Windows 7 əməliyyat sisteminin idarəetmə vasitələri

Windows 7 əməliyyat sisteminin işçi masası

İstifadəçilərinin işləməsi üçün Windows- un starda olan ekranı İşçi masa adlanan sistem obyektindən ibarətdir. İşçi masa– Windows əməliyyat sisteminin obyektləri və Windows- un idarəetmə elementləri əks olunan qrafiki mühitdir. Verilmiş əməliyyat sistemində kompüterlə işlədikdə bizim işlədiyimizin hamısını ya obyektlərə, ya da idarəetmə elemetlərinə aid etmək olar. Windows 7 əməliy-

yat sistemi yeni quraşdırıldıqda, başlanğıc vəziyyətdə işçi masada yalnız yüxarı sağ küncdə təkcə Корзина (Recycle Bin (Səbət)) nişanı yerləşir (şəkil 5.1). Lakin qısa müddətdən sonra İşçi masa çoxlu nişanlar dəstəsi ilə dolur, məsələn, bizim quraşdırdığımız proqramların əksəriyyəti, həmin an İşçi masada öz xüsusi nişanlarını qeyd edirlər. N işanlar– bu, Windows obyektlərinin qrafiki təsviridir, məsələlər paneli isə – əsas idarəetmə elementlərindən biridir.

Şəkil 5.1. Windows XP əməliyyat sisteminin İşçi stolu.
Windows əməliyyat sistemində işarələmə baxımından proqramlar və sənədlər arasında fərq faktiki silinmişdir. Proqramlar da, sənədlər də bir- birinə oxşayan nişanlarla işarə olunurlar. Nişan sənəddən və ya proqramdan ibarət olan bir fayla uyğun gəlir. Məlumdur ki, proqramlar bəzən bir neçə yüz fayldan ibarət olur, lakin Microsoft firması, hesab edir ki, (və bəlkə də əsassız olaraq), onların hamısını istifadəçinin görməsi tamimilə lazım deyil. Onlardan birini, proqramı işə salan bir faylı istifadəçinin görməsi kifayətdir və bu səmərəlidir.

Windows əməliyyat sistemində sənədin nişanları həm də fay ların genişlənmələrini əvəz edirlər.

Lakin bəzi əməliyyatları təhlükəsizlik baxımından original fayllarda əks etdirmək heç cür mükün olmayan və bunun üçün istifadə olunan başqa tip nişanlarda vardır, bunlar yarlıklar (qısayol) adlanır- lar. Bu nişanlar adi nişanlardan sol aşağı künclərində qara oxların olması ilə fərqlənirlər.

İngilis termini shortcut «yarlık» sözü kimi heç də yaxşı tərcümə olunmamışdur. Daha dəqiq

«göstərici (işarə)» kimi tərcümə olunsaydı, daha məntiqli olardı, çünki burada shortcut özü, işçi stolda başqa yerdə yerləşən faylı göstərir, onun kölgəsi, əksi kimi xidmət edir və tərcüməsi isə qısa yol deməkdir.

Məsələ ondadır ki, Windows əməliyyat sisteminin qrafiki interfeysinin gözəlliyinə və yeniliyinə baxmayaraq, onun arxasında bizim hamımıza tanış olan, adi «kataloqlar ağacı» strukturu gizlənir. Hər bir proqram özünün xüsusi kataloqunda yerləşir və İşçi masa mahiyyətcə ən əsas kataloqdur.

Əgər biz hər hansı bir proqramı İşçi masada yerləşdirmək istəyiriksə məsələn, Microsoft Word proqramını, onda bu proqramı winword.exe faylı işə salır, hansı ki, Word-ün digər faylları isə bununla birlikdə C:\ Proqram Files\ Microsoft Office\ Office\ qovluğunda yerləşir. Bu faylı hər hansı bir digər qovluğa, o cümlədən İşçi masaya yerini dəyişdirmək olmaz, yoxsa proqram işləməz.

Lakin işçi masada onun göstəricisini (qısayolunu) yaratmaq olar. Bu nişan proqramın özünün nişanından ancaq küncündəki oxla fərqlənəcək, lakin əvəzində istifadəçiyə həqiqətən qeyri- məhdud imkanlar verir. Proqramın və ya sənədin özünə ehtiyat etmədən, çəkinmədən nişanı yenidən adlandır- maq və ya yox etmək olar, istənilən dəyişikliklərdən onlar toxunulmaz qalırlar. Proqramın özünün göstəricisini (qısayolunu) biz kompüterdə hara yerləşdirsək də yarlıklar qovluqda yerləşmək, olmaq tələb etmir. Göstəricinin (qısayolun) daxilində proqramın özü deyil, yalnız proqramın dəqiq ünvanını saxlayan istinad yerləşir.

Windows- da göstəricilərdən də (qısayollardan da) adi fayllardan ibarət olan qovluqlara oxşayan xüsusi qruplar yaradılır. Onlar faylları deyil, ancaq bizə lazım olan faylların-proqramların və

sənədlərin göstəricilərini (yarlıklarını) saxlayır. Belə «göstəricili» («qısayollu») struktura çox gözəl misal Start (Пуск (Başlat)) menyusudur.

Beləliklə, İşçi stolda normal, mükəmməl, qiymətli proqram nişanları praktik olaraq yoxdur, lakin nişanları müəyyən «oxlar» daşımayan («Kомпьютер (Computer (Kompüter))», «Kорзина (Recycle Bin (Səbət))» qovluqları) obyektlər isə özlərində İşçi masadan yox edilmələri, silinmələri, ya sadəcə mümkün olmayan, ya da kompüterin işinə təsir etməyən xüsusi proqram obyektləri ifadə edirlər

Windows əməliyyat sistemində, istənilən obyektin göstəricisini (qısayolunu) yaratmaq bir neçə metodla mümkündür. Onlardan ən sadəsi– sürüşdürmək metodudur. Lazım olan nişanın üzərinə kursoru qoymaq, sonra siçanın sağ düyməsini sıxmaq və onu buraxmadan, obyekti lazım olan qovluğa və ya İşçi stola sürüşdürmək, sonra siçanın düyməsini buraxmaq lazımdır. Bundan sonra açılmış kontekst menyusundan Создать ярлык (Create shortcuts here (Qısayolları burada yarat)) böl- məsini silkmək lazımdır. Bununla da göstərici (qısayol) yaratmaq əməliyyatı yekunlaşacaqdır.

İşçi masada göstərici (qısayol) yaratmağın başqa bir yolu Kontekst menyusundan istifadə etməkdir. İşçi masada göstərici (qısayol) yaratmaq üçün İşçi masanın istənilən boş yerində siçanın sağ düyməsini sıxmaq lazımdır. Bu zaman açılan Kontekst menyusundan Создать (New (Yeni)) bölməsinin Ярлык (Shortcut (Qısayol)) əmrini seçmək lazımdır. Bu zaman açılan pəncərədən uyğun sahəyə göstəricisı (qısa yolu) yaradılacaq obyektin yerləşdiyi ünvanı daxil etmək lazımdır (məsələn, faylın tam adını). Bu ünvanı dəqiq bilmədikdə isə həmin sahənin sağ tərəfindəki Обзор (Browse... (Bax...) düyməsini sıxmaqla göstəricisı (qısayolu) yaradılacaq obyektin yerini axtarıb tapmaq olur, bu zamanda həmin obyektin yerləşdiyi ünvan həmin sahədə avtomatik olaraq əks olunacaqdır. Bundan sonra isə həmin pəncərədə Далее (Next (Növbəti)) düyməsinə sıxmaq lazımdır. Bundan sonra açılan pəncərədə isə yaradılmış göstəriciyə (qısa yola) ad daxil etmək tələb olunur, bu adı daxil edib və Готово (Finish (Son)) düyməsini sıxsanız bundan sonra həmin adla İşçi masada göstəricisı (qısayolu) yaradılacaqdır.

İşçi masada nişanları istənilən qaydada yerləşdirmək olar. Burada lazım olan nişanın üzərinə nişanın üzərinə siçanın göstəricisini qoyub və sol düyməni sxaraq, onu buraxmadan siçanı sürüşdürməklə həmin nişanı başqa bir yerə daşımaq olar, məsələn, məsələlər panelinə yerləşdirmək olar.

Əgər İşçi masada dağınıq şəkildə yerləşmiş nişanları səliqəli şəkildə qruplaşdırmaq üçün İşçi masanın istənilən boş yerində siçanın sağ düyməsini sıxmaq lazımdır. Bu zaman açılan Kontekst menyusundan Вид (View (Görünüş)) bölməsindən Упорядочить значки автоматически (Auto arrange icons (Avtonizamlama piktoqramları)) əmrini seçmək lazımdır.