Vi-bob. Atrof muhit va mehnat mohofazasi
Yüklə 353,46 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SEXNING SUV BILAN TA’MINLANISHI Jadval-11 Suv bilan ta’minlash manbai Suvdan foydalanish me’yori Aylanma suvning
- Shahar suv ta’minoti 1.5 1.5 1.41 94%
|
chiqindilar
ning tarkibi Chiqindilarning miqdori, m/soat Chiqindilarning miqdori, mg\m 3 ChM Ch Tozalash usullari, Tozalagich jihozlar Gaz-chang chiqindila rining rekupe ratsiyasi Gazsimon chang Atmosferaga tozamasdan tashlanayotgan Tozalashga berilayotgan mg\l 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Pista Ftal absorber Tutib Yeritma Angidrid chang 3,5 1,5 1,4 olingan Pentiyeritrit changlar chang 2 1,5 2,2 qayta ishlovga Konifol ayerezol 6 3 5,9 beriladi (C Akriloil) C 3 H 4 O ayerezol 0,009 0,003 0,044 SEXNING SUV BILAN TA’MINLANISHI Jadval-11 Suv bilan ta’minlash manbai Suvdan foydalanish me’yori Aylanma suvning hajmi m 3 /soat Toza suvni Tejashga Loyixa bo‘yicha Aslida 1 2 3 4 5 Shahar suv ta’minoti 1.5 1.5 1.41 94% Mehnatni muhofaza qilish fani vazifasining bitiruv malakaviy ishida va bo‘lajak mutaxassislarga xavfsizlikni ilmiy asosini o‘rgatib berish, ularga ishlab chiqarishda xavfsiz mehnat sharoitini yaratishi va ishlab chiqarishdagi xavfsizlikni to‘la ta’minlashni oqilona hal etishdir. 51 Mehnat muhofazasi – ishchilarni mehnat qobiliyatini sotsial iqtisodiy, texnik gigiyenik va tashkiliy tadbirlarni hamda ularni sog‘lig‘ini ta’minlash, mehnat xavfsizligini yaratish va profilaktika, davolash chora tadbirlarini qonuniy xujjatlar bilan himoyalashga aytiladi. Ishlab chiqarishda mehnat muhofazasini ahamiyati juda katta. Mehnatni muhofaza qilish qonuniyatlari O‘zbekiston Respublikasi mehnat qonunlari kodeksi asosida olib boriladi. Barcha sanoat korxonalari atrof muhitga chiqaradigan zararli chiqindilarni (gaz, chang, tutun va boshqalar) SN-245-71 ga asosan 5 ta sinfga bo‘linadi. Korxonalarni sanitariya jihatidan bo‘linishida asosiy bajarilayotgan texnologik jarayonlar, ishlab chiqarish xajmi va atrof muhitga chiqarilayotgan zararli chiqindilarni tozalash tadbirlarni hosibga olinadi. Birlamchi sharob ishlab chiqarish korxonalari santariya siniflanishi bo‘yicha IV sinfga mansub, korxonani qo‘shni bino bilan orasidagi masofa 50 metrni tashkil etadi. O‘z kabel OAJ korxonasida PF-115 emalini olishda turli organik moddalar, bo‘yoq moddalari, titan (IV) oksidi va boshqa moddalar asosiy xom ashyo hisoblanadi Korxona bosh loyihasini tuzish va binolarni buzishishiga bo‘lgan xavfsizlikka asosan shamol yo‘nalishi hisobga olinadi. Sharob ishlab chiqarish korxonalarida zaxarli chiqindilar chiqaruvchi bo‘limlari axoli yashaydigan xududlarga qarama- qarshi shamol esadigan tomonga buriladi. Korxona loyihasi maxsus loyihalash tashkilotlarida tayyorlanib, tegishli davlat nazorati vakillari tomonidan SNiP– 2.09.02-85 ga asosan tasdiqlanadi. Korxonada texnologik jarayon davriy usulda statsionar sig‘imlarda o‘tkaziladi. Emal olishda atmosfera havosiga organik erituvchilar bo‘yoq moddalari ayerozollari tashlanadi. Shuning uchun ishchilarni shahsiy himoya vositalari bilan ta’minlash zarur. Shovqin va tebranishlarga qarshi kurashish tadbirlarini ikki guruxga bo‘lish mumkin: texnik va uyushtirilgan. Ularga qarshi kurashni mashina va mexanizmlar, texnologik jarayonlarni loyihalashning dastlabki bosqichlarida boshlash kerak. Bunda asosiy sershovqin tsexlarni bir joyga joylashtirish maqsadga muvofiqdir. Bu tsexlarni o‘tkazmaydigan to‘siqlar, deraza va eshiklari tovush o‘tkazmaydigan materiallardan bo‘lishi kerak. Shovqin va tebranishga qarshi 52 kurashishda texnologik jarayonlarni to‘g‘ri tanlash muxim ahamiyatga ega. Moslama va mexanizmlarni sifatli yig‘ish, tuzatish ishlarini rejali bajarish shovqinni kamayishiga olib keladi. Sanitar normalarida San Pin 0120-01, San Pin – 122-01 shovqinni ruxsat etilgan miqdor darajasi aniqlangan bo‘lib, u shovqinn chastotasiga bog‘liq. Ishlab chiqarish korxonalarining xonalari kunduz kunlari odatda tabiiy yoritiladi. Tabiiy yoritish yon tarafdan, yuqoridan bo‘ladi. Joylanishi bo‘yicha tabiiy yoritish imkoniyati bo‘lmagan yerlar: yer osti xonalari, omborlar hamma vaqt sun’iy yoritiladi. Sun’iy yoritish 2-usulda: umumiy yoritilishi va aralash yoritilishi SNIP -24-79 QMQ-2-01-05-98 larga ko‘ra yoritiladi. Sun’iy va tabiiy shamollatish korxonani normadagi metrologik va sanitariya- gigiyena sharoitlari bilan ta’minlashda, ish jarayonida zararli moddalarni chegaralangan darajada bo‘lishida katta ahamiyatga ega. Ishlab chiqarish korxonalarida havoni almashtirish uchun so‘ruvchi- almashtiruvchi ventilyatsiyalardan foydalaniladi. Korxolnalarni loyihalashda yoki ta’mirlashda isitish, shamollatish va havo almashtirish bo‘yicha loyihalash instruktsiyasiga rioya qilinadi. Korxonalarda isitish tizimi mahalliy va markazlashgan holda bo‘ladi. Sharob ishlab chiqarish korxonalarining odmenstrativ binolari markazlashgan isitish vositalarida isitiladi. Sex va ishlab chiqarish bo‘limlari bug‘, suv va issiq havo yordamida amalga oshiriladi. San Pin 00058-96 bo‘yicha shamollatib isitiladi. Elektr uskunalarni nosozligi yoki ulardan to‘g‘ri foydalanilmaslik odamlarni shikastlanishga olib keladi. Buni oldini olish maqsadida elektr toki bilan ishlovchi uskuna va apparatlarerga ulanuvchi himoya simlari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak. Bo‘yoq moddalari ishlab chiqarish korxonalarida qo‘shimcha texnologik jarayonlarni amalga oshirishda barcha ishchilar shaxsiy himoya vositalari qo‘llanishiga qarab bir necha sinflarga bo‘linadi. Ishchi va xizmatchilarni extiyojlari uchun sanitariya-maishiy xizmat ko‘rsatish xonalari tarkibi, xajmi SNiP-2.09.04-85 normalari asosan quriladi. 53 Korxonada yuvinish xonalari, dam olish xonalari mavjud. Qo‘llaniladigan modda va materiallarining yong‘in portlash xavfliligi ko‘rsatgichlariga qarab korxonalarni yong‘in xavfsizligi bo‘yicha 5 ta kategoriyasiga bo‘linadi. Portlashga, yong‘in xavfsizligi bo‘yicha ishlab chiqarish binolarining sinflanishiga qarab mos keladigan portlashdan himoyalangan elektr qurilmalari tanlanadi. Bunda korxonalarining yong‘in portlashga xavfliligi bo‘yicha beshta kategoriyasi ham e’tiborga olinadi. Korxona binolarini qurishda o‘tga chidamliligini qurish materiallarini tanlab ishlatish SNiP-11-10-89 ga asosan amalga oshiriladi. Korxonalarning qurilish materiallarini o‘ta chidamliligini oshirish yong‘inga, portlashga xavfsizligini kamaytirish ko‘zda tutigan. Yong‘in yoki avariya sodir bo‘lishida odamlarni xavfsiz joyga chiqish yo‘llari binolarini loyihalashda, qurishda hisobga olinadi. Birlamchi punktlarda xavfsiz joyga chiqadgan eshik, deraza, ayvonlar, yo‘laklar bunga misol bo‘ladi. Evakuatsiya yo‘li orasidagi masofa SNiP 2.09.02-85 asosida belgilangan. Korxonada yong‘in paydo bo‘lganda uni cheklash, bartaraf etish uchun yonuvchi modda miqdorini kamaytirish ko‘zda tutilgan. Xususan, sharob ishlab chiqarish korxonalarida yong‘inga qarshi suv ta’minoti tashkil etilgan. Yong‘inga qarshi suvning kimyoviy eritmalaridan foydalanilmoqda. Korxonada birlamchi o‘t o‘chirish vositalari mavjud. Ular qo‘lda ishlatiladginan o‘t o‘chirgichlar, chelak, suvli bo‘chka, belkurak, qumli eshik, asbest yopg‘ich, yonmaydigan kashot, materiallari va boshqalar ko‘rinishida bo‘lib, yong‘inni o‘chirishda qo‘llaniladi. Yong‘in haqida tezda xabar berish uchun sharob ishlab chiqarib beruvchi korxonalarida yong‘indan xabar beruvchi vositalar SNiP 2.04.09-84 asosida o‘rnatiladi. Korxonada o‘t o‘chirish drujinasini tashkil topishda kamida 5 kishidan iborat odam bo‘lishi lozimdir. Birlamchi korxonada drujina ish qobiliyatlariga qarab tashkil etiladi. Yashin yer ustida joylashgan inshootlarga ikki xil ta’sir ko‘rsatadi Kuchli 54 yoritilgan Yashin yo‘li ko‘rilib kuchli tovush eshitiladi. Oziq-ovqat sanoati korxonalarida asosan yashinning ta’siri natijasida, sodir bo‘ladigan yonish, portlashlarning oldini olish maqsadida SNiP 2.01.02.85 asosan choralar ko‘rinishi nazarda tutilgan. O‘zbekiston Respublikasining umumiy yer maydoni 447,4 ming kvadrat kilometr. Aholisi 30 million kishidan ortiqligi bilan Markaziy Osiyo davlatlari ichida ajralib turadi. O‘zbekiston Respublikasi o‘zining 12 viloyati va tarkibiga kiruvchi Qoraqalpog‘iston Respublikasida tarkib topgan. O‘zbekiston o‘zining boy suv va energetika resurslariga ega bo‘lganligi, uni qo‘shni davlatlarni o‘ziga jalb etib boyliklari bizning sohamiz kabi boshqa sohalarning ham rivojlanishi va jahon bozoriga chiqishiga imkon yaratadi. O‘zbekistonning 40% xududi tog‘ oldi va tog‘ tizmalarida, unda 17 milliondan ortiq aholi yashaydi. Respublikamiz katta rivojlangan irrigatsiya tizimlari va katta xajmli suv omborlariga ega. Turli xalq xo‘jalik mollarini ishlab chiqarish bo‘yicha Markaziy Osiyoda birinchilar qatoridan o‘rin olgan. Respublikaning ichki va tashqi kommunikatsiya, quvur yo‘llari, energetika va temir yo‘llarini kiritish mumkin. O‘zbekiston xududidagi Orol mintaqasida ekologik va epidimiologik jihatdan xavfli sanaladi. O‘zbekiston Respublikasi xududida quyidagi tabiiy ofatlar sodir bo‘lishi mumkin: yer va tog‘ ko‘chkilari; sellar, zilzila, bo‘ronlar va boshqalar. Bulardan tashqari turli texnogen tusdagi falokatlar va avariyalar sodir bo‘lishi mumkinki, bulardan ham e’tiborni qochirmaslik, ogoh bo‘lish, texnika havfsiziligi qoidalariga rioya etish zarur. Obektda quyidagi turdagi favqulotda vaziyatlar sodir bo‘lishi mumkin: - Tabiiy xarakterdagi favqulodda vaziyatlar; - Texnogen xarakterdagi favqulodda vaziyatlar; - ekologik xarakterdagi favqulodda vaziyatlar. Aholini va xalq xo‘jaligi obektlarini tabiiy ofatlardan muhofaza qilishning samarali tizimini tashkil etish, respublikada tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlarning oldini olish va oqibatlarini bartaraf etish maqsadida: 1. O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining Fuqaro muxofazasi 55 va favqulodda vaziyatlar boshqarmasi negizida O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi tashkil etilsin[17]. 2. Quyidagilar O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda Vaziyatlar Vaazirligining asosiy vazifalari va faoliyat yo‘nalishlari etib belgilansin. 3. Aholini va xalq xo‘jaligi ob’ektlarini muhofaza etishni ta’minlashga raxbarlik qilish. O‘zbekiston Respublikasida – O‘zbekiston Respublikasi Bosh Vazirligining birinchi o‘rinbosari – Favqulodda vaziyatlar vaziriga; Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, shaharlar va tumanlarda – Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar kengashining raisiga va tegishli xududlarning hokimlariga. Vazirliklar, idoralar, uyushmalar, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda – vazirlarga, davlat qo‘mitalari va uyushmalar boshqaruvlari raislariga, korxonalar direktorlari va boshliqlariga yuklatilsin. Fuqaro muhofazasi – xarbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu xarakter oqibatida yuzaga keladigan xavflardan O‘zbekiston Respublikasi aholisining, xududlarini, moddiy va madaniy boyliklarni muhofaza qilish maqsadida o‘tkaziladigan tadbirlarning tizimi. Fuqaro muxofazasi tashkil etish sxemasi: Korxona territoriyasida sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan tabiiy va texnogen xavfli xodisalarga: zilzila, yong‘in, portlash, kimyoviy zaharlanishlar kiradi. Obektda chang va zaharli gazlar mavjudligi ularning miqdori saqlanish qoidalari deganda, asosan atrof muhitga kuchli ta’sir qiluvchi va odamlar hayotiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni tushuniladi. Korxonadagi avariyalar, yong‘in va portlash kabi favqulotda vaziyatlari yuzaga kelgan vaqtida sodir bo‘lgan xavf darajasini ko‘rsatadigan ikkita bildirish rejimini belgilanadi. 1. Yuqori tayyorgarlik rejimi 2. Favqulotda rejim Bunday xollar yuzaga kelgan vaqtda xokimiyatlarga, tuzilmalarga, tibbiy xizmatga, yong‘in xavsizligi xizmatiga xabar berish kerak. 56 Korxonada mavjud kuchli ta’sir qiluvchi modda. Uning miqdori saqlanish tartibi. Favqulotda Vaziyat yuz berganda “Diqqat Xammaga” ovozli signal orqali ishchi-xizmatchilarga xabar qilinadi. Kuchli ta’sir etuvchi zaxarli modda va chang bilan ishlovchi sexlarda ishchi va xizmatchilar ob’ekt fuqaro muhofazasi bo‘limi (FM shtab) xodimlari tomonidan shaxsiy ximoya vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishlari kerak. Nafas olish organlarini muxofazalovchi shaxsiy ximoya vositalari – gazniqoblar, nafas olish organlarini turli kasalliklarni keltirib chiqaruvchi mikroblardan va toksinlardan muhofaza qiladi. Gazniqoblar ikki turga bo‘linadi: 1. Filtrlovchi gazniqoblar; 2. Ajratuvchi gazniqoblar. Nafas olish organlarning eng oddiy himoya vositalari: 1. Respirator; 2. Changga qarshi matoli niqoblar; 3. Paxta dokali bog‘gich. Avariya qutqaruv va boshqa kechiktirib bo‘lmaydigan ishlarini rejalashtirish va amalga oshirishdan maqsad, aholini turli favqulotda vaziyatlardan himoyalash, shoshilinch tibbiy xizmat ko‘rsatish, avariya oqibatlarini qisqartirish hamda vayronalardan insonlarni olib chiqishga qaratilgandir. Avariya qutqaruv ishlari quydagi vazifalarni amalga oshirish orqali olib boriladi. 1. FV ro‘y bergan xududlarida razvedka ishlarini olib borish hamda xarakatlanish yo‘nalishlarini rejalashtirish. 2. Bino qismlari, vayrona uyumlari orasidan shuningdek yonayotgan binolar ichidan insonlarni qidirish va olib chiqish. 3. Jabrlangan insonlarni, guruxlarga ajratgan xolda birlamchi tibbiy xizmat ko‘rsatish hamda yaqin ambulatoriyalarga etkazish. Boshqa kechiktirib bo‘lmaydigan ishlarga quydagilar kiradi: 57 1. Insonlarni ommoviy piyoda yoki transportda xarakatlanish yo‘llarini ochish hamda xavfli jismlardan tozalash. 2. Gaz, elektr, suv quvur tiqimlari va boshqa tizimlarda yuz bergan avariyalarni to‘xtatish, qutqaruv ishlarini o‘tkazish. Korxonada yong‘in sodir bo‘lganda xarakatlanish quydagi tartibda amalga oshiriladi. Sexda germetiklik buzilib yoki boshqa sabab bilan yong‘in chiqqanda OPD turidagi signalizator ishga tushadi. Bu signalizator ishga tushishi bilan sexdagi navbatchi korxonaning yong‘in xavfsizligi bo‘limiga xabar beriladi va ishchilarning tartibli evakuatsiyasini ta’minlashni nazorat qilinadi. Yong‘in ixavfsizligi bo‘limi etib kelguncha ishchilar o‘zlari OU 2, OU 9,OU 8 birlamchi o‘t o‘chirgichlar yordamida yong‘inni boshqa ob’ektga o‘tib ketmasligini nazorat qiladi. Yong‘in xizmat xodimlari bilan bir vaqtda tibbiy tez yordam ko‘rsatish xizmati ham etib keladi. FV oqibatlari tugatilishi bilan qutqaruv ishlari boshlanadi. Tartibni saqlashga e’tibor beriladi. Yong‘in yoki avariya sodir bo‘lishida odamlrni xavfsiz boshqa joyga chiqish yo‘llari bo‘lishi binolarni loyihalash va qurish vaqtida hisobga olingan. Yong‘in havfsizligi norma qodalariga asosan evakuatsiya yo‘llari o‘tga chidamli materiallardan tayyorlangan, harakat yo‘lida hech qanday to‘siqlar yo‘q. Korxona binosida 2 ta chiqish evakuatsiya yo‘llari mavjud. O‘zbekiston Respublikasida Fuqaro muhofazasiga oid bir qator xuquqiy me’yoriy hujjatlar va Vazirlar mahkamasining qarorlari kuchga kiritilgan. Jumladan: • Aholini va xududlarni tabiiy xamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to‘g‘risida (1999 yil 20 avgust) • Fuqaro muxofazasi to‘g‘risida (2000 yil 26 may) • Gidrotexnika inshootlarining xavfsizligi to‘g‘risida(1999 yil 20 avgust) • Radiatsiyaviy xavfsizlik tug‘risida (2000 yil 31 avgust) • Terrorizmga qarshi kurash to‘g‘risida (2000 yil 15 dekabr). • Xavfli ishlab chiqarish obektlarining sanoat xavfsizligi to‘g‘risida 58 (2006 yil 28 sentyabr) va boshq. Korxonada fuqaro muhofazasini tashkil etish. Fuqaro himoyasining asosiy vazifalari: 1. Aholini umumqirg‘in qurollardan saqlash. 2. Xalq xo‘jaligi korxonalarining urush sharoitida ishlash turg‘unligini oshirish. 3. Qutqaruv va tiklovchi ishlarini olib borish. Korxonada fuqaro muhofazasini tashkil qilish omillari yuqoridagilardan iborat. Xulosa Yüklə 353,46 Kb. Dostları ilə paylaş:
|