‘zbe risto n respublirasi 1 ay va ‘rta m axsus ta ’lim vazirligi

8-jadval
Qon o‘rnini bosuvchi eritmalarning plazma hajmiga ta’siri.
Infuzion critma
Kiritilganda A Q X ning
k o ‘payishi
N a tija vaqti
Ringer eritmasi
200,0
2 so a t
5% a l’bum in
500,0
24 soat
20% a l’bum in
800,0
24 soat
R eopoliglyukin
1000,0
6 s o a t
Poliglyukin
800,0
24 soat
Retortan
1000,0
24 soat
GIPOVOLEM IK SIIOK
Shokning bu turida gipovolcmik shokning asosiy jarohat- 
lovchi omillari: qon yo ‘qotish (gemorragik shok), p la zm a va 
elektrolitlar y o ‘qotish (kuyish shoki), har xil ko‘ rinishidagi 
dcgidratatsiya (angidrcmik shok) natijasida aylanayotgan qon 
hajmi kamayadi. Bu esa avvalo qonning qayta taqsim lanishiga, 
periferik perfuziyaning keskinlashishiga olib keladi. A ylanayotgan 
qon hajm ining 25 % ga kamayishi kattalarda qon n in g qayta 
taqsim lanishi va regional vazokonstriksiya hisobiga etarli darajada 
kom pensatsiyalanishi mumkin. Ammo bolalaming b u n d ay imko- 
niyati oz b o ‘lganligi uchun, aylanayotgan qon hajm ining 10% ga 
kam ayishi ham organizmda qayta tiklanmaydigan o g ‘ir holat- 
larning rivojlanishiga olib kclishi mumkin. Har xil travmatik 
jarohatlar natijasidagi qon yo ‘qotish, aylanayotgan qo n hajmining 
ozayishi to ‘qim alar pcrfuziyasining keskin buzilishiga, keyin- 
chalik esa m arkaziy gemodinamikaning m arkazlashuviga olib 
keladi. Teri qoplamlari rangpar, sovuq, gohida terlash va b o ‘yin 
qon tom irlari to ‘laligi kamayadi. AQX ning yana h a m ozayishi 
natijasida taxikardiya, A/B keskin pasayishi, um um iy periferik 
qarshilikning ortishi, diurczning kamayishi, xushning y o ‘qotilishi 
kuzatiladi. Davo muolajalari o ‘tkazilmasa, A/B k ritik miq-

---

dorgacha kamayishi, aritmiya, hushning yo ‘qolishi va hatto yurak 
va n afas faoliyati to ‘xtashi mumkin.
Angidrem ik shok.
 
Gipovolemik shokning bu turi qusish, ichak 
p arezi, 
dispeptik 
holatlar 
va 
xokazolar 
sababli 
suv 
va 
elektrolitlarning patologik y o ‘qotilishi natijasida plazma miqdori 
va aylanayotgan qon hajmi kamayadi, to ‘qim alar perfuziyasi 
k esk in buziladi. Yuqoridagi o ‘zgarishlar ichak tutilishi, peritonit, 
toksilcoz va eksikoz kabi holatlarda yaqqol namoyon b o ‘ladi. 
P rogressiv rivojlanayotgan angidrcmik 
shokda nevrologik va 
gemociinamik ko ‘rsatkichlarlar 
hamda 
degidratatsiya 
klinik 
belgilari birgalikda kuzatiladi.
B em or qaysar, bezovta, ta ’sirchan b o ‘lib qoladi, ovqatlanish- 
dan h am bosh tortadi, kcyin esa somnolent holati kuzatiladi. Bu 
faza ju d a qisqa vaqt davom etadi. Bemor soporoz holatda 
adinam ik, behol, teri qoplamlari oqish, sovuq, turgor kamaygan, 
sh illiq qavatlari quruq, xira, til oqish shilim shiq bilan qoplangan 
b o ‘ladi, arterial gipotoniya, taxikardiya, taxipnoe holatlari yuz 
b e ra d i. Qusish, ich ketishi natijasida suv y o ‘qotishining kuchayishi 
m ikrolsirkulyatsiyaning keskin 
buzilishiga 
olib 
kcladi, 
teri 
qoplarnlari marmarsimon, sovuq, akrotsianoz, bosh liqildog‘i 
cho‘kishi, ko‘z soqqasining botishi, bosh miya hujayrasining 
b o ‘kishi, talvasa xuruji va nihoyat oligo - anuriya kuzatiladi.