Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 217 ____________________________ 
böyük diqqət verməyə və qərar qəbulunun hazırlanması 
prosesində onların bir-biri ilə müqayisə edilməsinə kömək edir. 
Lakin belə operativ analitik işlənmə hələ bütün prosesləri əhatə 
etməmişdir. Digər olduqca əhəmiyyətli məsələ verilənlərin 
intellektual təhlili (
Data Mining) sisteminin köməyi ilə həyata 
keçirilən qanunauyğunluqlar axtarışıdır. Hələlik çoxölçülü 
verilənlərin operativ analitik işlənməsi (
OLAP) və verilənlərin 
intellektual təhlili (
Data Mining) sistemləri hərəsi özünəməxsus 
inkişaf yolu ilə getməkdədir. Bu, onunla bağlıdır ki, verilənlərin 
operativ analitik işlənməsindən fərqli olaraq 
Data Mining 
birölçülü verilənlərlə işləyir. Çoxölçülü təhlil üçün başqa yanaş-
ma tələb olunur. Lakin bu iki sistemin inteqrasiyası problemi 
artıq öz həllini bütün kəskinliyi ilə ortaya qoymuşdur. Bu 
inteqrasiyanı ifadə etmək üçün K.Parsaye “
OLAP Data Mining” 
termini daxil etmişdir.
OLAP və Data Mining sistemlərinin inteqrasiyasının 
müxtəlif variantları mümkündür. Bir variantda kublardakı 
təhlilin nəticələri intellektual təhlillə tamamlanır. Digər 
variantda verilənlərin intellektual təhlilinin nəticələri kubların 
yartadılması üçün istifadə edilir və sonra 
OLAP-təhlil aparılır. 
Ən yaxşı inteqrasiya variantı çevik təhlil sxemi yaratmaqdan 
ibarətdir ki, burada da ümumiləşdirmənin bir səviyyəsindən 
digərinə və ya başqa kub kəsiyinə keçid zamanı tipik 
intellektual emal mexanizmləri 
OLAP-təhlil sisteminə qoşulur. 
Verilənlərin çoxölçülü intellektual təhlilinin inteqrasiya 
edilmiş sisteminin arxitekturası şəkil 27-də verilmişdir. 

---

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 218 ____________________________ 
Şəkil 27. Verilənlərin çoxölçülü intellektual təhlilinin 
inteqrasiya edilmiş sisteminin arxitekturası
Beləliklə
, OLAP-texnologiya 
kompüter 
yaddaşında 
saxlanan verilənlərdən biznesin operativ təhlili üçün səmərəli 
istifadə etməyə imkan verir və verilənlər bazalarına edilən 
mürəkkəb analitik sorğulara sistemin cəld cavab reaksiyasını 
təmin edir (şəkil 28). 
OLAP-sistemdə verilənlərin çoxölçülü modeli və 
informasiyanın müasir aqreqatlaşdırılması texnikası sayəsində 
bu sistemlər 
on-line rejimində aparılan təhlilə əsasən böyük 
informasiya massivlərini operativ surətdə işləyib ümumiləşdirir 
və qrafik təsvir vasitələri ilə təqdim edir. 

---