Vazirligi b. M

Sortli stan - sortli prokat tayyorlanadigan prokatlash stani.
Slyab - po„lat quymalarni prokatlash natijasida olingan ko„ndalang kesimi to„g„ri to„rtburchak bo„lgan mahsulot. Uning qalinligi 75 - 600 mm uzunligi 1000- 2000 mm bo„ladi. Undan listlar olishda foydalaniladi.
Klet - prokat ishlab chiqarishdagi klet - stanning ikkita quyma staninadan iborat asosiy qismi; podshipnikli prokat valiklari yoki aylanma harakat uzatuvchi valiklarni shesternyalari (shesternyali klet) uchun tayanch vazifasini o„taydi.
Slyabing - yirik po„lat quymalardan slyablar olishda foydalaniladigan qisuvchi stan.
Kalibr - Prokat jo„valar sirtida aylana bo„yicha o„rnatilgan shaklli moslamalar qo„shilishidan hosil bo„lgan o„yma. Metrologiyada buyumlarni shakilli o„lchamlarini va qisimlarini o„zaro joylanganligini kuzatuvchi shkalasiz asbob.
Rels - maxsus profilli po„lat balka, masalan, poezd, tramvay izlari.
Texnologiya - materiallarni ishlab chiqarish va ulardan aniq shakilli va o„lchamli buyumlar tayyorlash bilan bog„liq bo„lgan texnologik jarayonlarni o„rganish ilmi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   O„zbekiston Respublkasini yanada rivojlantirish bo„yicha Harakatlar strategiyasi to„g„risida. - T.:2017 yil 7 fevral, PF-4947-sonli Farmoni.
   
2. 
   O„zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8 oktiyabridagi PF-5847- sonli “O„zbekiston Respublikasining oliy talim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi” to„g„risidagi farmoni, Toshkent sh.
   
3. 
   Abdullaev F.S., Mahkamov Q.X. Metallarga bosim bilan ishlov berish nazariyasi asoslari. O„quv qo„llanma. - Tashkent: TDTU. 2000. - 400 b.
   
4. 
   Машиностроение. Энциклопедия / Ред. совет: К.В. Фролов (пред.) и др. М.: Машиностроение. Машины и агрегаты металлургического производства. Т. IV-5/ Н.В. Пасечник, В.М. Синицкий, В.Г. Дрозд и др.; Под общ. ред. В.М. Синицкого, Н.В. Пасечника. 2000. - М.: - 912с.
   
5. 
   Колесников А.Г., Яковлев Р.А. Механизмы и устройства рабочих клетей прокатных станов: Учеб пособие по курсу «Расчет и конструирование прокатных станов». - М.: Изд-во МГТУ им. Н.Э. Баумана, 2008. - 63с.
   
6. 
   Колесников А.Г., Яковлев Р.А. Конструкция и расчет калиброванных валков. Учеб. пособие. - М.: Изд-во МГТУ им. Н.Э. Баумана, 2007. - 67с.
   
7. 
   Колесников А.Г., Яковлев Р.А. Расчет и исследование напряжений и деформаций станин прокатных станов. Учеб пособие. - М.: Изд-во МГТУ им. Н.Э. Баумана. 2005. - 55с.
   
8. 
   Проников А.С. Параметрическая надежность машин. - М.: Изд. МГТУ. 2002. - 560 с.
   
9. 
   Соколова О.В., Восканьянц А.А., Комкова Т.Ю. Технология и оборудование производства труб на станах ХПТ: Учеб пособие /. Под ред. А.П. Молчанова. - М.: Изд-во МГТУ им. Н.Э. Баумана, 2007. - 40с.
   
10. 
    Яковлев Р.А. Асимметричное нагружение прокатных станов. Учебное пособие. - М.: МГТУ, 2001. - 84с.
    
11. 
    Яковлев Р.А. Усталостная прочность и долговечность деталей прокатных станов. Учебное пособие. - М.: МГТУ, 2000. - 44с.
    
12. 
    Рудской А. И., Лунев В. А. Теория и технология прокатного производства. Учебное пособие. - СПб.: Наука, 2008. - 507 с.
    
13. 
    Колесников А.Г. Технологическое оборудование прокатного производства: учебное пособие / А.Г. Колесников, Р.А. Яковлев, А.А. Мальцев. - М.: Издательство МГТУ им Н.Э. Баумана, 2014. - 158 с.
    
14. 
    William F., Robert M. Metall Forming: Mechanics and, CountryCambridge United Kingdom: Metallurgy Cambridge university press, 2011. - 345 рр.
    
15. 
    Гулидов И.Н. Оборудование прокатных цехов (эксплуатация, надежность): Учеб. пособие для студентов высш. учеб. заведений. -М.: Интермет Инжиниринг, 2004. - 320 с.
    
16. 
    Коваль Г.И. Проектирование предприятий и цехов металлургического производства. Учебное пособие. - Челябинск. Изд - во ЮУрГУ, 2012. - 113 с.
    
17. 
    Ziyonet.uz
    
18. 
    Ziyo.uz
    
19. 
    edu.uz
    
20. 
    gov.uz
    

MUNDARIJA

KIRISH 3

1. 
   - BOB. QORA METALLAR SIFATI VA PROKAT ISHLAB
   

CHIQARISH TEXNOLOGIYASINING UMUMIY SAVOLLARI 5

1. 
   Prokat ishlab chiqarish texnologiyasining umumiy ma‟lumotlari 5
   
2. 
   Prokat ishlab chiqarish tarixi 7
   
3. 
   Prokat ishlab chiqarish texnologiyalari 10
   
4. 
   Qora metallarning turi va sifati 17
   
5. 
   Sifatni yaxshilash uchun standartlashtirish 23
   
6. 
   Ishlab chiqarish va mahsulot sifatini boshqarish 26
   
7. 
   Prokat stanlarining tuzilishi 32
   
   1. 
      Prokat stanlarining tasnifi va qo„llanish sohalari 35
      
8. 
   Prokatlash texnologik jarayonlarining asosiy tamoyillari 39
   

Nazorat savollari 43

2. 
   - BOB. ZAGOTOVKALAR ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASINING ASOSIY XUSUSIYATLARI 45
   
   1. 
      Zagotovkalar ishlab chiqarish texnologiyasi 45
      
   2. 
      Metallni qizdirish sifati va rejimlari 49
      
   3. 
      Nuqsonlarni yo„qotish 55
      
   4. 
      Yirik kesimli prokatlashda metallning xarorat maydoni 62
      
   5. 
      Ko„p qatlamli prokatlash texnologiyasi 64
      
   6. 
      Quyish va prokatlashni yagona texnologik jarayonda umumlashtirish 67
      
   7. 
      Blyumingdagi texnologik jarayonni jadallashtirish 74
      
   8. 
      Blyuminglar uchun siqish rejimi va jo„valarni kalibirlashning xisoblash usullari 80
      
      1. 
         Siqish rejimini hisoblash 88
         
      2. 
         Quymalarni prokatlash uchun bo„shatishlar daslabki sonini xisoblash. 89
         
      3. 
         Silliq bochkada prokatlashning texnalogik ko„rsatkichlarni xisoblash 92
         
      4. 
         Qutili kalibrlarda prokatlashning texnologik
         

ko„rsatkichlarini xisoblash 95

9. 
   Zagotovkalash stanlarida prokatlash texnologiyasi 100
   
10. 
    Uzluksiz zagotovkalash stanlarini kalibrlash 103
    
11. 
    Ko„p oqimli prokatlashda zagotovkalarni bo„lish 108
    
12. 
    Yarim mahsulot ishlab chiqarishning texnik iqtisodiy ko„rsatkichlari 114
    

Nazorat savollari 115

3. 
   - BOB. NAVLI PO„LAT ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI 117
   
   1. 
      Metallni kesishning umumiy ma‟lumotlari 117
      
   2. 
      Relsbalkali stanlar 117
      
   3. 
      Yirik navli stanlar 123
      
   4. 
      Universal to„sinli stan 128
      
   5. 
      Navli po„latni prokatlash uchun kalibrlash sxemasi 132
      
   6. 
      Navli profillarni uzluksiz prokatlashning ratsional rejimi 135
      
   7. 
      Navli prokatlash aniqligiga ta‟sir etuvchi omillar 137
      
   8. 
      Murakkab profillarni prokatlash uchun kalibrlash sxemasi 146
      
      1. 
         Juft tavrli to„sinlarni prokatlash uchun jo„valarni kalibrlash 149
         
   9. 
      Uzluksiz o„rta navli stanlarda har hil shakilli profillarni prokatlash
      

uchun jo„valarni kalibrlashning avfzalliklari 154

10. 
    Jo„valarni sozlashning asosiy ko„rsatkichlari 160
    
11. 
    “Uzluksiz” prokatlash 165
    
12. 
    Simli stanlarni kalibrlash sxemasi va prokatlash rejimi 169
    
13. 
    Navli po„latni nazoratli prokatlash 174
    

Nazorat savollari 177

4. 
   - BOB. LISTLI PO„LATLARNI PROKATLASH NAZARIYASINING AYRIM ELEMENTLARI 179
   
   1. 
      Ishchi klet va tasmalar mustaxkamligi 179
      
   2. 
      Tasma qalinligining asosiy tenglamasi 184
      
   3. 
      Jo„va profilini faol yuzaga keltirish xaqida tushuncha 187
      

Nazorat savollari 191

5. 
   - BOB. QALIN LISTLI PO„LAT ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI 192
   
   1. 
      Qalin listli po„lat ishlab chiqarish usullari 192
      
   2. 
      Texnologik jarayonning qisqacha tasnifi 193
      
   3. 
      Siqish kattaligiga ta‟sir etuvchi asosiy omillar 197
      
   4. 
      Juft kletli qalin listli stanni prokatlash texnologiyasi 204
      
   5. 
      Vertikal kletda prokatlash texnologiyasi 206
      
   6. 
      Qoralama kletda prokatlash texnologiyasi 213
      
   7. 
      Jo„valarni profillash va ularni ekspluatatsiyalash 216
      
   8. 
      Qalin listli po„latni pardozlash 220
      
   9. 
      Qlin listli po„latlarning asosiy nuqsonlari 222
      
   10. 
       Qalin listli po„lat prokatlash texnologiyasini rivojlantirish 224
       
   11. 
       Texnik iqtisodiy ko„rsatkichlar 225
       

Nazorat savollari 226

6. 
   - BOB. INGICHKALISTLI ISSIQLAY JO„VALANGAN
   

PO„LATLARNI ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI (ILIJP) 228

1. 
   List ishlab chiqarishning umumiy malumotlari 228
   
2. 
   Texnologik jarayonning umumiy sxemasi 228
   
3. 
   Yarimuzlukli kengtasmali stanlarda (YaKS) prokatlash texnologiyasi 229
   
4. 
   Uzluksiz keng tasmali stanlarda prokatlash texnologiyasi (UKS) 232
   
   1. 
      Qoralama guruh kletlarida prokatlash 235
      
   2. 
      Yakuniy guruh kletlarini prokatlash texnologiyasi 238
      
5. 
   Texnik iqtisodiy ko„rsatkichlar 253
   

Nazorat savollari 254

7. 
   - BOB. SOVUQ JO„VALANGAN PO„LAT LISTLARNI (SJPL)
   

ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI 256

1. 
   Ingichkalistli po„lat ishlab chiqarishning umumiy ma‟lumotlari 256
   
2. 
   Texnologik jarayonning qisqacha tavsifi 257
   
3. 
   Kuyundini tozalash 258
   
4. 
   Sovuqlay prokatlovchi uzluksiz stanlarda (SPUS)
   

prokatlash texnologiyasi 266

5. 
   Reversiv va ko„pjo„vali stanlarda sovuq prokatlash texnologiyasi 284
   
6. 
   Texnik iqtisodiy ko„rsatkichlar 289
   

Nazorat savollari 290
GLOSSARIY 292
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 294