V. А. Kostetskiy

59 
9-
 
§. BITIMLAR VA VAKILLIK
 
BITIMLARGA QO‘YILGAN TALABLAR, 
ULARNING TURLARI VA SHAKLLARI 
Shaxslar tomonidan amalga oshiriladigan hamda fuqarolik huquqi bilan 
belgilangan harakatlar bitim deyiladi. O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik 
kodeksiga muvofiq bitimlarga quyidagi talablar qo‘yiladi: 
1.
 
Qonuniylik
. Qonunga zid harakatlar ta’qib qilinadi va jazolanadi. Mi- 
sol uchun, giyohvandlik vositalari va qurol-yarog‘ bilan savdo qilishni 
qonuniy deb bo‘lmaydi. 
2.
 
Taraflarning yetarlicha huquqiy layoqati
. Eslang, 18 yoshga to‘lma- 
gan shaxslar to‘liq hajmda o‘z huquqlarini amalga oshirishi va yuridik 
burchlarga ega bo‘lishi mumkm emas. Demak, bitimlar aksariyat hol- 
larda muomalaga to‘liq layoqatli shaxslar tomonidan tuziladi. 
3.
 
Ixtiyoriylik
. Ixtiyoriylik qoidasi qo‘rqitish, yanglishish, aldash va 
zo‘rlik bilan tuzilgan bitimlarni taqiqlaydi. 
4.
 
Shaklga rioya qilish
. Qonunlar bilan bitimlarning quyidagi shaklla- 
ri belgilangan: og‘zaki yoki yozma (oddiy yoki notarial tasdiqlangan). 
Bitimlar qonunda ko‘rsatilgan hollarda yoki taraflardan birining talabi 
bo‘yicha notarial tarzda tasdiqlanadi. Ko‘chmas mulk ishtirokida tuzil- 
gan bitimlar davlat tomonidan ro‘yxatga olinishi shart. 
Bitimlar bir taraflama (bu hollarda faqat bir tarafning xohishi zarur bo‘la- 
di — mulkni meros qoldirish, sovg‘a qilish), ikki taraflama yoki ko‘p taraflama 
(shartnomalar) bo‘ladi. 

---

60 
BITIMLARNING HAQIQIY EMASLIGI 
Haqiqiy bo‘lmagan bitim hech qanday yuridik oqibatlarga olib kelmay- 
di. Bitim haqiqiy bo‘lmaganida taraflarning har biri boshqasiga bitim bo‘yicha 
olgan hamma narsani qaytarib berishi, olingan narsani aslicha qaytarib berish 
mumkin bo‘lmaganida esa, agar bitim haqiqiy emasligining boshqa oqibatlari 
qonunda nazarda tutilgan bo‘lmasa, uning qiymatini pul bilan to‘lashi shart.