Qаz хiDMƏTİ İŞÇİSİNİn sоrğu kitаbi

Əlavə 5. 
İstehlakçılar tərəfindən təbii qazdan istifadə qaydalarının pozulması 
hallarında qanunsuz istifadə olunmuş qazın dəyərinin bərpasının 
hesablanması 
Qaydaları 
Bu qaydalar Azərbaycan Respublikasının “Qaz təchizatı haqqında”, “Energetika 
haqqında” və “Enerji resurslarından istifadə haqqında” Qanunlarına və Azərbaycan 
Respublikasında qüvvədə olan qanunvericilik aktlarına əsaslanmaqla, qaz qurğuları və 
avandanlıqlarının quraşdırılması, texniki istismar və təhlükəsizlik texnikası 
qaydalarına və bu sahəyə dair digər normativ hüquqi aktların tələblərinə uyğun olaraq 
hazırlanmış və qaz təchizatı sahəsinin fəaliyyətinin tənzimləyən hər hansı bir 
normativ-hüquqi aktı əvəz etmir. 
İstehlakçılar tərəfindən təbii qazdan istifadə qaydalarının pozulması hallarında 
qanunsuz istifadə olunmuş təbii qazın dəyərinin bərpasının hesablanması Qaydaları 
aşağıdakı hallarda tətbiq olunur: 
1.
Təbii qazın alqı-satqı müqaviləsi olmadan özbaşına qaz xəttinə qoşulma aşkar 
olunduqda; 
2.
Layihədə və müqavilədə nəzərdə tutulmuş qaz işlədən cihazlardan əlavə 
sayğacın nominal sərfiyyatına uyğun gəlməyən, əlavə cihaz və avadanlıqların 
qoşulması aşkar olunduqda; 
3.
Sayğacdan əvvəl qaz xəttinə qoşulma aşkar olunduqda; 
4.
Sayğaca və plomblara hər hansı bir müdaxilə halında və ya sayğac plombsuz, 
həmçinin sənədi olmayan plombla möhürlənmiş olduqda. 
Qanunsuz istifadə olunmuş qazın dəyərinin hesablanması qaydaları: 
1-ci və 2-ci hallarda 
İstehlakçı tərəfindən bu hallara uyğun gələn qazdan istifadə qaydalarının 
pozuntusuna yol verilməsi aşkar edildikdə, qazın verilməsi qeyd-şərtsiz dayandırılır və 
qaz kəmərininin əlavə qoşulma aşkarlanan qoşulma nöqtəsindəki en kəsiyindən və 
təzyiqindən asılı olaraq (Əlavə №1) axırıncı texniki baxış müddətindən sonrakı dövr 
üçün və ya yay aylarında gündəlik 12 saat, qış aylarında isə gündəlik 24 saat hesabı ilə 
iddia müddəti ərzində (Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinə görə iddia 
müddəti 3 ilə bərabərdir) qaz sərfinə bərabər qanunsuz istifadə olunmuş qazın dəyəri 
hesablanaraq istehlakçı tərəfindən təchizatçının hesablaşma-hesabına ödənilir. 
3-cü və 4-cü hallarda 
İstehlakçı tərəfindən bu hallara uyğun gələn qazdan istifadə qaydalarının 
pozuntusuna yol verilməsi aşkar edildikdə, qazın verilməsi qeyd-şərtsiz dayandırılır və 
təbii qazın alqı-satqısı müqaviləsində göstərilən qaz cihazları üçün nəzərdə tutulan 
normativ hesabat müvafiq olaraq, axırıncı texniki baxış müddətindən sonrakı dövr 
üçün və ya iddia müddəti ərzində (3 ilə qədər) qaz sərfinə bərabər qanunsuz istifadə 
olunmuş qazın dəyəri hesablanaraq istehlakçı tərəfindən təchizatçının hesablaşma-
hesabına ödənilir. 

---

293 
Qeyd: 
1.
Bütün hallarda qazın nəqli, hesablanmış qazın dəyərinin tam ödənilməsi və 
aşkar olunmuş çatışmamazlıqların aradan qaldırılması üçün ödənilməsi və aşkar 
olunmuş çatışmazlıqların aradan qaldırılması üçün verilmiş tələbnamələrin 
yerinə yetirilməsi barədə məlumatların Dövlət Qaz Nəzarəti İdarəsinə təqdim 
olunmasından sonra bərpa oluna bilər. 
2.
Hesablanmış qazın dəyərinin ödənilməsi vaxtı istehlakçı tərəfindən qazdan 
istifadə qaydalarının pozulması aşkar olunan günə qədər ödənilmiş dəyərdən 
çıxarılmalıdır. 
3.
Qaz kəmərinin en kəsiyi və təzyiqə görə qaz sərfinin təyin edilməsi üsulu 
Azərbaycan Elmi-Tədqiqat və Layihə Qaz İnstitutu tərəfindən hazırlanmışdır. 
Müxtəlif diametrli qaz kəmərlərində qaz sərfinin hesablanması 
Cədvəli 
Qаz 
kəmərinin 
diаmеtri, 
mm 
Qаz 
kəmərinin 
еn kəsiyi, 
m
2
Qаz təzyiqinin düşgüsü 
mm su sütunu 
68 
136 
203 
339 
406 
542 
813 
1084 
mm civə sütunu 
5 
10 
15 
25 
30 
40 
60 
80 
15 
0,000127 
12,9 
18,3 
22,3 
28,9 
31,6 
36,5 
44,7 
51,6 
20 
0,000285 
29,1 
41,2 
50,3 
65,0 
71,1 
82,2 
100,6 
116,2 
25 
0,000506 
51,7 
73,2 
89,4 
115,5 
126,4 
146,1 
178,9 
206,6 
32 
0,000791 
80,8 
114,3 
139,7 
180,5 
197,5 
228,2 
279,5 
322,8 
38 
0,001140 
116,4 
164,6 
201,1 
259,9 
284,4 
328,7 
402,5 
464,8 
45 
0,001551 
158,4 
224,1 
273,8 
353,8 
387,2 
447,3 
547,9 
632,6 
51 
0,002026 
207,0 
292,7 
357,6 
462,1
505,7 
584,3 
715,6 
826,3 
57 
0,002564 
261,9 
370,4 
452,5 
584,8 
640,0 
739,5 
905,7 
1045,8 
63 
0,003165 
323,4 
457,3 
558,7 
722,0 
790,1 
912,9 
1118,1 1291,1 
70 
0,003830 
391,3 
553,3 
676,0 
873,6 
956,1 
1104,6 1352,9 1562,2 
76 
0,004558 
465,6 
658,5 
804,5 
1039,7 1137,8 1314,6 1610,1 1859,1 
82 
0,005349 
546,5 
772,8 
944,2 
1220,2 1335,3 1542,8 1889,6 2181,9 
89 
0,006204 
633,8 
896,3 
1095,1 1415,1 1548,6 1789,3 2191,5 2530,5 
100 
0,008103 
827,8 
1170,7 1430,3 1848,3 2022,7 2337,1 2862,3 3305,1 
150 
0,018232 1862,6 2634,1 3218,1 4158,7 4551,1 5258,4 6440,2 7436,5 
Cədvəldə göstərilən hesabatlar “Sənaye və kommunal-məişət istifadəsi üçün təbii 
yanacaq qazları” DÜİST 5542-87-nin tələblərinə cavab verən təbii qaz üçün 
aparılmşdır (t=20
o
C, 
ρ=
0,7 kq/nm
3 
).