Microsoft Word Qebele-Son variant

 
QIZIL ƏHMƏDİ ALMASI, QOZ, FINDIĞIN  
SATIŞ MƏKANI, QƏBƏLƏNİN HƏFTƏ BAZARI 
 
Meyvəçiliyin inkişafı alma sahələrinin genişləndirilməsində  də özünü göstərir. Bu 
ərazidə hektarlarla alma bağları var. Bir neçə sortda alma yetişdirilsə  də  ən  əsas “Qızıl 
Əhmədi” almaya üstünlük verilir. Alimlərin dediyinə görə, “Qızıl  Əhmədi” yeganə 
almadır ki, üzərində təcrübə aparılmayıb. Bu təbii meyvə bütün respublika ərazisində ən 
qiymətli məhsullardan sayılır.  
Alma dərimi də payızlığın gur vaxtına təsadüf edir. Havalar soyumamış, yəni yerə 
şaxta düşməmiş yığım qurtarmalıdır. Bir-bir ağacdan dərilir, çoxlu “qıca” üzərinə tökülür 
və üzərini örtürlər, yəni “qıca” ilə basdırırlar ki, don vurmasın. Çünki belə halda uzun 
müddət qalır və saflığını itirmir, hələ üstəlik yerə  şaxta düşəndə  Qızıl  Əhmədi alma öz 
təzə  məskənində bir balaca da yetişir, dərildiyindən fərqli olaraq daha da yumşalır və 
şirinləşir. Bazarda dəyəri olduğu üçün ona da qazanc mənbəyi kimi baxırlar və 
bayramlarda həmişə yaxşı qiymətə satılır. Axır illər “Qızıl  Əhmədi” almanın üzərində 
əmələ  gələn xallar, meyvələrinin çoxunun çürük olması  əhali arasında təşviş 
yaratdığından onun mühafizəsi, artırılması üçün alimlər, ekoloqlar tədqiqatlar aparmalı, 
təbiətin nadir incilərindən biri olan bu alma növünün  cırlaşmasının səbəbini 
öyrənməlidirlər.  
Xəstələr üçün şəfalı sayılan alma təbabətdə də istifadə edilir. Güclü öskürəyi olanlar 
qaynar peçin üzərində bişən qabıqlı almanı sinə  məlhəmini yumşaldan vasitə sayırlar. 
Xırda-xırda doğranan alma dilimləri suda pörtlədilərək dərman kimi yeyilir. Mədə-
bağırsaq problemi olan insanlar ondan gün ərzində norma daxilində istifadə etməklə şəfa 
tapa bilərlər. Mədə köpünün qarşısını alır. Beyin yorğunluğunu götürür, yaddaşa təsiri var. 
Həddindən artıq qidalandıqda orqanizm üçün güclü sayılır, normal iş  fəaliyyətinə, ürək 

---

sıxılmaya səbəb olur. Əsasən qabığında dəmir komponentləri olduğundan soyulması 
məsləhət deyil. Həm də  qış üçün azuqə sayılır, tərkibində  şirinlik çox olduğu üçün ona 
azacıq  şəkər tozu qatmaqla  xeyli meyvə püresi hazırlamaq mümkündür. Təbii alma 
şirəsinin ləzzəti və insan üçün əhəmiyyəti isə hamıya  məlumdur, xüsusən də “Qızıl 
Əhmədi” almanın. 
Qoz, fındıq bağları da rayonun ən böyük təbii sərvətidir və  əhalinin  ən çox gəlir 
götürdüyü sahələrdir. Meşə  ərazilərinə yaxın dağlıq kəndlərdə yabanı halda bitən qoz 
ağacları olsa da, əllə salınan bağlara qulluq edildiyindən bu sahədə inkişaf başlayıb. Quru 
meyvə olduğundan məhsulu tələbatı tam ödədiyi üçün fındıqçılıq birliklərinin sayı artıb. 
Vaxtilə fındığa norma qoyulduğu üçün məhsulun ancaq cüzi faizi onun sahibinə çatırdı. 
Sovet hakimiyyəti illərində  hər ağaca məhsul planı  kəsilirdi və  kəndçi bağından  əldə 
etdiyi məhsulun çox hissəsini hökumətə verməli olurdu. Ancaq ölkəmizin bazar 
iqtisadiyyatına qədəm qoyduğu illərdən sonra bu sahədə də köklü dəyəşikliklər baş verdi. 
Torpaqdan istifadədə sərbəst seçim imkanına sahib olan kəndli “nəyi əksə daha çox gəlir 
götürər” düşüncəsiylə öz istəyini gerçəkləşdirməyə başladı. Ölkədə  nəinki fındıq 
bağlarına, digər məhsullara da qoyulan dövlət vergiləri ləvğ edilərək,  əksinə onun 
genişləndirilməsinə şərait yaradıldı. Qəbələdə Fındıq zavodunun tikilməsi, xarici ölkələrlə 
dövlətlərarası mübadilənin olması fındıqçılığın inkişafına təsirini göstərən amillərdir. 
Öz məhsulunu özü satmaq imkanı qazanan kənd camaatı məhsullarını bazara çıxarır, 
istədikləri kimi, yəni həmin günün qiymət meyarına  əsasən sata bilirlər. Rayonun Nic 
kəndində yol kənarındakı  “həftə bazarı” isə tarixdən qalma ticarət mərkəzidir. Hər 
həftənin bazar günü bu məkana alış-veriş  məqsədi ilə minlərlə insan axışır. Qonşu 
rayonlardan da bura  məhsullar gətirilir. Yaxınlıqdakı  Şəki sənətkarlarının  əl işlərindən 
tutmuş, yerli əhalinin  əlinin zəhməti olan nə varsa hamısı satışa çıxarılır. Bazarda nə 
istəsən, tapmaq mümkündür. Lap el arasında deyildiyi kimi quş südünə  qədər hər nə 
istəsən, ala bilərsən. İndi sahibkarlığın inkişaf etdiyi bir vaxtda bazarın çeşniləri daha da 
artıb. Mebel dəstlərindən tutmuş xırda əl oymağına qədər hər şeyin satıldığı bir ünvandan 
danışırıq. Sənətkarların hazırladıqları məhsullar zövqləri elə oxşayır ki, ona pul saymağa 
dəyər.  
“Həftə bazarı” özü bir neçə xırda sahələrə bölünür. At, yun, mal-qara, paltar və sairə 
ad altında müştərilər bu pərakəndə satış  mərkəzindən istədikləri malı çox asanlıqla tapa 
bilirlər.  Buranın üstün cəhətlərindən biri də odur ki, ertəsi gün oradan keçəndə dünənki 
günün yuxu olduğunu düşünürsən. Elə bil heç bir gün öncə burada insanlar qaynaşmırdı. 
Hər tərəf elə səliqə- səhmanda olur ki, bazar şəraitindən əsər-əlamət qalmır.  
Bu bazarda hamı bir-birini tanıyır, kim nə satırsa satdığı malın keyfiyyətinə özü 
zəmanət verir, yararsız məhsuluyla yerlisinə hörmətsizlik etmir. Bir sözlə “el içində 
rüsvay olmaqdansa, kasıb olub, mərdi-mərdanə dolanmaq yaxşıdır”-deyənlər burada az 
deyil. Heç vaxt xəstə inəyi bazara çıxarmazlar, ya da xəstə atı qonşu kəndin camaatına 
satıb, ondan gələn qazanca öyünməzlər. Çünki gələn bazar elə  həmin alıcıyla qabaq-
qənşərə  gələn satıcı özü xəcalətdən  əriyər, yaxud el qınağına düşər. Ona görə  də 
yerlilərinin xasiyyətinə bələd olan bazarın sanitar- epidemioloji stansiyasının əməkdaşları  
bəziləri kimi pulla mənəviyyatı səhv salmırlar.... 

---

Təbiəti, suyu saf olan rayon camaatı    elə mühitdə yaşayırlar ki, onların tərbiyəsi də 
ayna kimi şəffaf, mənən pak olur. Doğrudan da dünyanın mürəkkəb fəlsəfəsini öyrəndikcə 
elə bu həyat həqiqətinin  şahidi oldum ki, bütün paklıqlar, düzlüklər olduğu kimi ancaq 
kənd həyatında mümkün imiş. Balaca bir məkanda düz necə varsa elə,  əyri isə olduğu 
kimidir. Hər  şey göz qabağında olduğundan kimisə aldatmağa nə ehtiyac var, nə  də 
insanlar bir-birinə kələk  gəlmək fikrinə düşürlər. Yediyi qidalar, içdiyi su kimi, danışığı, 
sözü də təmiz olur, rayon camaatının.  
Bəlkə ona görədir ki, Nic kəndindəki “həftə bazarı”nın ömrü belə uzundur. Alış-satış 
mərkəzi olsa da burada insanlar ticarətdən başqa həm də baş verən olaylardan tez xəbər 
tuturlar.  İldırım sürətiylə yayılan xəbərlər müxtəlif olsa da maraqla dinlənilir. Toyu 
olanlar dəvətnamələrini elə orada paylayıb, xeyir məclisindən kənd əhlini hali edir, yaxud 
qəfil yas yerinin ünvanı bilməyənlərə bəlli olur. Nə isə xeyir və şər işi ilə qapılarının dolu 
olduğu Qəbələ camaatı üçün bura həm də ünsiyyət mərkəzi sayılır.  
 Bu  “həftə bazarı” bizə tarixdən  ərmağandırsa,  “Gilan Holdinq” ticarət mərkəzi 
müasir səviyyədə inşa edilmiş, yerli əhali ilə  bərabər turistlərin də alış-veriş etdiyi ən 
böyük məkanlardan biridir. Burada bazar kompleks şəkildə qurulub. Bir-birinin yanında 
silsilə şəkilində olan obyektlər həm zövqlə tikilib, həm də spesifik xüsusiyyətləri özündə 
cəmləşdirdiyindən zəngin mağazalar şəbəkəsi ilə müştərilərə xidmət göstərir.  
Qəbələyə yolu düşənlər yol kənarındakı “vedrə bazarı”ndan da xəbərdardırlar. Digər 
ticarət məkanlarından fərqi odur ki, burada tərəzi ilə mal satılmır. Rayonun təbii nemətləri 
yol kənarında sanki nümayiş etdirilir. Meyvələri vedrələrdə, bəhməzi  şüşələrdə, 
mürəbbələri balonlarda müştərilərə  təklif olunur. Bir neçə  dəqiqə  ərzində ürəyin istəyən 
hər nə varsa və o da Qəbələdə bitirsə burada onu tapmaq, dadına baxmaq mümkündür. 
Gül suyu, mürəbbələr, əllə çəkilən şərablar və dadlı meyvələr yolla ötənləri  bir anlıq da 
olsa ayaq saxlamağa vadar edir ki, Qəbələ təbiətindən soraq verən bu açıq səma altındakı 
sərgiyə tamaşa etsinlər...