Vetinariya 2016. pmd

 
Jarrohlik operatsiyalarining tasnifi 
 
Jarrohlik operatsiyalari bajarilishiga qarab xilma-xil bo‘ladi va 
quyidagi bir necha guruhlarga bo‘linadi: 
1.  Qonli operatsiyalar – teri, shilliq parda va qon tomirlar bir-
ligining buzilishi, masalan: yumshoq tovon tog‘ayini kesish. 
2.  Qonsiz operatsiyalar – bunda teri qoplamlari birligi buzil-
masdan operatsiya bajariladi (chiqqan bo‘g‘imlarni joyiga qayta 
solish, bog‘lam ishlatish). 
3. Radikal va palliativ operatsiyalar. Radikal – (lotincha 
radix- ildiz, o‘zak – asosiy hal qiluvchi) kasallik belgisidan tash-
qari, uning sababini ham bartaraf qilish, masalan, chirigan tishni 
qirqib (kesib) olib tashlash – eksterpatsiya qilish, siydik xaltasida 
va uning yo‘llarida paydo bo‘lgan toshni olib tashlash. Palliativ 
(fransuzcha palliative; lotincha palliare – yashirmoq) – vaqtincha 
kasallikka yengillik berish. Hayvondagi og‘riqni pasaytirish orqali 
uning xo‘jalik faoliyati va hayotini uzaytirish; qorin bo‘shlig‘ida 
to‘plangan zardobni chiqarish. Nafas qaytishining oldini olish 
uchun traxeotamiya o‘tkazish va boshqalar. 
4.  Kechiktirib bo‘lmaydigan va rejali operatsiyalar. Birin-
chisi darhol operativ aralashuvni talab qiladi, chunki kasal hayvon-
ning hayoti xavf ostida bo‘ladi, masalan, tomoq yoki qizilo‘n-
gachda yot jismlarning tiqilib qolishi, qisilgan dabba, qon oqish va 
boshqalar. Rejali operatsiyada esa kasal hayvon holatiga, kasallik-
ning kechish jarayoniga qarab operatsiya o‘tkazishni bir qadar 
kechiktirish mumkin. 
5.  Aseptik va septik operatsiyalar. Aseptik – toza, mikroorga-
nizmsiz sharoitda, ifloslanmagan to‘qimada operatsiya o‘tkaziladi, 
masalan, teri ostida joylashgan o‘smani olib tashlash; septik – abs-
sess, flegmona kabi yiringli jarayonlarda va boshqalarda o‘tkaziladi. 

---

7 
6.  Diagonostik operatsiyalar – turli kasalliklarni aniqlash yoki 
tashxis (diagnoz) qo‘yish maqsadida o‘tkaziladi. Bunday operatsi-
ya ko‘pincha oyoq kasalliklarini aniqlashda ko‘p ishlatiladi. 
7.  Bir va ikki fursatli katta va kichik operatsiyalar. Kichik 
operatsiyalar qatoriga teshish, sanchish, shuningdek, yuza joylash-
gan abssesslarni yorib ochish va boshqa operatsiyalar, kattasiga esa 
anatomik bo‘shliqlar va chuqur joylashgan to‘qimalarda operatsiya 
o‘tkazish kiradi. Bir fursatli operatsiyalarda harakat aralashuvi bir 
harakat bilan oxiriga etadi, ikki fursatli operatsiya jarayoni ikki va 
undan ortiq marotaba qaytariladi, lekin ma’lum vaqtdan keyin u 
yana takrorlanishi (masalan: yiringli bursalarda to‘plangan 
suyuqlikni teshib chiqarib tashlangandan, keyin 5–7 kun o‘tgach, 
patologik bursa kapsulasi olib tashlanishi) mumkin.