona asarlarida o' o'zlarining chuqur ma' noga ega fikrlarni baton etishgan.Xususan ulardan " qobusnoma" Saodatnoma"Zahriddin Muhammad Boburning " Boburnoma" To'tti" " Shohnoma" Odobnoma" kabilarda oila muammosiga doir masalalar ilmiy amaliy va nazariy jihatdan asoslab berishgan. Oila tarbiyasi masalalari bo'yicha maxsus Abu Ali Ibn Sino " tadbir Al Manzil" nomli asarini yozgan. Unda olim ota onaning bolalarni tarbiyalashdagi vazifalarini yoritgan.Asarda oilada ota onaning vazifasi va burchiga ,oila munosabatlariga to' xtalar ekan, ayniqsa ota onalarning oilada mehnatsevarligi bilan farzandlarni ham kasb ham xunarga o'rgatish borasida muhim fikrlarni bayon etadi.Ibn Sino tarbiyaviy qarashlarida oila va oilaviy masalalarga alohida o' rin qaratgan.Ota oilada o' z farzandlariga har tomonlama yurish turishida, nutq odobida so'z ma'danyatida o'zaro muomla jarayonida eng muhimi amaliy ish faolyatida to' g'rilik va xaqqoniylik,samimiylikda namuna bo'lmog'i kerak. Yusuf Xos Xojib ''Qutadg'u bilig" oilaviy maishiy turmush muammolariga ham katta etibor beradi.U kishilarni uylanib oila quroshdan boshlab farzand tarbiya etish oilaning moddiy ta' minotini yuritishgacha bo' lgan eng zaruriy vazifalarini birma - bir bayon etadi.Ota- Onalar nazoratida bo'lgan bolalarning ma'sulyat hissi rivoj topadi.Shu sababli bo'la tarbiyasida Ota- Onaning mavqei alohida muhim ahamyatga egadir.Ular tanlagan to'g'ri yo'l farzandlarning kelajagi, kamoloti uchun nihoyatda muhimdir.Jamiyatda farzandlarni xulq atvoriga qarab ota onalarga baho berishni aytib ularni ogohlantiradi.Mirzo Ulug'bekning qarashlarida: bolaning bilm olishiga bo' lgan qiziqishi, havasini oshirishda u tarbiyalanyotgan muhit muhim o'rin egallaydi.Shunday ekan, avvalambor bola tarbiyasida oila muhitini to' g'ri tashkil qilish darkor.Xulosa qilib shuni aytadigan bo' lsam oiladagi eng katta sharafli ma'sulyat ota - ona zimmasiga tushadi.Farzandlarimiz tarbiyasida asosiy va ta'sirchan yetakchi Kuch qudrat bu onadir.Ota esa o'z navbatida oilaning moddiy ehtiyojini qondirish va ta'minlash vazifasini bajaradi .Oilaning xo'jalik ishlari bilan band bo'ladi.Shunga ko'ra bola bilan ko'proq ona bo' ladi.Axir xalqimiz ushbu maqolni bejizga aytmagan: sut bilan kirgan jon bilan chiqadi deb.Yuksak odob axloq, go'zal xulq aqidalari bola ruhiyatiga ko'proq ona suti bilan kiradi.
Yosh avlodning to'g'ri yoki egri o'sishi ko' proq ona mahoratiga vaehnatiga bog' liq.Ona mehribon va rahmdil to' g'ri so'z iymonli,insofli bo'lsa uning farzandlari ham yon atrofdagi do'stu yorlari qarindosh urug'larga mehribon va rahmdil bo' lib barchaning hurmat etiboriga sazovor bo'ladi.Va o'z hayoti davomida yuksak martabalarga erishadi.Bog'bon bir bog' yaratadi o'Sha bog'ning chiroyli ham ko'rki ham daraxtning mevasiga bog'liq.Meva qanday Shirin va totli bo'lsa insonni rohatlantiradi.Aksincha uning ta'mi qanchalik nordon yoki taxir bo' lsa insonni o' Shazahotiyoq bo'g' adi.Shunday ekan bog'bon qanchalik mahoratli va ziyrak ,ziyoli bo' lsa uning bog'i hamisha gullab yashnaydi.Bog'bon ona bo'lsa uning mevalari bu farzandlaridir.Farzandlarimizga hamisha yaxshilik va mehr muhabbat urug'in berib tarbiya qilmog' imiz lozim.Eng asosiysi ularni insoniylikka o' rgatish,insoniylik bor joyda hamisha adolat bo' ladi.Oqko' ngil va qalb gavhari pok onalardan hamisha, oqko' ngil,sofdil tarbiyada hamma tengqurlariga o' rnak bo'la oladigan farzandlar dunyoga keladi.Ota-Onalarimiz hamisha biz uchun ibrat maktablarining asosiy kalitidir. Onalarimiz esa go'zal namunadir.