Xələfli A. A
Nüvə qamma-rezonans üsulu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Nüvə qamma-rezonans üsulu.
Bn başlıca olaraq nümunədə qalay oksidini təyin etmək üçün istifadə edilir. Ölçmələr MAK-1 cihazı ilə həyata keçirilir, şualanma mənbəyi olaraq 119 Sn istifadə olunur. Bu pyezoelektrik silkələyici cihaza bərkidilir. Hərəkətsiz və rəqsi hərəkətdə olan mənbədə qısa müddətli ölçmələrin (1dəq) köməyi ilə hesablamanın (saymanın) sürətini təyin edərək qamma-rezonans effektinin qiymətini təyin edirlər. Qamm-elektron üsulu. Nümunələrin tərkibində qurğuşunin, volframın, sürmənin, kadminin, molibdenin miqdarını təyin etmək üçün istifadə olunur. Ölçmələri ionlaşma kamerası ilə aparırlar, kamera sabit cərəyan gücləndiricisi və əqrəbli mikroampermetrlə təchiz olunub. Tədqiq olunan elementin zənginliyini müqayisə yolu ilə təyin edirlər. Bunun üçün əvvəlcə nümunədə ionlaşma cərəyanı müəyyən olunur, sonra isə etalonda ionlaşma cərəyanı tapılır və müqayisə olunaraq zənginlik tapılır. Neytron-neytron üsulu. əsas bor və başqa istilik neytronlarını böyük zəbtetmə en kəsikli elementləri təyin etmək üçün istifadə olunur. Çox hallarda LBM-2 barometrlərindən istifadə olunur, ölçmənin hüdudu 15-18 %, həssaslığı 0,5 % B olur. ALTINCI HİSSƏ QUYULARIN GEOFİZİKİ ÜSULLARLA TƏDQİQİ downloaded from KitabYurdu.org 301 Geoloji kəşfiyyat işlərində silindr formalı nümunəsiz qazma işləri aparılır (axırıncı quyuların istismara verildiyi zaman görülür). Hər iki qazma zamanı süxur tam olaraq sürtülüb yeyilir, süxurun tərkibi, qurululşu haqda bir məlumat almaq mümkün olmur. Geofiziki işləri tətbiq etməklə süxurların fiziki xassəsi öyrənilir və quyunun geoloji sənədləri hazırlanır Bu, quyularda müxtəlif fiziki sahələri öyrənməklə mümkün olur. Bu halda Yer səthində olduğu kimi bütün fiziki sahələr və üsullardan istifadə olunur. Quyulara müşahidənin nəticələrinə quyunun diametri, quyunun əyilməsi, quyunu dolduran qazma məhlulların, suların duzlaşması və bir çox amillər təsir edir. Bu şərtlər Yerin səthində aparılan geofiziki müşahidələr arasında əhəmiyyətli fərq yaradır. Buna görə də quyuda aparılan geofiziki müşahidələr ayrılaraq sərbəst sahə yaradır ki, bunlara quyuları geofiziki öyrənən üsul adı verilib. Bəzən bunlara mədən geofizikası deyilir (neft və qaz yataqlarının axtarışı yaxud karataj adlandırılır). Quyularda aparılan bütün ölçmələr ya maşına ya da hərəkət edən vasitələrdə yerləşdirilən karataj stansiyalarında aparılır. Qarataj stansiyalarının tərkibinə aşağıdakılar daxildir: quyu ölçmə aləti, yerüstü idarəetmə mərkəzi və qeydetmə. Xüsusi naqil vasitəsi ilə idarəetmə mərkəzi ölçmə aləti ilə birləşdirilir. Müasir avtomat karataj stansiyalarında bir neçə dəst quyu ölçmə və idarəetmə mərkəzi var ki, bu, müxtəlif üsulları ayrılıqda, yaxud hamısından birlikdə istifadə etməyə geniş imkan verir. Ölçmələrin nəticələri oxşar formada karataj diaqramı kağız lent- də, foto lentdə, yaxud ədədi kodlarla yazılır ya əllə, ya da maşınla hesablanılır. Çox dərin olmayan quyuları bir məqsədli əldə gəzdirilən cihazlarla öyrənirlər. Quyuların fiziki üsulla öyrənilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Qarataj quruluş geologiyasında filiz və qeyri- filiz yataqların axtarışında və mühəndis hidrogeologiya tədqiqatlarında istifadə olunur. Quyuların kəsilişini öyrəndikdə elektrik, nüvə fizikası, termometrik, seysmoakustik, maqnit, qravimetrik, eyni zamanda geokimyəvi və geoloji üsullardan istifadə downloaded from KitabYurdu.org |