BOLALARDA O’TKIR GLOMERULONEFRIT
Glomerulonefrit infeksion-allergiya tabiatiga ega, ko’pincha buyrak
koptokchalari shikastlanishi bilan kechadigan ikki tomonlama buyrak yallig'lanish
kasalligidir. Kasallik asosan 5 va 20 yoshdagi davrda namoyon bo’ladi,
chaqaloqlarda kam uchraydi. O’tkir glomerulonefrit bilan ko’proq o’g’il bolalar
kasallanadi. Odatda u infeksion kasallikdan 2-3 haftadan keyin rivojlanadi,
ko’pincha angina, surunkali tonzillit, qizilcha kasalligi, impetigo, saramasdan
so’ng boshlanadi. O’tkir glomerulonefritning pnevmoniya, qizamiq, suvchechak,
epidemik paro’tit, sildan keyin rivojlanishi holatlari ham qayd etilgan.
Glomerulonefrit rivojlanishida ilgari boshdan kechirilgan kasalliklar,
organizm reaktivligi, hayot va ovqatlanish tarzi muhim ahamiyatga ega. Ko’pchilik
nefrologlar intrainfeksion kechuvchi nefrit imqoniyatini tan olishadi, ya'ni kasallik
infeksiya vaqtida, uning boshlanishining 2-3 kunlarida boshlanadi. Ko’pchilik
qo’llarda o’tkir glomerulonefrit streptokok A, asosan 12 tipi (kam qo’llarda 4, 8 va
25 tiplari) bilan bog’liq gemolitik -streptokokkli infeksiya natijasidir. qator
mualliflar nefritning toza virusli etiologiyasi mavjudligini ta'kidlashadi.
Glomerulonefrit
hodisalari
dorilar
(simob
dorilari,
antibio’tiklar,
sulfanilamidlar) qabul qilishdan keyin, oqsil moddalarini quyish, ko’p miqdorda
asal iste'mol qilish, emlash, hashoratlar, ilonlar chahishidan keyin yuzaga keladi.
Bu qo’llarda ekzogen allergenlar allergik mexanizmlar faollashishiga imqon
tog’diradi, u oxir-oqibat noinfeksion glomerulonefrit chaqiradi. Bundan tashhari,
1% ho’llarda o’tkir glomerulonefrit rivojlanishini sovish bilan boqlashadi.
Klinik ko’rinishi o’tkir glomerulonefritda juda xilma-xil, ularni ikkita asosiy
guruhga ajratish mumkin: buyrak (shishlar, siydik bilan ko’p miqdorda oqsil,
eritrositlar, silindrlar chiqishi) va buyrakdan tashhari (kuchli bosh ogriqi, yurak
o’ynashi, hansirash, ko’ngil aynishi, ishtaha pasayishi). Ba'zida oxirgilar klinik
korinishida ustun keladi. O’tkir glomerulonefritning ijobiy kechishida kasallik
davriy rivojlanadi. Birinchi 7-10 kunda kasallikning eng yorqin korinishi hodisalari
qayd etiladi, o’tkir glomerulonefrit debyuti deb ataluvchi. Bola bledneet, unda
siydikning kunlik miqdori (diurez) kamayadi, subfebril tana harorati, bosh og’rig’i
paydo bo’ladi. Ba'zida tez-tez siyishga chaqirish, beldagi og’riqlar kuzatiladi. 2
haftaning oxiriga kelib kasallikning buyrakdan tashhari belgilari o’tib ketadi, faqat
siydik sindromi qoladi.
O’tkir glomerulonefrit uchun simptomlar triadasi xos: gipertoniya, shishlar
va siydik sindromi.
Gipertoniya (odatda 130/90-170/120 mm sim ust gacha) organizmda suv va
tuz utilib qolishi bilan bog’liq. Birdek sistolik va diastolik bosim oshadi, ba'zida
faqat sistolik bosimgina ko’tariladi.
Arterial bosimning eng baland ko’rsatkichlari kasallikning birinchi kunlarida
kuzatiladi, keyin sekin-asta pasayadi.
Shishlar
asosan
yuzda,
bo’ldirlarda, bel sohasida, zichsimon
qonsistensiyaga ega. Shishlar hosil bo’lishigada ham buyrak, ham buyrakdan
tashhari
omillar
(kalava
filtrasiyasi
pasayishi,
kapillyarlar
devori
o’tkazuvchanligining oshishi).
247
Siydik sindromi pro’tienuriya (siydik bilan oqsil chiqishi), gematuriya
(siydik bilan eritrositlar chiqishi), ba'zida leykosituriya (leykositlar chiqishi) bilan
xususiyatlanadi. Pro’teinuriya odatda baland emas (1-2 promille). O’tkir
glomerulonefrit uchun pro’teinuriyaning turg’unsizligi, uning tezda yo’qolishi xos.
Gematuriya barcha qo’llarda qayd etiladi (98% gacha), lekin uning darajasi
katta chegarada ozgarib turadi. Ko’pchilik bemorlarda eritrositlar faqat mikrosko’p
ostida aniqlanadi (ko’rish maydonida 40 tagacha). Kam qo’llarda (taxminan 13%)
kasallik qonsimon, qo’ng’ir-qizil siydik chiqishi bilan kechadi.
O’tkir glomerulonefritning atipik kechishi kasallik boshlanishida tipik
nefro’tik sindrom, ifodalangan shish va massiv pro’teinuriya bilan namoyon
bo’ladi. Bundan tashhari, o’tkir glomerulonefrit boshlanishida o’tkir yurak
yetishmovchiligi sindromi kuzatilishi mumkin, ko’pincha chap qorincha tipida,
gipertonik ensefalopatiya (eklampsiya) va o’tkir buyrak yetishmovchiligi juda kam
uchraydi. Yuqorida ko’rsatilgan barcha sindromlar o’zaro birga kelishi mumkin,
siydik sindromi esa o’tkir glomerulonefritning 98,4% hollarida uchraydi. Notipik
kechuvchi kasallikda faqat alohida siydik sindromi buyrakdan tashhari
simptomlarsiz keladi va "nefritsiz nefrit" deb ataluvchi, ya'ni siydikdagi
o’zgarishsiz kechishi kuzatilishi ham mumkin.
O’tkir glomerulonefritda buyrak funksiyalari ahamiyatli o’zgarishlarga
uchramaydi. Kasallikning birinchi kunlarida paydo bo’luvchi va yuqori solishtirma
og’irligi bilan birga keluvchi siydik chiqishi kamayishi 2-3 kundan keyin (ba'zida
5-6 kun) katta diurez bilan almashinadi. Kalava filtrasiyasi o’zgarmasligi mumkin,
ba'zida uning funksional pasayishi (40-60 ml/daq gacha, me'yorda - 100-120
ml/daq) kuzatiladi. Shishlar yogolganidan keyin funksional buzilishlar ham
kamayadi.
Ushbu kasallik tashxisi tipik vaziyatlarda murakkab emas. O’tkir
rivojlanishi, oziga xos shikoyatlar, shishlar va gipertoniya, yurak yetishmovchiligi
aniqlanishi, shuningdek siydikda oqsil va eritrositlar borligi o’tkir diffuz
glomerulonefritni oso’ngina tashxislash imqoniyatini beradi. O’tkir diffuz
glomerulonefritni surunkalining zorayishi bilan differensiasiyalash qiyin bo’ladi.
Bunday hollarda anamnez, buyrak funksiyasi o’zgarishlari, anemiya, shuningdek
rentgenologik tekshiruvlar natijalarida angioneyroretinopatiya aniqlanishi o’tkir
glomerulonefritni istisno qilish imqonini beradi.
Ba'zida o’tkir nefritni toksikoinfeksion buyrak deb ataluvchi holatdan
ajratish mushkul, toksikoinfeksion buyrak ozgina proteinuriya, mikrogematuriya
bilan kechadi, bunday holatlar ko’pgina infeksiya davrida bo’lishiga ham mumkin.
Ushbu o’zgarishlarning asosiy kasallik belgilari tinchiganidan keyin yo'qolishi,
shishlar bo’lmasligi, gipertoniya o’tkir glomerulonefritga harshi guvohlik beradi.
Bundan tashhari, o’tkir nefrit differensial tashxisotida siydik o’zgarishlari bilan
kechuvchi
yurak
yetishmovchiligini,
o’tkir buyrak yetishmovchiligini,
amiloidozning o’tkir rivojlanishini, turli vaskulit va kollagenozlarda buyrak
o’zgarishalrini, o’tkir pielonefritni istisno qilish kerak. To’liq sohayish 80%
qo’llarda, 15% bolalarda kasallik surunkali kechishga o’tadi. Glomerulonefrit
bilan kasallangan bolalar orasida olim 5% ni tashkil etadi. Olim kasallikning
o’tkir bosqichida buyrak yetishmovchiligi natijasida sodir bo’lishiga mumkin.
248
Sun'iy buyrak qollanilish imqoniyati bo’lgani uchun hozirgi vaqtda olim holatlari
ancha kamaydi. qonning sun'iy dializi bemorga anuriya (siydik chiqishi toxtashi)
davrini o’tkazish, keyin to’liq sohayish imqonini beradi. O’tkir glomerulonefrit
profilaktikasi tomoq, tanglay mutaklari, burun qo’shimcha bo’shlig’lari, teri
streptokokk infeksiyasini, shuningdek stafilokokkli infeksiyani erta va jadal
davolashdan iborat. Bundan tashhari surunkali infeksiya o’choqlarini aniqlash va
sanasiyasi profilaktik ahamiyatga ega. Shu bilan bir qatorda bola organizmini
chiniqtirish zarur.
O’tkir nefritni davolashning asosiy uslublari - rejim, dieta va
medikamentoz terapiya - bola sog’ligi holatiga bog’liq holda pediatrlar tomonidan
aniqlanadi; davolash stasionarda ili uyda olib borilishi mumkin. O’tkir davrda
bolani tushakka yo’tqizish kerak, issiqlik bilan ta'minlash muhim. Ko’rpa-to’shak
rejimini diurez tiklanishi, shishlar yo’qolishi, arterial bosim pasayishi va massiv
gematuriya bartaraf etilishiga qadar (odatda 3-4 hafta) olib borilishi kerak.
O’tkir glomerulonefrit o’tkazgan har bir bola nefrolog kuzatuvi ostida 12
oydan kam bo’lmagan muddatda bo’lishiga kerak. Nazorat siydikning davriy
tahlili (10-14 kun mobaynida 1 marta), qon bosimini tekshirish va yangi
streptokokkli infeksiya profilaktikasidan iborat. Profilaktik emlashlar kasallikdan
so’ng 12 oy mobaynida mumkin emas. Bundan tashhari, fizkultura bilan
shug’ullanishni kamaytirish kerak, chumilishni istisno qilish va sovqo’tishdan
ehtiyo’t bo’lishi zarur.
BOLALARDA SURUNKALI GLOMERULONEFRIT
Surunkali glomerulonefrit (SGN) - birlamchi glomerulopatiyalar guruhi
bo’lib, persistirlovchi, avj olib boruvchi immun yallig'lanish bilan nefronlarning
sklerotik va destruktiv zararlanishi, keyinchalik tubulointerstisial skleroz va
qisman surunkali buyrak yetishmovchiligi rivojlanishi bilan xarakterlanadi.
Etiologiyasi. SGN birlamchi, irsiy moyilligi bo’lgan surunkali kasallik
hisoblanadi. Trigger omillari quyidagilardan iborat:
1) norasional dori terapiyasi (uzoq vaqt nefrotik dori vositalarini qabul qilish,
poliprogmaziya);
2) surunkali infeksiya ochoqlari;
3) persistirlovchi virusli infeksiyalar;
4) haddan tashhari antigenli zo'riqish (qo’shilgan va residivlovchi infeksiyalar,
immunoglobulinlarni qayta yuborish, immunizasiyani norasional
o’tkazish).
Patogenezi. Kasallikning asosida immuno patologik jarayon yotadi:
1) nefron membranalarining nostabilligi natijasida buyrak antigenlarining qon
oqimiga o’tishi, gistogematologik barerni turli xil omillar natijasida zararlanishi,
buyrak displaziyasida kuzatiladi. Buning natijasida kanalchalar bazal membranasi
va koptokchalarni zararlaydigan autoantitanachalar, sito’toksik limfositlar, immun
komplekslar hosil bo’ladi, kompliment tizimi aktivlashadi;
2) immunologik reaktivlikning buzilishi natijasida, buyrakning zararlanmagan
to’qimalarida autoimmun jarayo’nga olib keladi (tizimli
kasalliklarda).
249
Tasnifi.
Xalqaro amaliyotda SGNning morfologik tasnifidan foydalaniladi. quyidagi
morfologik shakllari ajratiladi:
1)membranozli;
2)membranoz-proliferativ GN;
3)fokal-segmentar glomeruloskleroz;
4)mezangioproliferativ (IgA-nefropatiyu);
5)fibroplastik (yuqorida ko'rsatilgan shakllarning boshlanishi SGN).
SGN kechishi quyidagicha bo’lishiga mumkin:
1) turli xil davomiylikdagi dori yoki spontan remissiyali residivlanuvchi SGN;
2)persistirlovchi jarayonning to'xtovsiz faolligi bilan kechuvchi;
3)progressivlanuvchi tez rivojlanuvchi SGN (2-5 yildan keyin) SBE rivojlanishi
bilan birga kechadi..
SGN klinik manzarasi. Gematurik shaklida kasallik boshlanishini aniqlash
qiyinroq bo’ladi (mikrogematuriya to'satdan aniqlanadi). Shikoyati yog, arterial
qon bosimi normada, shishlar tranzitor xarakterga ega, dizuriya va intoksikasiya
kuzatilmaydi. Ba'zida teri rangi oharishi, qorinda va belda ogriq, tez charchash,
bosh og’rishi aniqlanadi.Kasallikning asosiy belgisi – turg’un gematurik sindrom.
Gematuriya aniq bilinadi. Buyrak funksiyasi buzilmaydi.
SGNning shishproteinuriya shakli ko’pincha o’tkir boshlanadi. O’tkazilgan
respirator infeksiyadan keyin, anginalar, vaksinasiya, sovuq qo’tish, ba'zida tashqi
sabablarsiz o’tkir nefrit klinikasi massiv proteinuriya bilan boshlanadi.
Kasallikning asosiy simptomlari quyidagilar:
1) massiv pro’teinuriya (siydik analizida 3%dan ortiq, 2,5 g/sutdan yuqori);
2) shishning turli xil rivojlanishi;
3) gipopro’teinemiya, giperlipidemiya.
Arterial gipertenziya va azo’temiya bo’lishiga mumkin, davolanish davomida tez
yo’qoladii. Buyrakning azo’t ajratuvchi funksiyasi uzoq vaqt saqlanadi, lekin
keyinchalik SBE rivojlanadi.
SGN aralash shakli o’tkir nefritga oxshab boshlanadi. quyidagilar xarakterlidir:
1)qorinda va belda ogriq, dizuriya;
2)yaqqol shishlar;
3)arterial
gipertenziya
(bosh
og’rishi, bosh aylanishi, lanjlik yo’ki
qo’zg’aluvchanlik, ko’rishni pasayishi, ba'zida yuz nervi paralichi, qusish,
giperrefleksiya, ataksiya va ochoqli yoki umumiy talvasalar). Arterial qon bosimi
yosh normativlaridan ortadi.
Ko’z tubi tekshirilganda gipertenzion angioretinopatiya aniqlanadi. quyidagilar
xarakterlidir:
1) siydikdagi o’zgarishlar (gematuriya, yaqqol pro’teinuriya);
2) gipopro’teinemiya, giperlipidemiya;
3) buyrak biopsiyasida - proliferativ-fibroplastik glomerulit aniqlanadi.
Kasallikning bu shaklida SBE 1-2 yildan keyin rivojlanadi.
SGN tashqisi OGNdagi klinik laborator tekshiruvlaridek olib boriladi.
Kasallikning nefro’tik shakllarida qo’shimcha virusli gepatit V markerlariga,
sitomegalovirusga tekshiriladi.
250
Maxsus nefrologik markazlarda buyrak biopsiyasi o’tkaziladi, buning
natijasida buyrak shikastlanishining morfologik turi aniqlanadi, glyukokortikoidlar
immunodepressantlarni berishni maqsadga muvofiqligi aniqlanadi, va kasallikning
oqibati organiladi.
Differensial tashqis. SGNda pielonefrit, interstisial nefrit, lipoidli nefroz;
gemorragik diatezlar; moddalar almashinuvi buzilishi kasalliklari va dismetabo’lik
nefropatiyalar; sarkoidoz va boshqa osma kasalliklari bilan o’tkaziladi.
SGN davosi kasallik kechishi va shakli, buyrak yetishmovchiligi
belgilarining borligi, yo’ldosh kasalliklar va kasallik asoratiga harab individual
belgilanadi. Bazis terapiya parhez, kun tartibiga rioya qilish, fito’terapiya va
infeksiya ochoqlarining sanasiyasidan iborat.
Parhez buyrakning funksional holatiga bog’liq. SGN gematurik shaklining
qaytalanish davrida parhez xuddi OGNdagidek belgilanadi. Kasallikning
gematurik va aralash shakllarida tuzsiz, tarkibida oqsil kam bo’lgan parhez tavsiya
etiladi. Parhezni kengaytirish va oqsil zo'riqishini oshirish asta-sekin olib boriladi.
Yo’toq rejimi kasallikning o’tkir davrida tavsiya etiladi.
Profilaktikasi. Surunkali infeksiya ochoqlarini oz vaqtida aniqlash va
davolash, OGN adekvat terapiyasi, gamma-globulinlar, nefro’toksik preparatlar va
boshqa qon preparatlarini rasional qo'llashdan iboratdir.
Oqibati. Kasallikning klinik shakllariga bog’liq. Ko’ptokchalar membranasi
minimal o'zgargan nefrotik sindromda oqibati yaxshi (80-90% bemorlarda
sohayish kuzatiladi). Lekin ko’p hollarda SGN - buyraklarning sekin asta
skleroziga olib keluvchi, progressirlovchi kaallikdir.
O’TKIR PIELONEFRIT
Pielonefrit - buyrakning nospesifik infeksion kasalligi bo’lib, buyrak
parenximasi, interstisial to’qima, jomchalari zararlanishi bilan xarakterlanadi.
O’tkir pielonefrit buyrakning tubulointerstisial to’qimasida o’tkir destruktiv,
mikrobli-yalliglanish jarayoni. Siydik ayirish tizimi kasalliklari orasida buyrakdagi
yalliglanish jarayoni 23-79%ni tashkil etadi.
Pielonefrit birlamchi va ikkilamchi, bir yoki ikki tomonlama, o’tkir (serozli
yoki yiringli), surunkali yoki residivlanuvchi bo’ladi.
Birlamchi pielonefrit buyrak parenximasining mikrobli yalliglanish jarayoni
bo’lib, mikroorganizmlar fiksasiyasi va buyrak tubulo-interstisial to’qimasining
yalliglanishi bilan kechadi.
Ikkilamchi
pielonefrit
bolalarda
buyrakning
bakterial-yalliglanishli
o’zgarishi bilan xarakterlanadi, urodinamika buzilishi yoki moddalar
almashinuvidagi nefropatiyada kuzatiladi. Pielonefritni yuqorida buyurilgan
variantlarga ajratish maqsadga muvofiq, chunki, bu adekvat davo terapiyasini
aniqlashga yordam beradi.
Pielonefritni o’tkir va surunkali turlarga bo’lishi uning oqibatiga asoslangan
bo’lib, prognostik ahamiyatga ega. Masalan, o’tkir pielonefrit kasallik
boshlanishidan boshlab 6 oy davomida simptomlarning ortga qaytishi bilan
xarakterlanadi. Bunda sohayish 80-90% gacha bo’lishiga mumkin. Jarayonning
faollik belgilari saqlanishi 6 oydan oshsa, bu davrda ikki marta qaytalanish bo’lsa,
251
surunkali pielonefrit haqida oylash kerak, unda sohayish 35% qo’llarda bo’ladi.
Pielonefritning latent (faqat siydik sindromi bilan) va qaytalanuvchi (yaqqol
namoyon bo’lgan kliniko-laborator simptomlar) turlarida diqqat bilan dispanser
kuzatuvi olib borish lozim, kam simptomli shakllar esa og’ir asoratlarga olib
kelishi (surunkali buyrak yetishmovchiligi) mumkin.
Kasallikning faol va nofaol davrlarga bo’linishi shifokor kuzatuvidagi farq
bilan tushuntiriladi. Faol davrda antibakterial terapiya, klinik laborator remissiya
davrida esa qaytalanishning profilaktikasi o’tkaziladi. Pielonefritning kechki
bosqichi uchun kanalchalar funksiyasining pasayishi xarakterlidir. Jarayonning
salbiy kechishida surunkali buyrak yetishmovchiligi rivojlanadi.
Etiologiyasi, patogenezi. Pielonefritni ichak tayo’qchalari, enterokokk,
pro’tey, stafilokokk, streptokokklar chaqiradi. 1/3 bemorlarda o’tkir pielonefrit va
2/3 bemorlardagi surunkali pielonefritda mikroflora aralash bo’ladi. Davolash
vaqtida mikroflora va antibio’tiklarga sezuvchanlik o’zgaradi, bu esa
uroantiseptiklarga sezuvchanlikni aniqlash uchun siydikni qayta ekishni talab
qiladi. Pielonefritning rivojlanishi makroorganizmning umumiy holatiga ham
bog’liq. Infeksiya limfogen va gematogen yo'l bilan kiradi. Pielonefrit
rivojlanishida yashirin kechuvchi interstisial nefrit ham muhim rol oynaydi.
O’tkir pielonefrit interstisial, seroz yoki yiringli bo’ladi. Apostematoz nefrit
va buyrak karbunkuli- o’tkir yiringli pielonefritning keyingi bosqichlarida
kuzatiladi.
Klinik ko’rinishi. Kasallik o’tkir boshlanadi, yuqori harorat (40 °S gacha),
qaltirash, ko’p terlash, bel sohasida ogriq; zararlangan buyrak tomonda-qorin
devori oldi zo’riqishi, qovurga-umurtqa burchagida kuchli og’riq; umumiy
holsizlik, chanqash, dizuriya yoki pollakiuriya aniqlanadi. Bosh og’rishi, ko’ngil
aynashi, qayd qilish intoksikasiyaning tez rivojlanishidan dalolat beradi. Neytrofilli
leykositoz, aneozinofiliya, piuriya, qisman pro’teinuriya va gematuriya kuzatiladi.
Ba'zan bemorlarning ahvoli yomonlashganda leykositoz leykopeniya bilan
almashinadi, bu kasallikning yomon oqibat bilan tugashi belgisi hisoblanadi.
Pasternaskiy sinamasi, musbat bo’ladi. Ikki tomonlama o’tkir pielonefritda buyrak
yetishmovchiligi belgilari kuzatiladi. O’tkir pielonefrit paranefrit, buyrak
sorgichlari nekrozi bilan asoratlanadi.
Tashhisi. Tashqis qoyishda anamnezda yaqinda o’tkazilgan o’tkir yiringli
jarayon mavjudligi, surunkali kasalliklar (o’tkir osti septik endokardit, ginekologik
kasalliklar va boshqalar) mavjudligi muxim orinni egallaydi. Kasallik uchun
bezgakning dizuriya, bel sohasida og’riq, oliguriya, piuriya, pro’teinuriya,
gematuriya, bakteriuriya bilan birga kelishi xarakterli bo’lib, bunda siydikning
nisbiy zichligi yuqori bo’lishiga kuzatiladi. Siydikda patologik elementlar o’tkir
yiringli kasalliklarda ham kuzatilishi, piuriya esa buyrakdan tashhari kasalliklarda
ham bo’lishiga mumkin. Obzor rentgenogrammada bitta buyrak hajmining
kattalashganligi, ekskretor urografiyada - nafas olganda zararlangan buyrak
harakatining keskin cheklanganligi, zararlangan tomonda siydik chiharish yollari
soyalarining yo’qligi yoki kech paydo bo’lishiga aniqlanadi. Kosachalar va
jomchalarning siqilishi, bir yoki bir necha kosachalar amputasiyasi karbunkul
borligidan dalolat beradi.
252
Davosi. O’tkir davrida №7a parhez stoli, sutkada 2-2,5 lgacha suyuqlik
ichish tavsiya qilinadi. Keyin parhez kengaytiriladi, unda oqsil va yoglar miqdori
ko’paytiriladi. Metabo’lik asidoz rivojlanganda natriy gidrokarbonat ichishga 3-5
ml yo’ki v/iga 40-60 ml 3-5% eritmasi yuboriladi. qon aylanishini yaxshilash,
og’riq qoldirish uchun issiq muolajalar buyuriladi (isituvchi kompresslar,
diatermiya bel sohasiga). Agar og’riq qolmasa, spazmolitiklar (platifillin,
papaverin, ekstrakt belladonni va boshqalar) buyuriladi.
Antibakterial terapiya nalidikson kislota (nevigramon, negram) bilan
o’tkaziladi, davo kursi 7 kun (0,5-1 g kuniga 4 marta), nitrofuran (furadonin 0,15 g
3-4 marta kuniga, davo kursi 5-8 kun), nitroksolin (5-NOK), 0,1-0,2 g kuniga 4
marta 2-3 hafta davomida beriladi. Bu dorilarni qo’llash navbatma-navbat olib
boriladi. Bir vaqtning o’zida nalidikson kislota va nitrofuranlarni qo’llash tavsiya
etilmaydi, chunki bunda, antibakterial effekt pasayadi. Birinchi 5-6 kunda, asosan
infeksiyada, antibiotiklarga rezistentlik yuqori bo’lsa, kuniga ichishga 0,5-1 g 3-4
marta yoki v/i 5-10 ml 40% eritmasi har kuni yuboriladi geksa-metilen-tetramin
(uro’tropin) tavsiya etiladi.
Antibio’tiklar va sulfanilamidlarni kombinasiyasi juda samaralidir.
Mikrofloraning antibiotiklarga sezuvchanligini organilgandan keyin antibiotiklar
tanlanadi. Penisillin guruhidagi (benzilpenisillin 1 000 000-2 000 000 YeD/sut,
oksasillin ichishga yoki m/o 2-3 g/sut, ampisillin ichishga 6-10 g/sut, ampisillin
natriyli tuzi m/o yo’ki v/i 2-3 g/sut va boshqa.) dorilar yo’ki streptomisin (0,25-
0,5 g m/o 2 sutkada 2 marta) tavsiya etiladi. Tetrasiklinlar (tetrasiklin ichishga
0,2- 0,3 g sutkada 4-6 marta; antibio’tik - makrolidlar (oletetrin, tetra-olean
ichishga 0,25 g 4-6 marta), antibio’tiklar -aminoglikozidlar (kanamisin m/o 0,5 g
sutkada 2-3 marta, gentamisin m/o 0,4 mg/kg 2-3 marta sutkada), antibio’tik -
sefalosporinlar (sefaloridin, seporin m/o yo’ki v/i 1,5-2 g sutkada) va boshqalar
buyuriladi. har 5-7-10 kunlarda antibio’tiklarni almashtirish zarurligini unitmaslik
lozim, buyrak funksional yetishmovchiligida ularni yetarli dozada qo’llash kerak.
Sulfanilamidlardan urosulfan va etazol (1 g dan sutkada 6 marta) tavsiya
etiladi, sulfanilamidlar uzoq ta'sirga ega (sulfapiridazin 1-2 g birinchi sutkada,
keyin 1 gdan 2 haftada; sulfamonometoksin, sulfadimetoksin beriladi).
Ko’p bemorlarda bir necha kundan so’ng siydikdagi o’zgarishlar yo’qoladi,
lekin antibakterial terapiya davom ettirilishi lozim (4 haftagacha). Konservativ
terapiya samarasi bo’lmasa, (ko’proq apostematoz nefritda va buyrak
karbunkulida) operativ davo o’tkaziladi.
Dostları ilə paylaş: |