Mаshg`ulоt vаqti-2 sоаt

Mаvzu : Eritmalar tayyorlash malaka va ko’nikmalarini egallash
Rеjа : 1. Eritmalar tayyorlash bo’yicha umumiy tushuncha berish
2. Eruvchanlik, to’yingan, to’yinmagan, o’ta to’yingan eritmalar tayyorlashni
o’rganish.


O`quv mаshg`ulоtining mаqsаdi: 1. Eritmalar tayyorlash bo’yicha umumiy tushuncha berish eritmalar tayyorlash bo’yicha malaka va ko’nikmalarini shakllantirish



2-Ilоvа Bаhоlаsh mеzоni vа kơrsаtkichlаri

Guruhlаr	Sаvоlning tơliq vа аniq yoritilishi 0-o,33 bаll	Misоllаr bilаn muаmmоgа еchim tоpishi 0-0,33bаll	Guruh а’zоlаrining fаоlligi 0-0,34 bаll	Jаmi bаll 1

0,86 – bаll – «а’lо».0,71 – 0,85 bаll – «yahshi».0,55 – 0,70 bаll – «qоniqаrli».

1. 
   eritmadagi moddaning berilgan massa ulushli eritmalarni tayyorlash.
   

a) Qattiq modda va suvdan.
Kristal xoldagi soda Na₂CO₃10H₂O va suvdan natriy korbanatning 5% li eritmasidan 200g tayyorlang.
Suvsiz Na₂CO₃ ning 5%li eritmasidan 200g tayyorlash uchun Na₂CO₃ 10H₂O dan qancha miqdorda olish kerakligini hisoblang.
Maydalangan sodadan tegishli miqdor namunasini 0,01g aniqlikda tortib olib, stakanga soling. Bu namunani qancha miqdordagi suvda eritish kerakligini hisoblang. Shu miqdor suvni silindrda o‘lchab stakanga soling va tuzni eriting.
Tayyorlangan eritmani haroratini o‘lchang va uni jadvalda ko‘rsatilgan haroratga teng bo‘lmasa, eritmani isitib yoki sovutib, ko‘rsatilgan darajaga yetkazing.
Yeritmani quruq (yoki shu eritma bilan chayqalgan) baland silindrga soling va areometr bilan uning zichligini o‘lchang (rasm 71). Areometrni suv bilan yuvib, quriq xolgacha artib laborantga topshiring. Yeritmani tayyorlangan idishga soling.
Topilgan zichlik va jadvaldan foydalanib eritmadagi, Na₂CO₃ ni massa ulushini (W%) toping. Agar jadvalda topilgan zichlik qiymati yo‘q, yoki undan kichik, yoki katta qiymatlar bo‘lsa, interpolyatsiya usulini qo‘llang. Topilgan qiymatni berilgani bilan solishtiring.
Tayyorlangan eritmaning molyar va normal konsentratsiyasini hisoblang.

b) Konsentrlangan eritma va suvdan.

1. 
   Laboratoriyada mavjud bo‘lgan eritmadan 10%li 250g kislota eritmasini tayyorlang.
   

Laboratoriyadagi sulfat(yoki xlorid) kislotasini areometr yordamida zichligini aniqlang.
6-jadvaldan aniqlangan zichlikka mos keladigan kislota eritmasini massasini toping (W%).
250g 10% li eritma tayyorlash uchun mavjud kislota eritmasidan qancha massa olishni hisoblang va uni xajmga aylantiring.
Kerakli suv xajmini hisoblang va silindr bilan o‘lchab stakanga soling.
Hisoblangan kislota eritmasi xajmini silindr bilan o‘lchab stakanga suv qo‘shing (sulfat kislotani oz-ozdan aralashtirib qo‘shing) va yaxshilab aralashtiring.
Yeritmani 6-jadvalda ko‘rsatilgan haroratgacha sovutib baland silindrga qo‘ying va arsometr bilan zichligini o‘lchang.
Hosil bo‘lgan eritmani tayyorlangan idishga soling.
Jadvaldan foydalanib eritmani W% konsentratsyasini toping va bajarilgan tajribani aniqligini tekshiring. Tayyorlangan eritmani molyar va normal konsentratsiyalarini hisoblang.

2.