Xələfli A. A
§12. Süxurların dağılmasından qabaq kompleks fiziki
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
§12. Süxurların dağılmasından qabaq kompleks fiziki parametrlərin dəyişməsi. Süxurların müxtəlif fiziki xüsusiyyətlərinin dağılma ərəfəsi zamanı öyrənilməsi, dağılma mexanizmini öyrənmək üçün dolayı üsuldur. Bu təcrübələr imkan verir ki, dəyişən fiziki kəmiyyətlərdən hansı təzyiqin təsiri zamanı nümunənin dağılma prosesini əvvəlcədən müəyyən etməyə imkan verə bilər. İndi biz kompleks kəmiyyətlərin təzyiqin təsirindən özünü necə aparmasına baxaq. Eyni zamanda çox maraqlıdır ki, nümunənin dağılma prosesindən əvvəl ölçülən fiziki kəmiyyətlər özlərini anomal aparırlar. Nümunələrin tədqiqi onların həmin dərinlikdə yerləşdiyi şəraitə yaxın təzyiq altında aparılmışdır. downloaded from KitabYurdu.org 68 Nümunəni sıxan qüvvənin sürətinin azalması ilə süxurun fiziki xüsusiyyətlərinin dəyişməsinə baxaq. Uzununa dalğaların maksimum qiyməti v 1 nümunəni sıxmaq üçün yaradılan qüvvələr arasındakı vaxt artdıqca artmağa başlayır. Bunu qüvvənin artırılma vaxtının artması ehtimal olunur və süxurda olan kiçik çatlar bağlanmağa imkan tapır. Bu 23-ci şəkildə əyani surətdə görünür. Şəkil 23 . 1,45 kbar, hərtərəfli təzyiq altında qabro nümunələrində gərginliyin və uzunna dalğaların sürətinin zamandan asılı dəyişməsi. Buradan görünür ki, süxurun dağılmasından qabaq fiziki parametrlərin dəyişməsi sıxan qüvvənin artma sürəti ilə düz mütənasibdir. Təbii olaraq üç fiziki kəmiyyəti süxurun dağılmağa başlamamışdan qabaq özünü aparmasına üstünlük vermək olar: elektrik, deformasiya və uzununa dalğaların sürətinin dəyişməsi: süxurun deformasiyası onun elektrik müqavimətindən daha stabil kəmiyyətdir. Elektrik müqaviməti kənar təsirlərdən daha çox dəyişməyə məruz qala bilər, bunun dağılma ilə əlaqəsi olmaya da bilər. Burada seysmoakustik impulsun paylanma şəkli bu təcrübədə keyfiyyətcə baxılır, elastiki təkanların intensivliyinin kəskin artması nümunənin bütövlüyünün pozulmasının (dağılmanın yaxınlaşması) yaxınlaşması əlamətidir. Dağılmadan qabaq şaquli birtərəfli sıxan qüvvə elə bil ki, dəyişməz qalır (bu güclü miqdarda çatların əmələ gəlməsi ilə əlaqədardır, bu proses magistral qatın əmələ gəlməsi prosesinə qədər davam edir. downloaded from KitabYurdu.org |