‘zbe risto n respublirasi 1 ay va ‘rta m axsus ta ’lim vazirligi
Yurak, qon-tomir yetishm ovchiligini og‘irlik
Yüklə 3,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Yurak, qon-tomir yetishm ovchiligini og‘irlik
darajasini tasnillari Tdarajasi sczirlarli bclgilar harakatsiz paytda bilinmaydi. Jism oniy ish vaqtida nafas qisishi, holsizlanish paydo b o ‘ladi. 2 A darajasi. Harakatsiz paytida ham yurak yctishm ovchiligi bclgilari bilinadi, nafas olish tczligi 30 foizga oshadi, jig a r 2-4 sm. ga к attalashadi, ayrim to‘qimalarda shish paydo b o ‘lib, bemorda bczovtalanish, ishtaxa kamayishi kuzatiladi. 2 В darajasi. Qon aylanishi buzilishi yaqqol k o ‘rinadi, katta va kichik qon aylanish doiralarida turg‘unlik bclgilari, harakatsiz holalda hansirash, 40-70 foizga ortadi, yurakning urish tczligi 20- 22 foiz oshishi, yurak tovushlarining b o ‘g ‘ilishi va uning chcgaralari kattalashuvi, jigam ing 4 sm. gacha shishishi va zichligi oshishi kuzatiladi. Ishtahani yo'qolishi, bczovtalanishi ko‘zg a tashlanadi. 3 daraja. Qattiq hansirash boMib (70-80 foiz), yurakning qisqarishi tczligi 30-40 foizga oshadi, yurak tovushlari b o ‘g ‘iq, yura.k urishini ravonligi va clcktr o ‘tkazuchanligining buzilishi, jig a r kattalashadi va zichligi ju d a ortadi, yurak chcgaralarining kattalashgani seziladi. Bola lanj b o ‘lib ishtaxasi b o ‘g ‘iladi. Assit, kam_ siyish kuzatiladi (oliguriya). Qon aylanish yetishmovchiligining rivojlanish yoMlari / Qon aylanishining tarkibiy qismidagi har qanday о ‘zgarishlar uning teng miqdorda buzilishiga olib keladi. Bundan oldin aytilganidek, qon aylanishi yurakning qisqarish faoliyati tufayli buzilishi ham mumkin. Bu hoi m iokardda energctik meabolizmning kamayishi, miokard shikastlanishi, kom pensator faoliyatlari sarflangani, yurakning urish ravonligi buzilishi natijasida yuzaga keladi. Bu o ‘zgarishlar tufayli qon aylanishining dinamik hajmi kamayadi, yurakning qoldiq hajmi oshadi, kichik qon aylanish doirasida qon tomirlarid agi bosim oshadi. Bu esa o ‘z navbatida katta qon aylanish doirasida qon yig'ilishiga va qon bosimi oshishiga olib keladi. Bolalami davolash amaliyotida ushbu holat miokarditlar, yurak nuqsonlari, o ‘tkir nefritlar, komalar, toksikozlar va zaharlanish holatlarida uchraydi. Qon aylanishi faoliyatini baholashda uning quyidagi turlaridan ham foydalaniladi. 1. Gipodinamiya yoki qon aylanishi kamayishi tufayli vujudga kelgan holat. Bu holatga yurakning urish hajmi kamayishi, yurakning urish tezligi oshishi va umumiy periferik: qarshilik oshishiga xosdir. 2. N orm odinam iya - normal ko ‘rsatgichlari bilan ajralib turadi. 3. Giperdinamiya - bu holatga esa yurakning urish tezligi oshishi, qon aylanishning daqiqalik hajmi k o ‘payishi, am um iy va periferik qarshilik pasayish holatlari xosdir. 0 ‘tkir yurak yctishm ovchiligi chap yoki o ‘ng tom onlam a b o ‘lishi mumkin. 0 ‘ng qorincha o ‘tkir yurak yctishm ovchiligi shu yurak yarim iga xaddan tashqari zo‘riqish tushgani tufayli kclib chiqadi (Tom irlarga quylayotgan suyuqliklar tez-oqishi, gipertonik suyuqliklar kiritilishi). Bu o ‘pka doirasi tom irlari qisqarishiga va ulam ing qarshiligi oshishiga olib keladi. Y urakning qisqarish tezligi l ketadi (300-400 mm suv ustuni), b o ‘yin venalari b o ‘rtib kattalashadi va jig ar lcattalashadi. Bu belgilar "kichkina yurak qisqarish hajmi" sindromi tufayli rivojlanadi. 0 ‘pka shishi - o ‘tkir yurak yctishm ovchiligining xavfli alomatlaridan biri bo‘lib, chap qorincha o ‘tkir yurak yctishm ovchiligi hisoblanadi. Shu hololatning patogenczi hali ham oxirigacha o ‘rganilmagan. A l’vcola b o ‘shlig‘ida transsudatsiya natijasida ortiqcha suyuqlik yig ‘iladi. 0 ‘tkir yurak yctishmovchiligi tufayli o ‘pka shishi rivojlaganda oqib kcladigan va kctadigan qon muvozanati buziladi, kapillyardagi bosim oshadi, qonda O 2 va S 0 2 almashinuvi buziladi. Gipoksiya kucliayadi va tomir devorining o ‘tkazuvchanligi k o ‘payadi. 0 ‘pka kapillyardagi gidrostatik bosim onkotik bosimdan ortiq b o ‘lgani tufayli, suyuqlik al’vcola ichiga o ‘ta boshlaydi. Oqsil moddalarga boy bu transsudat havo bilan q o ‘shilib k o ‘pik hosil qiladi. N atijada al’vcola bo‘shlig‘i va nafas y o ‘llari k o ‘pik bilan to ‘lib qoladi. Bu o ‘z navbatida gaz alm ashuvining buzilishiga va gipoksiya kuchayishiga sabab b o ‘ladi. Ushbu hoi juda tcz rivojlanishi, lckin ba’zan bir nccha kungacha cho‘zilishi ham mumkin. K o‘pincha bunday holatlar kcchasi sodir b o ‘ladi, bunga parasim patik ncrv sistcmasining yurakka ta ’siri kuchayishi va m a’ lum darajada o ‘pkaga qon yangidan taqsim lanishi sabab bo ‘ladi. Bu holat yuz bcrganda, nafas qisilishi yuzaga kclgandan kcyin qizg‘ish k o ‘pikli balg‘am chiqaradi va nafas xirillab cshitiladi. Bcmorning rangi k o ‘kim tir tusga kiradi. Bcmor u y g ‘onib o ‘tiradi, nafas olishi qiyinlashadi. Q onga adrenalin va gistaminning katta miqdorda chiqarilishi tom irlarning haddan tashqari qisqarishiga, taxikardiyaga sabab b o ‘ladi. 0 ‘pka shishi rivojlanayotganiga shubxa qilinsa, yordam k o ‘rsatishni tczda boshlash kcrak: 1. Nafas yoMlarining erkin o ‘tkazuvchanIigini tiklash: • balg‘amni so‘rib olish; • 30 %lik spirt bilan nam langan kislorod ingalyatsiyasi; • antifomsilan. 2 . 0 ‘ng qorinchaga oqib kcladigan vcnoz qon miqdorini kamaytirish: • oyoqlarga bog‘ich q o ‘yish; • siydik haydovchi vositalarni keng qo‘llash; • ganglioblokatorlarni q o ‘llash; • qonning osmotik bosim ini ko‘tarish uchun glyukozaning gipertonik eritmalarini q o ‘llash. 3. Yurak mushaklarining qisqaruvchanligi faoliyatini oshirish uchun yurak glikozidlari -strofantin yoki korglikon ish- latiladi. 4. Y urak mushaklarini energetik manba bilan ta ’m inlash uchun kokarboksilaza, ATF, В guruh vitaminlari kiritiladi. 5. Tom irlar devori o ‘tkazuvchanligini kamaytirish va shu m aqsadda k al’siy glyukonat, В, C, RK vitam inlarini kiritish. 6. 0 ‘pka shishida am inazin va antigistamin dorilardan iborat b o ‘lgan litik eritma (0,1 ml/yoshiga) tomir orqali yuboriladi. Kortikosteroidlarni q o ‘llash esa tomirlar o ‘tkazuvchanligini kamaytiradi. Atsidozga qarshi 4% gidrokarbonat natriy eritmasi ishlatiladi (2-4 ml/kg). Sitrat zaharlanishining oldini olishga k al’tsiy xlorid yoki glyukonat k al’tsiy (10% eritm adan 10,0 ml har 500,0 ml tomizilgan qonga), 5-10 ml 0,5% novokain eritm asi va 10 ml 2,4% eufillin eritmasi tom irga yuboriladi. 0 ‘pka arteriyasi tromboemboliyasi strcptokinaza 1 ml sutka ichida, fibrinolizin 20000 birlik 3-4 soat ichida, keyinchalik geparin 200-400 birlik/kg har 4 soatda qoMlab, bartaraf ctiladi. Yüklə 3,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|