Xalqaro iqtisodiy integratsiya uning mazmun va shakillari

MAVZU: XALQARO IQTISODIY INTEGRATSIYA UNING MAZMUN VA SHAKILLARI

Reja:
1. Xalqaro iqtisodiy integratsiyaning mazmun va mohiyati;
2.Iqtisodiy integratsiyaning nazariy qarashlar tahlili;
3. Xalqaro iqtisodiy integratsiyaning jahon xo`jaligi va xalqaroiqtisodiy munosabatlarda tutgan o`rni;
4. Xalqaro iqtisodiy integratsiyaning jahon markazlari- g`arbiyyevropa, shimoliy amerika, osiyo- tinch okeani mintaqasi;
5 Xulosa


Xalqaro iqtisodiy integratsiya - bu milliy xo`jaliklar (davlatlar) o`rtasida ko`ptomonlama o`zaro barqaror aloqalarning rivojlanishi va mehnat taqsimoti negizida yuzaga kelganmamlakatlarning iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, va madaniy jihatdan birlashuvi.Makro miqyosdagi integratsionjarayonlar davlatlararo darajada integratsiya davlatlar iqtisodiybirlashmalarining shakllanishi hamda iqtisodiy siyosatlarning kelishuvi asosida amalga oshadi.Mikro miqyosdagi integratsionjarayonlar bir-biriga hududiy jihatdan yaqin joylashganmamlakatlarning xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning kapitallarini o’zaro ta’sir doirasi orqaliamalga oshiriladi. Ya’ni, ushbu davlatlar o’rtasida integratsion jarayonlar iqtisodiybitimlartizimining shakllanishi, kichik shahobchalar, sho’’ba korxonalar tashkil etilishi orqaliyuz beradi. Tashkil topgan korxona va firmalar o’rtasidagi o’zaro iqtisodiy aloqalarning tezrivojlanishi tovar almashuvini,xizmat sohalarini, kapital va ishchi kuchining mamlakatlararoerkin harakatini ta’minlashga, ijtimoiy – iqtisodiy va ilmiy-texnologik, tashqi iqtisodiy vamudofaa, moliyaviy va valyuta sohasida yagona siyosatni o’tkazish zaruriyati tug’iladi.Yagonavalyuta va moliyaviy fondlar, infratuzilmalar va umumiy davlatlararo boshqaruvorganlariga ega bo’lgan iqtisodiy majmualar yaratiladi.Ishlab chiqarishni ko`paytirish bn bozorlarni kengaytirish, transaksion xarajatlarni kamytirish vabq.Qulay tashqi iqtisodiy va siyosiy muhitni yaratish;Savdo siyosatidagi vazifalarni hal qilishIqtisodiyotni tuzilmaviy qayta qurishga ko`maklashish;Mintaqaviy raqobat ustunligini shakllantirish;Hozirgi davrda ko`pgina integratsion birlashmalar o`z oldiga quyidagi maqsadlarniqo`yadilar…Integratsiya - jahon mamlakatlari o’rtasida yangi tovarlar oqimini shakllantirish orqali "resurslarcheklanganligi" muammosini bartaraf etish yo’li.…Bu orqali jahon mamlakatlarida nisbatan serxarajat tovarlar ishlab chiqarishga chek qo’yilib,texnologik ayirboshlashni kengaytirish imkoniyatini beradi, ya’ni, ITTKIga xarajatlarnikamaytirish imkonini beradi. Integratsiya - bu ishlab chiqarishni barqaror o’sishi, ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy barqarorlik kabimaqsadlarga yengilroq va tezroq erishish imkoniyatini beradi.Integratsiya - bu hududiy miqyosda sifat jihatdan yangi iqtisodiy muhitni yaratish yo’li orqalimilliy xo’jalik komplekslarining o’zaro yaqinlashishi va bir-biriga kirib borishi jarayonidir. Xalqaro iqtisodiy integratsiya–bu turli mamlakatlar iqtisodiy aloqalarining barqarorlashib,chuqurlashib rivojlanishi, ular xo’jaliklarining chambarchas birlashish jarayonlaridir.
Xalqaro iqtisodiy integratsiya — bu mamlakatlar va davlatlar iqtisodiyotini yagona umumiy bozorga xalqaro birlashtirish jarayoni boʻlib, unda tarif va tarifsiz cheklovlarni bosqichma-bosqich bekor qilish iqtisodiyot tarmoqlarida iqtisodiy siyosatni birlashtirishga olib keladi va bir qator xususiyatlarga ega. aniq oqibatlar.
Bularga bitta narx qonuni (narxlarni tenglashtirish), tovar ayirboshlash hajmining keskin oʻsishi, mehnat unumdorligining oshishi, mehnat migratsiyasi, ichki jamgʻarmalarning tenglashtirilishi, xoʻjalik birlashmasi chegaralarida yagona tariflar tarmogʻining paydo boʻlishi kiradi. Iqtisodiy integratsiya qulaylik darajasi (uni ragʻbatlantirish) boʻyicha erkin savdo rejimidan keyin ikkinchi eng yaxshi variant deb hisoblanadi.

Iqtisodiy integratsiyaning quyidagi shakllari ajralib turadi (roʻyxatning integratsiyalashuvi kuchayishi bilan berilgan):

• 
  imtiyozli zona,
  
• 
  erkin savdo zonasi,
  
• 
  bojxona ittifoqi,
  
• 
  umumiy bozor,
  
• 
  iqtisodiy ittifoq,
  
• 
  Iqtisodiy va valyuta ittifoqi
  

Integratsiyaning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:

• 
  milliy ishlab chiqarish jarayonlarining oʻzaro kirib borishi va oʻzaro bogʻlanishi;
  
• 
  ishtirokchi mamlakatlar iqtisodiyotidagi tarkibiy oʻzgarishlar;
  
• 
  integratsiya jarayonlarining zarurligi va maqsadli tartibga solinishi.
  

Integratsiya jarayonlarining tarkibiy darajalari
Majburiy iqtisodiy integratsiya tushunchasini talqin qilishda zamonaviy olimlar turlicha. Baʼzi ilmiy maqolalarda u tanlangan uslubiy yondashuvga (dinamik yoki statik) qarab ikki tomonlama talqin qilinadi. Dinamik yondashuv doirasida majburiy iqtisodiy integratsiya haqida toʻliq maʼlumot beramiz, hukmron tomonning foydasini maksimal darajada oshirishga qaratilgan ayrim xoʻjalik yurituvchi sub’ektlarning boshqalarga barqaror qaramligini majburiy shakllantirish, ularning oʻzaro kirib borishi va qoʻshilishi jarayoni. Statik yondashuvda majburiy iqtisodiy integratsiya bizga xoʻjalik yurituvchi sub’ektlarning teng boʻlmagan birlashmasi sifatida koʻrinadi, uning doirasida hukmron boʻlgan birlik uchinchi tomon manfaatlarini eʼtiborsiz qoldirib, boshqa ishtirokchilarni buning uchun foydali hamkorlik qilishga majbur qiladi.
Biroq, bu kontseptsiyaning biroz boshqacha talqini mavjud: majburiy iqtisodiy integratsiyadavlatning bosib olingan hududida harbiy harakatlar paytida yoki magʻlub tomon taslim boʻlganidan keyin tajovuzkorga qaram boʻlgan paytda harbiy-siyosiy kuchlar tomonidan kiritilgan ikki yoki undan ortiq partiyalarning (davlatlarning) tengsiz ittifoqi. bosib olingan mamlakatni iqtisodiy ekspluatatsiya qilish maqsadi. Bunga Rossiyadagi tatar-moʻgʻul boʻyinturugʻining uch asrlik zulmi misol boʻla oladi; Afrika, Osiyo davlatlarining rivojlangan davlatlar (Angliya, Fransiya va boshqalar) tomonidan mustamlaka qilinishi. d.); turli mamlakatlar oʻrtasidagi yirik harbiy harakatlar davri, shu jumladan Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushi. Garchi integratsiyaning bu turi klassik maʼnodagi iqtisodiy integratsiya taʼrifiga toʻliq mos kelmasa ham, u iqtisodiy integratsiya jarayonlarining bir qator belgilariga ega:

• 
  bosib olingan mamlakat aholisining (jumladan, asirlar; mustamlakalarning mahalliy aholisi) mehnatidan tekin yoki kam maosh evaziga foydalanish;
  
• 
  mahalliy isteʼmol qilish va bosib olingan mamlakatdan bosib oluvchi mamlakatga kengayish paytida olib qoʻyilgan yoki majburiy arzon narxda sotib olingan ishlab chiqarish aktivlari, tovarlar, qimmatbaho metallar, madaniy boyliklarni olib chiqish;
  
• 
  bosib olingan mamlakatning ishlab chiqarish aktivlaridan tajovuzkorning ehtiyojlari uchun arzonlashtirilgan narxda (ekspluatatsiya qilishning minimal qiymati) foydalanish;
  
• 
  bosqinchi mamlakat tomonidan joriy qilingan soliq tizimining elementlari boʻlishi mumkin (tatar-moʻgʻul boʻyinturugʻi foydasiga Rossiyaga soliq, gʻalaba qozongan mamlakatlar foydasiga Gitler koalitsiyasi mamlakatlari tomonidan tovon toʻlash);
  
• 
  zabt etayotgan mamlakatning iqtisodiy manfaatlarini hisobga olgan holda pul regaliyasidan foydalanish.
  

Majburiy iqtisodiy integratsiya davrida pul muomalasi (odatiydan tashqari) milliy va xalqaro pul birligining elementlari sifatida koʻrib chiqilishi mumkin boʻladi.

• 
  Avladadeev A. A. „Iqtisodiy integratsiya“ va „majburiy iqtisodiy integratsiya“ tushunchalariga aniqlik kiritish / A. A. Avladadeev // Yosh olim. — 2014. — No 21. — S. 260-263.
  
• 
  Schepotiev A. DA. Majburiy iqtisodiy integratsiya. // „XXI asrda Rossiyaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi“ III Butunrossiya ilmiy-amaliy konferensiyasining maqolalari toʻplami. Penza: Privoljskiy bilimlar uyi, 2004. — p. 19-22.