Usim-biol p65

Hasharotlarga viruslarning o`tish yo`U, Hasharotlarga virusli kasal-liklaming o`tishi ko`pchilik yadroli poliedroz va granulozlar xo`jayin lichinkasi tanasining ichini suyultirib yuboradi. Bu jarayonda ajralib chiqqan poliedriar o`simlik bo`ylab tarqaladi va tuproqqa tushadi.
92
Infeksiyalar gorizontal holatda o`tishi mumkin. Bu yerda bo`g`inlar orasida sodir bo`lmaydi, tik (vertikal) infeksiya esa ona hasharotlardan keyingi avlodga o`tadi.
Infeksiya o`tishi hasharotlarga oziq orqaU, ya'ni gorizontal yo`l ЬЦап o`rta ichak yo`lining epiteiiysiga, bu yerda bevosita kutikulaning zararlanishi hisobiga gemolimfaga va tuxum qobig`i orqaH pushtga keUb tushadi.
VirusU qo`zg`atuvchilarga sezuvchan bo`lgan hasharotlaming o`rta ichak epitehysi orqah viruslar gemoUmfaga o`tadi va bu yerda ko`paya boshlaydi. Hasharotlar ommaviy ravishda ko`paytirilganda virus kasaUiklari tuxumda ko`plab uchraydi. Bu davrda hchinkalar tuxum xorionini keUirib chiqarishi vaqtida ular bevosita viruslar bilan kasaUanadi. Buning uchun tuxumlar oldindan dezinfeksiya qiUnadi.
Hasharotlarni infeksiyaning tik (vertikal) yo`U bilan zararlash transmissiv yo`U bilan tamomlanadi yoki pusht orqaU o`tadi, ya'ni kasaUik sog`lom hasharotga yuqadi.
3.5. Yirus kasalligining hasharotlarga nisbatan o`ziga xosligi
KasalUk qo`zg`atuvchi viruslaming eng xarakterU belgisi ulaming bir turdagi hasharotlaming ma'lum bir a'zolarida ko`payishi va ma'lum bir yuqumU kasallikni keltirib chiqarishi, organizmning himoya xossalarini o`ziga xos tarzda qaytadan o`zgartirishi bilan birga davom etadi.
Viruslar nafaqat o`ziga xos xususiyatga, balki organotroplikka ham egadir. Ko`pchilik viruslar virusli yadroli poliedroz va granulozlar tangaqanotlilaming yog`li to`qimasi, gipodermavatraxeyapo`stlarini zararlaydi. Odatda, ular hasharotning ichak yo`lida rivojlana oUnaydilar.
Hasharotlarning yoshiga nisbatan kasaUikning ixtisoslashuvi har xil bo`lib, bunda kichik yoshdagi lichinkalar katta yoshdagilarga nisbatan kasallikka ko`proq moyil bo`ladi.
Ko`plab turdagi virus kasaUigi bir turga mansub bo`lgan ba'zi bir hasharotga ta'sir etishi yoki aksincha, ta'sir etmasligi mumkin. Kuzgi tunlam granulozi shu turga yaqin bo`lgan C — qora va undov tunlamini zararlay oladi, lekin tengsiz ipakchisi uchun yuqumli hisoblanmaydi. Amerika oq kapalagi granulozi esa, o`z navbatida, ipak qurtini zararlay olmaydi, shu bilan birga latentlik xususiyati sezilarli darajada faol emas. Karam va sholg`om oq kapalaklari virus granuloziga nisbatan sezuvchanlik xususiyatiga ega.