175-rasm. 270° ga burilib, bir oyoqda cho'q- qayib tayanish (175-rasm). Yurish. Yurish turlariga: oddiy qadamlab, oyoq ichida va oyoq
uchida; juftlama va ketma-ket qadamlar bilan (oldinga, orqaga,
yon tomonga); navbatma-navbat oyoqni oldinga bukib, shu
vaqtning o'zida boshni engashtirib yurishlar; shuning o'zini oyoqni
oldinga baland ko'tarib bajarish kabilar kiradi. Yugurish va uning turlari Raqs qadamlari.Ularga polka, vals tarzida qadamlash, raqs
qadami va boshqalar kiradi. Sakrashlar. Sakrashlar turgan joyda va oldinga siljib bajariladi.
Ular yakka yoki navbatma-navbat, qo'shib bajarilishi mumkin.
Uchish fazasida burilib bajariladigan sakrashlar murakkab
sakrashlar hisoblanadi. Sakraganda qo'llar har xil holatda bo'lishi
yoki har xil harakat qilishi mumkin. Sakrab-sakrab qadam bosish bir oyoqni orqaga (oldinga) tutib,
ikkinchi tayanch oyoqda bajariladi. Qadam bosib sakrash. Chap oyoq bilan qadam qo'ygandan
keyin o'ng oyoq bilan oldinga siltanib, shu oyoqda sakrab yerga
tushish. Biroz cho'qqayib, oyoq uchidan tovonga tushish. Ikki oyoq bilan depsinib, oyoqlarni almashtirib sakrash. Oyoq
uchlarida tik turgan holatdan biroz cho'qqayib, oyoqlarni
to'g'rilagancha va oyoq uchlarini oldinga cho'zgan holda yuqoriga
sakrash. Sakralganda oyoq holatlari almashtiriladi va ularni tarang
holatga keltirib, yerga biroz bukilib, oyoqlarga tushiladi.
O'rgatish: a) polda va xodada yarimcho'qqayib (bir oyoq oldinga uza-
tilgan) 5—10 daqiqa davomida muvozanat saqlab turish; b) polda va xodada ikki oyoqda depsinib, oyoqlar o'rnini almash-
tirmasdan sakrash; d) shuning o'zini xodada oyoqlar o'rnini almashtirib sakrash. Ikki oyoqda depsinib, bir oyoqda sakrash. Bu sakrash oldingi
sakrashga o'xshash bo'lib, oldinga sirpanib, bir oyoqqa tushgan
holda bajariladi. Bir oyoqda sakrash, ikkinchisi oldinda bukiladi.
Qadam bosib sakraganda muvozanat saqlanadi. Sonda о'tirgan holatdan sakrab tushish. Oldinda va orqada tayanib,
burilib yoki burilmasdan bajariladi. Kerishib sakrab, yerga tushish. Uzunasiga va ko'ndalangiga turgan holatdan tez-tez tashlangan qa- damlardan keyin (oyoqni oldinga siltab past va odatdagi xodada) tiz- zada tayanish holatidan (erkin oyoqni orqaga siltab, ikkinchisi bilan xodadan depsingancha ikki oyoq birlashtiriladi, bosh va yerga tushish 77/C_ 5 * i • 176-rasm. tomonidagi qo'lni коtarib, kerishib yerga tushish); bir oyoqda cho'qqayib o'tirgan holatda bajariladi. Burchak hosil qilib o'tirish holatidan sakrab yerga tushish.
O'ng oyoqni bukib xodaga qo'yish bilan bir vaqtda, qo'llar bilan
orqaga tayanish (panjalarni orqaga qilib) holatidan depsinib va
oyoqlarni birlashtirgancha orqaga burilib, sakrab yerga tushish
(176-rasm). 12-bob. ERKIN MASHQLAR
12.1. Erkin mashqlarning ta'rifi va mazimmi Erkin mashqlar —bu gavda va uning qismlari bilan bajariladigan
turli-tuman harakatlar to'plarni. Sport gimnastikasidagi ko'p-
kurashning bir turi sifatida erkin mashqlar maxsus gilamda bajariladi
hamda akrobatika elementlari va birikmalari, sakrashlar, muvozanat
saqlashlar, burilishlar, oyoqlar bilan siltanib tushib o'tishlar,
xoreografik shakldagi harakatlarni o'z ichiga oladi. 4
