“Xalqaro geoxronologik (Stratigrafik) jadval” chizish hamda yoshiga qarab bo‘yash bo‘yicha amaliy mashg‘uloti.
2022-2023 y. Paleontologiya va stratigrafiya fanidan GEOLOGIYA FANLAR UNIVERSITETI Umumiy geologiya kafedrasi v.b. dotsenti N.X. Davlatovning Topshiriq № 1: Xalqaro Geoxronologik (Stratigrafik) shkalasini chizish. • Geoxronologiya –yerning geologik tarixidagi xodisa va jarayonlarning ketma – ketligini o‘rganadi. Geoxronologik shkala 1881 yili Bolon`ya shahrida bo'lib o'tgan II Xalqaro geologik kongressda birinchi geoxronologik va unga mos keluvchi stratigrafik shkalalar qabul qilingan. Ularda er po'sti va organik dunyoning rivojlanish malumotlari bo'yicha Erning butun tarixi vaqt oraliqlariga (geoxronologik tabaqalar) va shu vaqt oraliqlarida hosil bo'lgan tog' jinslarining qatlamalariga (stratigrafik tabaqalar) bo'linadi.
GEOXRONOLOGIK SHKALA Eon Fanerozoy Kriptozoy Proterozoy Arxey Era Paleozoy Mezazoy Kaynozoy Paleoproterozoy Davr Kembriy Ordovik Silur Devon Karbon Perm Trias Yura Bo’r Paleogen Neogen To’rtlamchi Epoxa Mezoproterozoy Neoproterozoy Eoarxey Paleoarxey Mezoarxey Neoarxey Kechki O’rta Erta Geologik suratga olish (xaritalash ishlarida) geoxrogologik (Stratigrafik) shkalaning o‘rni juda katta xisoblanadi.
Geologik vaqt – bu tabiiy kalendar bo‘lib, uning har bir varag‘i, har bir satri bir vaqtning o‘zida rivojlanuvchi son-sanoqsiz hodisalarning o‘zgarishidagi ketma-ketlikni aks ettiradi.
Umumiy va Xalqaro Geoxronologik (Stratigrafik) birliklar
Аkron
Аkroтема
Eon
Eonatemа
Era
Eratemа
Davr
Sistemа
Epoxa
Bo`lim
Аsr
Yarus
Faza
Zona
Fanerozoy eonotemasi, Mezozoy eratemasi, Bo‘r sistemasi, yuqori bo‘lim, Konyak yarusi, Zona Inoceramus involutus Geoxronologik Stratigrafik Fanerozoy eoni, Mezozoy erasi, Bo‘r davri, kechki bo‘r epoxasi, Konyak yarusi, Faza Inoceramus involutus Eon (eonotema) - eng yirik geoxronologik birlik bo‘lib, uning davomiyligi ko‘plab million, hatto, milliard yillarni tashkil etadi. Yer tarixida arxey, proterozoy va fanerozoy eonlari ajratiladi. Arxey va proterozoy tokembriy yoki kriptozoy nomi bilan yuritiladi.
Era (eratema) - eonning bir qismi bo‘lib, uning davomiyligi bir necha yuz million yilni o‘z ichiga oladi. Eralar Yerning va undagi organik dunyoning yirik rivojlanish bosqichlarini aks ettiradi. Eralar orasidagi chegaralar organik dunyo rivojlanishidagi tub o‘zgarish bosqichlarini xarakterlaydi. Fanerozoy eonida uchta: paleozoy, mezozoy va kaynozoy eralari ajratiladi.
Davr (sistema) – bu davomiyligi o‘nlab million yil bo‘lgan geologik vaqt oralig‘i bo‘lib, uning nomi aksariyat hollarda shu davr yotqiziqlari birinchi bor aniqlangan joyning nomidan kelib chiqqan.
Epoxa (bo‘lim) – bu geologik davrning bir qismi bo‘lib, bir necha o‘n million yilni qamrab oladi. Epoxalarning nomi vaqt ketma-ketligiga asosan erta, o‘rta va kechki bo‘lishi mumkin. Ba’zi epoxalar o‘zining xususiy nomiga ega.
Asr (yarus) – bu geologik epoxaning bir qismi bo‘lib, davomiyligi bir necha million yilni qamrab oladi. Asrlarning nomlari shu vaqtda rivojlangan yotqiziqlar birinchi bor o‘rganilgan viloyatlar, rayonlar, daryo havzalari, aholi manzillari nomidan olingan bo‘ladi.
Геохронологик шкала Geoxronologik shkala Kembriy
Ordovik
Selur
Devon
Karbon
Perm
Trias
Yura
Bo`r
Davr
Era
Kaynozoy
Mezozoy
Paleozoy
Proterozoy
Arxey
Azoy
Mln yil oldin Stratigrafik (Geoxronologik) Shkala Ko‘rsatilgan namuna bo‘yicha Geoxronologik (Stratigrafik) shkala (jadval) ni chizish.
Paleozoy Erasi Geologik vaqt Boshlanishi (mln.yil oldin)
Davomiyligi (mln.yil oldin)
Perm
Karbon
(Toshko`mir)
Devon
selur
Ordovik
Kembriy