Иқтисодиётни давлат томонидан тартибга солиш усуллари фани бўйича

 
Kostyum 
tayyorlashda yangidan yaratilgan qiymatni aniqlang.
20-masala.
Frantsiyadagi «Sen-Frer» kompaniyasiga qarashli korxonalardagi 5580 to`quvchidan har biri 6 
stanokda ishlab soatiga 150 frank olgan. Ular 10 tadan stanokda ishlay boshlaganlaridan keyin 
soatiga 20 frankdan ortiq ish haqi olgan. Ish kuni – 7 soat. Stanokning bir soatdagi unumdorligi 
12,5 m. Ishchining 1 metr gazlama uchun qanchadan yo`qotishi va kompaniyaning 1 haftalik 
qo`shimcha daromadini hisoblang.

21-masala.
 

---

Ishbay haq to`lash bo`yicha ishchi smenada 5 ta mahsulot yaratib, 15 dollar olgan. Teylor tizimi 
bo`yicha ishlashga o`tilishi bilan norma – 10 mahsulot birligi qilib belgilangan va ikki rastsenka 
belgilangan normani bajarganda – 4 dollar, bajarmaganda – 2 dollar. 
Agar ishchilarning 10% normani 100% bajarsa, qolgan ishchilar 80% bajarsa, normani 
bajarmagan ishchilar yaratgan mahsulot massasi va ularning ish haqining o`zgarishini aniqlang.

22-masala.
Bir qator mamlakatlarda qo`llanilayotgan Xelsi tizimi bo`yicha ishni bajarish uchun belgilangan 
vaqt normasi – 150 soat, 1 soat uchun belgilangan stavka – 1,2 dollar, «mukofot» - 1 soatga 
belgilangan stavkaning 30% miqdorida belgilangan. Ishchi ish normasini 75 soatda bajarsa, 
mehnatning intensivligi va ish haqining o`zgarishini aniqlang.
23-masala.
3 mlrd. so`m hajmdagi kapital yiliga 1,6 marta aylangan. Kapital 1 marta aylanish vaqtini va 1 
yilda aylangan kapital miqdorini aniqlang.

24-masala.
Avanslangan kapital – 200 mln. so`m. Shundan bino va inshootlarning qiymati – 40 mln., mashina 
va jihozlar – 100 mln., asbob-uskunalar – 12 mln. (shundan tez yemiriladiganlari – 4 mln.), xom 
ashyo va yordamchi materiallar – 30 mln., yoqilg`i va energiya – 8 mln., ishchi kuchi – 10 mln. 
so`m. Doimiy va o`zgaruvchi, asosiy va aylanma kapital miqdorini aniqlang. 

25-masala.
Ishlab chiqarish binolari va inshootlarini qurishga 90 mln., mashina va jihozlar sotib olishga 120 
mln. so`m sarflangan. Bino va inshootlar – 30 yil, mashina va jihozlar o`rtacha 10 yil xizmat 
qiladi. Asosiy kapitalning umumiy aylanish tezligini toping. Asosiy kapital aylanishining 
xususiyatlari nimalardan iborat?