Xalqaro Turizm fakulteti tu-91 guruh talabasi Saydaliyev Asadbekning

Xalqaro Turizm fakulteti TU-91 guruh talabasi Saydaliyev Asadbekning
“Statistika” fanidan Bajargan mustaqil
ishi

Qabul qiluvchi: Jahongir Murodov
Mustaqil ishi. 1-topshiriq. Variant 13
Korxonalar : 6-15 va 31-40

Korxona raqami	Asosiy fondlar (mln. so’m)	O`rtacha ro`yxatdagi ishlovchilar soni	Yalpi mahsulot mln. so`m
6	9	9	12,5
7	8,4	8,6	10,2
8	2	2,4	3,8
9	4,5	4,3	4
10	5	6,4	6,1
11	8,6	8,8	7
12	2,5	2,9	3
13	3,8	4,4	3,5
14	6,5	6,9	6
15	3,2	3,8	4
31	2,8	2,6	3,4
32	4,1	4,9	6,0
33	5,3	6,1	7,5
34	8,2	8,4	10,2
35	4,3	4,7	5,5
36	1,2	1,6	2,1
37	3,4	3,8	5,2
38	6,1	6,3	7,4
39	7,5	7,9	8,7
40	5,7	5,9	7,2
jami	102,1	109,7	123,3

Sanoat tarmoqlaridan biriga qarashli 20 ta zavodning ish faoliyati to`g`risida quyidagi ma’lumotlar berilgan. Ushbu ma’lumotlarga asoslanib asosiy ishlab chiqarish fondlari bilan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi o`rtasidagi bog`lanishni o`rganish vazifasi maqsad qilib qo`yilgan.

1.1
Dastlab, guruhlash belgisini tanlab olamiz. Guruhlash belgisi qilib - asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymatini olamiz. Bu belgi asosida teng intarvalli guruhlarni tuzamiz. Agar guruhlar sonini 4 ta deb olsak, u holda interval uzunligi 2 mln. so’mga teng bo`ladi:
Bular manashu raqamli korxonalar. Endi ushbu ma’lumot asosida guruhlarga ajratish uchun intervalni hisoblab olamiz. Interval quyidagi formula orqali hisoblanadi:


Ushbu maximum va minimum qiymatlarni o’rniga qo’yib olamiz. Buning uchun biz jadvaldan asosiy fond miqdori eng ko’p va eng kam bo’lgan korxonalarni topib olamiz. Endi ushbu ma’lumot asosida guruhlarga ajratish uchun intervalni hisoblab olamiz. Interval quyidagi formula orqali hisoblanadi:

bunda: h-interval; X(max) va X(min) -asosiy fond miqdori minimal va maksimal bo’lgan korxonalarning asosiy fond miqdori; n-ajratishimiz kerak bo’lgan guruhlar miqdori.
1.2
Shartda berilganidek biz ushbu ro’yxatdagi korxonalarni 4 ta guruhga bo’lib o’rganishimiz kerak. Shunday ekan hisoblab olamiz:

6	9	9	12.5
36	1.2	1.6	2.1

Bizdagi oraliq interval 1.95 ga teng .Guruhimiz intervalini shu asosida 4 guruhni shakllantiramiz

Guruhlar	Oraliqlar
I	1,2	3,15
II	3,15	5,1
III	5,1	7,05
IV	7,05	9

1.3 Guruhimiz tayyor galdagi vazifamiz shu asosida jadval shakllantirish

Guruhlar	Korxona tartib raqami	Asosiy fondlar, mln. So'm	O'rtacha ro'yxatdagi ishchilar soni,	Yalpi mahsulot mln. So'm
I guruh(1,2-3,15)	8	2	2,4	3,8
	12	2,5	2,9	3,0
	31	2,8	2,6	3,4
	36	1,2	1,6	2,1
Jami	4	8,5	9,5	12,3
II guruh(3,15-5,1)	9	4,5	4,3	4
	10	5	6,4	6,1
	13	3,8	4,4	3,5
	15	3,2	3,8	4
	32	4,1	4,9	6,0
	35	4,3	4,7	5,5
	37	3,4	3,8	5,2
JAMI	7	28,3	32,3	34,3
III guruh(5,1-7,05)	14	6,5	6,9	6
	33	5,3	6,1	7,5
	38	6,1	6,3	7,4
	40	5,7	5,9	7,2
Jami	4	23,6	25,2	28,1
IV guruh(7,05-9)	6	9	9	12,5
	7	8,4	8,6	10,2
	11	8,6	8,8	7
	34	8,2	8,4	10,2
	39	7,5	7,9	8,7
Jami	5	41,7	42,7	48,6

1.4. Hisoblab olganimizdek, I guruh korxonalariga asosiy fond miqdori 1,2 dan 3,15 gacha, II guruh korxonalariga asosiy fond miqdori 3,15 dan 5,1 gacha, III guruh korxonalariga asosiy fond miqdori 5,1 dan 7,05 gacha, IV guruh korxonalariga asosiy fond miqdori 7,05 dan 9 gacha bo’lgan korxonalar kiradi. Endi ishchi jadval tayyorlab olamiz:
1.5. Endi ishchi jadvalga asoslanib yakuniy jadvalni tayyorlaymiz: Yuqorida berilgan ma’lumotlar asosida korxonalarning asosiy ishlab chiqarish fondlari o`rtacha yillik qiymati va ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati o`rtasidagi o`zaro bog`lanishni o`rganish maqsadida guruhlashni amalga oshiramiz. Har bir guruh uchun: zavodlar soni;ishchilarning o`rtacha yillik soni; asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati (jami va bir zavodga nisbatan); ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati (jami va bir zavodga nisbatan); bitta ishchiga to`g`ri kelgan mahsulot qiymatlarini hisoblab chiqamiz.
1.6. Guruhlash natijalarini yakuniy jadvalda ifodalab - tegishli xulosalarni olamiz.

Asosiy fondlar qiymati bo'yicha guruhlar, mln. So'm	Zavodlar soni	Asosiy fondlar qiymati, mln. So'm		Yalpi ishlab chiqarilgan mahsulot, mln. So'm		Ishchilarning o'rtacha yillik soni	Ishchilarning bir korxonaga togri keladigano'rtacha yillik soni	bitta ishchiga to'g'ri keladigan mahsulot qiymati, mln. So'm
		Jami	Bir korxonaga to'g'ri keladi	Jami	Bir korxonaga to'g'ri keladi
1	2	3	4=3/2	5	6=5/2	7	8=7/2	9=5/7
I guruh(1,2-3,15)	4	c	2,125	12,3	3,075	9,5	2,375	1,294737
II guruh(3,15-5,1)	7	28,3	4,043	34,3	4,9	32,3	4,614286	1,06192
III guruh(5,1-7,05)	4	23,6	5,9	28,1	7,025	25,2	6,3	1,115079
IV guruh(7,05-9)	5	41,7	8,34	48,6	9,72	42,7	8,54	1,138173
Jami	20	102,1	20,408	123,3	24,72	109,7	21,82929	4,609909

1.7 Ushbu jadvaldan ko’rinib turibdiki, har bir guruh korxonalari guruhning o’sib borishiga qarab, korxonalarning asosiy fond qiymatlari, yalpi ishlab chiqarishi va boshqa ko’rstakichlari mutanosib ravishda o’sib boryapti.
I guruh korxonalarida asosiy fond qiymatining har bir korxonaga nisbatan o’rtacha qiymati 8,5 ga to’g’ri kelyapti. Bu ko’rstakich II guruh uchun 4,043 III guruh uchun 5,9 , IV guruh korxonalari uchun esa 8,34 ga teng bo’lyapti. Bundan tashqari barcha korxonalarning ushbu ko’rsatkich bo’yicha o’rtacha qiymati 20,408 ga teng.

1.8. Endi boshlang’ich 20 ta korxona ma’lumotlariga asoslanib shaxsiy EHMda asosiy fondlar bilan mahsulot orasidagi bog’lanishni ifodalovchi to’g’ri chiziqli regressiya tenglamasini va korrelyatsiya koeffitsientini hisoblaymiz. Buznda biz y_x=a₀+a₁x tenglamasidan foydalanamiz. Bunda quyidagi formulalardan ham foydalanamiz.

a1	1.060246
a0	0.752444

1.9. Topilgan qiymatlardan foydalanib quyidagi jadvalni shakllantiramiz.