Byudjet hisobi

Byudjet tashkilotining daromadlar va xarajatlar smetalarini ijrosi bo’yicha 
buxgalteriya balansining sxematik kurinishi. 
AKTIV 
 
PASSIV 
Bo’lim
Bo’lim
I 
Nomoliyaviy aktivlar 
IV 
Kreditorlar 
II 
Moliyaviy aktivlar 
V 
Moliyaviy natijalar 

---

22 
III 
Debitorlar 
BALANS 
BALANS 
Byudjetdan tashqari hisoblar 
 
2.Byudjet tashkilotlarida buxgalteriya balansini tuzish, taqdim etish va 
tasdiqlash tartibi 
Byudjet tashkilotlari byudjet va byudjetdan tashqari mablag’lar ijrosi 
bo’yicha balansni choraklik va yillik holatda tuzadi va topshiradi. 
Yillik balans hisobot yilidan keyingi yilning 1 yanvar holatiga tuziladi. 
Choraklik balans hisobot yilining 1 aprel, 1 iyul va 1 oktyabr holatiga tuziladi. 
Yillik va choraklik balanslarga tushuntirish xati ilova qilinadi. Tushuntirish 
xatida byudjet va byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha xarajatlar smetasi ijrosi 
jarayoniga ta’sir qilgan asosiy omillar, jumladan, byudjetdan ajratilgan 
mablag’larni iqtisod qilinishining sabablari (tahlillari) (agarda iqtisod qilingan 
bo’lsa), debitorlik va kreditorlik qarzlarning vujudga kelish sabablari va vaqti, yo’l 
qo’yilgan muddati o’tgan qarzdorlikni undirish bo’yicha ko’rilgan choralar, 
qonunchilikka muvofiq tashkilotlarga soliq va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha 
berilgan imtiyozlar va ularning sarflanishi to’g’risida ma’lumotlar, shuningdek 
hisobot davrida kirim qilingan va sarflangan qog’oz to’g’risidagi ma’lumotlar, 
kamomadi aniqlangan va o’g’irlangan pul mablag’lari va boshqa tovar-moddiy 
qimmatliklar summasi va hisobotlar bilan bog’liq bo’lgan boshqa tushuntirishlar 
keltiriladi. Bundan tashqari, hisobot yilining birinchi choragi bo’yicha moliyaviy 
hisobotlarga tushuntirish xatida asosiy vositalar va boshqa aktivlarini (jumladan, 
tugallanmagan qurilish va o’rnatiladigan asbob-uskunalarni) qayta baholash 
bo’yicha axborotlar ochib beriladi. 
Tushuntirish xati tashkilot rahbari yoki uning o’rinbosari (birinchi imzo 
huquqidan foydalanuvchi shaxs), tashkilot bosh hisobchisi yoki uning o’rinbosari 
(ikkinchi imzo huquqidan foydalanuvchi shaxs) hamda moliya-iqtisod bo’limi 
boshlig’i (shtatlar jadvaliga muvofiq holda reja-iqtisod bo’yicha mutaxassis) 
tomonidan imzolanadi va tashkilotning asosiy muhri bilan tasdiqlanadi. 

---

23 
Moliyaviy hisobot shakllaridagi barcha rekvizitlar va nazarda tutilgan 
ko’rsatkichlarto’ldirilishi kerak. Tashkilotlarda tegishli aktivlar, passivlar va 
operatsiyalarning mavjud emasligi sababli biror-bir modda (satrlar, ustunlar) 
to’ldirilmagan taqdirda, ushbu modda (satr, ustun) ustidan chizib qo’yiladi. 
Balans Byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to’g’risidagi yo’riqnoma 
(ro’yxat rakami 2169, 2010 yil 22 dekabr) (O’zbekiston Respublikasi qonun 
hujjatlari to’plami, 2010 yil, 51-son, 502-modda) bilan tasdiqlangan 308-son 
shakldagi «Bosh-jurnal kitobi» (keyingi o’rinlarda «Bosh-jurnal kitobi» (308-
shakl) deb yuritiladi) va boshqa tegishli hisob registrlari ma’lumotlari asosida 
tuziladi. 
Buxgalteriya balansining manzil (ust) qismi quyidagi tartibda to’ldiriladi: 
«Tashkilot» rekvizitida tashkilotning to’liq nomi ko’rsatiladi; 
«Bo’lim, kichik bo’lim, bob» rekvizitida tashkilotning byudjet tasnifining 
vazifa jihatidan vazifaviy va tashkiliy jihatdan bo’linishi (belgilanishi) ko’rsatiladi; 
«Hisobot davri» rekvizitida hisobot tuzilayotgan tegishli davr (yil, chorak) 
ko’rsatiladi; 
«Byudjet turi» rekvizitida tashkilot tomonidan O’zbekiston Respublikasi 
byudjet tasnifiga muvofiq mablag’lar manbai va tashkilot taqdim etadigan hisobot 
bo’yicha byudjetlar darajasi kodlari ko’rsatiladi. 
«O’lchov birligi» rekvizitida hisobot tuzilayotgan o’lchov birligi keltiriladi. 
Buxgalteriya balansini tuzishda quyidagi shartlar to’liq saqlanishi lozim: 
hisobot davridagi barcha operatsiyalar hamda pul mablag’lari, asosiy 
vositalar, moddiy qimmatliklarning inventarizatsiya qilinishi va hisob-kitoblar 
natijalarining to’liq aks ettirilishi; 
analitik hisob ma’lumotlarining hisobot davrining birinchi sanasiga sintetik 
hisob yuritish hisobvaraqlari bo’yicha aylanmalar va qoldiqlarga bir xil bo’lishi, 
shuningdek balans ma’lumotlarining sintetik va analitik hisob ma’lumotlariga 
mosligi; 
balansdagi tegishli yozuvlarni qayd etish uchun belgilangan tartibda 
rasmiylashtirilgan birlamchi hujjatlardan foydalanish. 

---

24 
Ushbu asosiy shartlarga rioya qilinmagan holda tuzilgan balans noto’g’ri 
tuzilgan deb hisoblanadi. 
Tashkilotlar jamlama balansni o’zlari ko’rib chiqqan tasarrufidagi quyi 
tashkilotlarning balanslari hamda o’zining xarajatlar smetasi bo’yicha moliyaviy 
hisobotlari asosida tuzadi. 
Buxgalteriya balansi, qoida tariqasida, o’sib boruvchi tartibda bitta o’n 
xonali sonda ming so’m hisobida tuziladi. 
Agarda, me’yoriy-huquqiy hujjatlar talablarini buzmagan holda balans 
ko’rsatkichlari manfiy qoldiq bilan chiqsa (manfiy qoldiqqa ega bo’lsa), u holda 
hisobotlarda ushbu ko’rsatkichlar «minus» belgi bilan aks ettiriladi. 
Bo’ysunish bo’yicha yuqori turuvchi tashkilotga takdim etiladigan balans 
hisobot beruvchi tashkilotning rahbari va bosh hisobchisi tomonidan imzolanadi. 
Markazlashtirilgan buxgalteriyada balans u tashkil etilgan tashkilot rahbari 
tomonidan hamda markazlashtirilgan buxgalteriyaning bosh hisobchisi tomonidan 
imzolanadi. 
Bunda, g’azna ijrosiga o’tilgan tashkilotlarning tegishli moliyaviy 
hisobotlari, jumladan, xarajatlar smetasi ijrosi haqidagi hisobot, xarajatlar 
smetasining ijrosi haqida hisobot (2-shakl) hamda byudjetdan tashqari 
mablag’larning harakati to’g’risida hisobotlar G’aznachilik bo’linmalari tomonidan 
belgilangan tartibda tasdiqlanadi. 
Vazirliklar va idoralar, hokimliklar boshqarmalari (bo’limlari)ning Moliya 
vazirligi hamda hududiy moliya organlariga taqdim etiladigan jamlama balanslari 
tegishli ravishda mazkur boshqaruv idoralarining vakolatli rahbari va ushbu 
idoralarning 
buxgalteriya 
xizmatlari 
rahbarlari 
(hisobchilari) 
tomonidan 
imzolanadi. Vazirliklar va idoralar, hokimliklar boshqarmalari (bo’limlari) 
muhrlarisiz hamda yuqorida ko’rsatilgan mansabdor shaxslarning imzolarisiz 
moliyaviy hisobotlar haqiqiy emas, deb hisoblanadi. 
O’zbekiston Respublikasining respublika byudjetida turadigan tashkilotlar 
balanslarni O’zbekiston Respublikasi Moliya va-zirligining tegishli buyruqlariga 

---

25 
muvofiq belgilangan muddatlarda Uzbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga 
takdim etadilar. 
Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar va tuman 
(shahar)lar byudjetlarida turadigan tashkilotlar balanslarni tegishli vazirlik va 
idoralarga, hokimliklar boshqarmalariga (bo’limlariga) ular tomonidan 
belgilangan, lekin mazkur Qoidalar bilan o’rnatilgan muddatlardan kech 
bo’lmagan muddatlarda takdim etadilar. 
Tashkilotlar tegishli moliya organlariga ular tomonidan belgilangan, lekin 
mazkur Qoidalar bilan belgilangan muddatlardan kech bo’lmagan muddatlarda 
jamlama balanslarni takdim etadilar. Muddat-lar tegishli byudjetning ijrosi 
to’g’risidagi balanslarning yuqori turuvchi moliya organiga o’z vaqtida takdim 
etilishini ta’minlashni hisobga olgan holda belgilanadi. 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 
414-sonli 
«Byudjet tashkilotlarini mablag bilan ta’min-lash tartibini 
takomillashtirish to’g’risida»gi qaroriga (O’zbekiston Respublikasi Hukumatining 
qarorlari to’plami, 1999 y., 9-son, 51-modda) muvofiq, moliya yiliga qo’shimcha 
vaqt etib belgilangan davr mobaynida operatsiyalarni amalga oshiruvchi 
tashkilotlar uchun balanslarni topshirishning alohida muddatlari Moliya vazirligi 
tomonidan belgilanadi. 
O’zbekiston Respublikasining respublika byudjetida turadigan tashkilotlar 
yuqori turuvchi idoralarga balanslarni bo’ysunishiga qarab ular tomonidan 
belgilangan muddatlarda takdim etadilar. 
O’zbekiston Respublikasining vazirlik va idoralari choraklik jamlama 
balanslarni hisobot davridan keyin 25 kundan kechiktirmasdan, yillik moliyaviy 
hisobotlarni esa, hisobot yilidan keyin keladigan yilning 20 fevralidan 
kechiktirmasdan O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga takdim etadilar. 
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ko’rsatilgan muddatlar doirasida 
vazirlik va idoralar tomonidan choraklik va yillik jamlama balanslarni takdim 
etishning differentsiyalangan muddatlarini belgilaydi. 

---

26 
Moliyalashtirilishi (xarajatlarining to’lanishi) yil davomida bir byudjetdan 
boshqasiga o’tkazilgan yoki bir vazirlik (idora) tasarrufidan boshqasiga o’tkazilgan 
tashkilotlarda o’tkazish sanasiga balans (yillik balans hajmida) tuziladi hamda u 
ilgarigi va hozirgi yuqori turuvchi idoralarga takdim etiladi. Kelgusida balans faqat 
yangi yuqori turuvchi idoraga takdim etiladi. 
Tashkilotlar uchun balanslarni takdim etish sanasi ular tomonidan haqiqatda 
takdim etilgan sana hisoblanadi. Hisobot takdim etish uchun belgilangan muddat 
ishlamaydigan kunga to’g’ri kelgan takdirda balans ishlamaydigan kun arafasidagi 
so’nggi ish kunida takdim etiladi. 
Vazirlik va idoralar, hokimliklar boshqarmalari (bo’limlari) hamda boshqa 
byudjet mablag’larini oluvchilar tomonidan balanslar belgilangan muddatda 
topshirilmagan taqdirda Moliya vazirligi va hududiy moliya organlari byudjet 
mablag’larini oluvchilar rahbarlarini yozma ravishda ogohlantirgan holda 
byudjetdan moliyalashni (xarajatlarini to’lashni) cheklashlari, zarur hollarda esa 
to’xtatib qo’yishlari mumkin.