Cyki (Cinsi yolla keçən infeksiyalar)

Üçüncülü sifilisin kliniki əlamətləri

Üçüncülü sifilis aktiv (syphilis tertiaria activa ) və gizli (syphilis tertiaria latens ) olaraq ayırd edilir. Üçüncülü sifilisdə - üçüncülü sifiliddə dəri və selikli qişalarda az miqdarda zədələnmələr meydana gəlir və aşağıda sadalananlar şəklində təzahür edir :

• 
  qabarcıqlı sifilid (syphilidum tuberculosum)
  
• 
  qummoz sifilid (syphilidum gummosum)
  
• 
  üçüncülü rozeola (roseola syphilitica tertiaria)
  

Qabarcıqlı sifilid – adətən , bir qayda olaraq , asimmetrik olmaqla , dərinin məhdud bir hissəsində yerləşirlər . Qabarcıqlar yarımkürəvi və ya yastı formaya , mavi çalarlı tünd-qırmızı rəngə , 0,4-0,6 sm diametrə , bərk konsistensiyaya , kəskin sərhədlərə , hamar səthə malikdir (şəkil 65). Qabarcıqlar adətən eyni zamanda deyil , bir qədər intervalla (təkanvari) əmələ gəlir , miqdarı ondan yüzə qədər və daha artıq dəyişir . Qabarcıqlar bir neçə ay mövcud olur , tədricən çəkilir (“quru yol”) və ya xoralaşır . Qabarcıqların quru dağılması zamanı çapıq atrofiyası əmələ gəlir . Qabarcıqların xoralaşması zamanı düz , dairəvi , dik , bərabər (hamar) kənarlı , dibi seroz-irinli-hemorragik kütləli , kənarları və əsası bərk-elastik infiltratlı xoralar əmələ gəlir . Xoralar sağaldıqdan sonra yerlərində mərkəzi depiqmentasiyalı və kənarı piqmentasiyalı dəriyə batmış çapıqlar qalır. Sifilitik çapıqlarda heç vaxt yenidən qabarcıqlar əmələ gəlmir. Qabarcıqlı sifilid subyektiv hissiyyatlara səbəb olmur.
Qabarcıqlı sifilidin növləri :

• 
  qruplaşmış qabarcıqlı sifilid – qabarcıqlar sağlam dəri qatı arasında qruplarla yerləşir, qabarcıqlar evolusiyanın müxtəlif mərhələlərində aşkarlanmasından asılı olaraq zaman aralıqları ilə əmələ gəlir və nəticədə mozaik çapıqlar formalaşır.
  
• 
  serpingoz (sürünən) qabarcıqlı sifilid – qabarcıqlı sifilidin böyük sahəni əhatə etməklə bir tərəfə ekssentrik yayılaraq 3 sahəyə ayrılması ilə xarakterizə olunur :
  

mərkəzi–çapıq/çapıq atrofiyası , orta–xoralı qabarcıq , periferiyalı–təzə qabarcıqlar.

• 
  meydançalı qabarcıqlı sifilid – ayrıca qabarcıq görülmür , bərk konsistensiyalı , tünd-qırmızı rəngli, dəri səviyyəsində üzə çıxan , 5-10sm və daha artıq diametrli lövhəcik formalaşır (şəkil 66).
  
• 
  karlik qabarcıqlı sifilid–qabarcıqların böyük olmayan hissələrində qruplaşmış, 0,1-0,2 sm ölçüdə, tünd-qırmızı rəngli,bərk.
  

Qummoz sifilid daha çox alın , bazunun və dizin açıcı səthlərində yerləşir . Qummaların miqdarı tək – tək hesablanır (adətən bir , nadir hallarda bir neçə ) . Qumma – düyün , dərialtı piy hüceyrələrində formalaşmış , 1 sm-ə qədər böyüklükdə , qırmızımtıl rəngli , bərk , ağrısız , hərəkətli , dəri və aid olduğu toxumalarla birləşməmiş düyündür . Düyün tədricən 2-3 sm və artıq böyüdükcə , dəri və aid olduğu toxumalarla birləşir , hərəkətliliyini itirir , qonur-mavi rəngə çevrilir. Düyünün mərkəzi yumşalır, açılır , ərəb qummasını («qumma» adı bununla bağlıdır) xatırladan dartılan yapışqan maye ifraz edir və bərk , düz kənarlı xora əmələ gəlir . Xoranın dibində – ölmüş infiltratdan qummoz yataq, hansı ki , qopduqdan sonra yara qranulyasiyalarla dolur və dartılmış ulduzabənzər çapıq formalaşır (şəkil 68,69). Nadir hallarda qumma xoralaşmadan atrofik çapığın formalaşması ilə nəticələnir . Mövcud olan proses 3-4 aya qədər davam edir , cüzi subyektiv hissiyyat müşaiət edir .
Qummoz sifilidin növləri:

• 
  solitar qumma – adətən baldırın ön səthində lokalizasiya edən tək düyün şəklində görülür.
  
• 
  fibroz qumma – oynaq ətrafı düyünlər , tez-tez diz və ya dirsək ətrafı oynaqlar. Ağac kimi bərk düyünlə şərtlənməkdənsə , oynaq ətrafı qummaların balacalaşması ilə , yaprıxır , infiltrat fibroz toxumaya çevrilir.
  
• 
  qummoz sifilid meydançası.
  

Üçüncülü rozeola / Furnye eriteması üçüncülü sifilisdə nadir hallarda qeyd edilir.

Xarakter əlamətlər sayılır:

• 
  məhdudlanmış / azsaylı səpgilər – ləkə
  
• 
  böyük ölçü
  
• 
  5-15 sm diametrli, qövs, üzük, zəncir görünüşlü konfiqurasiya
  
• 
  solğun–çəhrayı rəng
  
• 
  sevdiyi lokalizasiya–gövdə, bel, sağrı,bud
  
• 
  simmetriklik
  
• 
  xroniki gediş