Xətti cəbr və analitik həndəsə

Sığınacaqlar,təyinatı,təsnifatı və xarakteristikası

Sığınacaqlar, bir insana qorunma, mühafizə və ya qoruyucu yer təmin etmək üçün inşa edilmiş binalardır. Bu binalar, doğal afetlər, savaş və ya insani dərmanlara dair müxtəlif faktorlardan qorunmaq istəyən insanlar üçün inşa edilir.
Sığınacaqların təyinatı müxtəlifdir. Bazıları, nüvə və ya kimyəvi qorunmaq üçün hazırlanır və savaş zamanı hücumları önlemək üçün inşa edilir. Digərləri isə doğal afetlər və ya inzibati xətalara qarşı qorunmaq üçün hazırlanır.

Sığınacaqların təsnifatı üçün müxtəlif kriterlər mövcuddur. Həm zərbə vurmağı, həm də qarşısını almağı bacaran sığınacaqlar var. Bunlar arasında mərkəzləşdirilmiş və ya yayılmış olmaqla təsnif edilə bilər. Əsasən, təhlükəsizlik qrupları və ya sığınacaq inşa etmək üçün birləşmələr tərəfindən inşa edilir.

S ığınacaqların xarakteristikası isə bir sıra mühüm amillərdən ibarətdir. Əsasən, bir sığınacaqın rəqəmi, inşa edildiyi material və inşa zamanı da daxil olmaqla həyata keçirilən tədbirlərə bağlı olaraq müəyyən edilir. Digər sığınacaq xarakteristikaları arasında, insanların sayı və yaşamaq üçün təmin edilən imkanlar (su, yemək, qaz, vəziyyət kimi) və sığınacaqın mühafizə edə biləcəyi təhlükələrin növü (nüvə, kimyəvi və s.) də yer alır.
Ümumiyyətlə, sığınacaqlar insanların həyatını qorumaq üçün əlverişli olmayan şəraitdə istifadə edilir. Sığınacaqlar, qida, su, tibbi yardım və digər zəruriyyətlər təmin edərək insanların təhlükəsizliyini və sağlamlığını qoruyur.

Sığınacaqların xarakteristikası, inşa edildikləri məqsədə, bölgəyə və təhlükələrin növünə görə dəyişə bilər. Nüvə qorunmağı üçün inşa edilən sığınacaqlar, radioaktiv təhlükələrinin yayılmasına qarşı qorumaq üçün xüsusi dərəcədə səthlərlə örtülə bilər. Kimyəvi təhlükələrə qarşı sığınacaqlar isə hava filtrasiya sistemlərinə və tərkibində kimyəvi təhlükələrə qarşı mövqeyini saxlamaq üçün əlverişli olmayan səth materiallarına malik olurlar.

Sığınacaqların inşa edilməsi, istifadə edilməsi və idarə olunması üçün bəzi standartlar və qaydalar mövcuddur. Məsələn, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi tərəfindən tətbiq edilən sığınacaq standartları, inşa materialından, insanların tənzimlənməsinə və təchizatına qədər bir sıra tələbləri əhatə edir. Bu standartlar, sığınacaqların insanlar üçün əlverişli və təhlükəsiz olduğunu təmin etmək üçün tətbiq edilir.

Sığınacaqların bir sıra zəruriyyətləri var. Əsasən, bu zəruriyyətlər sığınacaqda yaşayan insanların sağlamlığını və təhlükəsizliyini təmin etməyə həsr edilir. Bu zəruriyyətlər arasında su, yemək, tibbi yardım, sanitasiya və hərəkətsizlik dövründə insanlara yaxınlaşmaq üçün kommunikasiya vasitələri daxildir.

Sığınacaqların bölgəyə uyğunluğu da önəmlidir. Bəzi sığınacaqlar, yüksək səviyyəli təhlükəli zonaların yaxınlığında inşa edilir və bu bölgedəki insanlar üçün istifadə edilir. Digər sığınacaqlar, yüksək riskli doğal afet bölgələrindəki insanların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün inşa edilir.

Sığınacaqların təyinatı da fərqli ola bilər. Hərbi sığınacaqlar, daxili müharibə və ya xarici hücum zamanı hərbi əməliyyatların təşkili üçün istifadə edilir. Bəzi sığınacaqlar, doğal afetlərdən sonra insanların qalmaq üçün yer axtarmaq məcburiyyətində qaldıqları zaman istifadə edilir. Nüvə qorunması üçün inşa edilən sığınacaqlar isə nüvə qorunması planlarına uyğun olaraq istifadə edilir.

Sığınacaqların təsnifatı isə inşa edildikləri məqsəd və funksiyalarına görə dəyişir. Bəzi sığınacaqlar qatı qoruma səthlərindən ibarətdir və yalnız nüvə təhlükəsinə qarşı qorumaq üçün istifadə edilir. Digər sığınacaqlar, təhlükəli kimyəvi və ya bioloji təhlükələrə qarşı qorumaq üçün hava filtrasiya sistemləri, sterilizasiya sistemləri və s. kimi əlavə təchizatla təchiz edilir.
S on olaraq, sığınacaqların inşası və istifadəsi insanların təhlükəsizliyini qorumaq və yaşamaq üçün zəruri olan bir sıra tədbirlərə uyğun olmalıdır. Məsələn, sığınacaqların daxili təchizatı və əlavə təchizatı düzgün nəzarət və sınaqdan keçirilməlidir. Həmçinin, sığınacaqlarda yaşayan insanların sağlamlığı, təmizliyi və təhlükəsizliyi üçün düzgün sanitasiya və həyata keçirilən tibbi nəzarət təmin edilməlidir.

Məlumdur ki, əhalini nüvə, kimyəvi, bakterioloji və digər döyüş silahlarının mənfi təsirlərindən qorunması üçün istifadə edilən müdafiə üsullarından biri sığınacaq və bunkerlərdir. Hansı ki, bunlar təbii fəlakət zamanı da yararlı hesab edilir. Odur ki, xüsusi ilə müharibə şəraitində olan ölkələr üçün sığınacaq və bunkerlərin olması ikiqat önəm daşıyır.

Çünki, sığınacaq həm də ölkənin müharibəyə hazır olmasının bir elementinin göstəricisidir. Ölkəmizin passiv də olsa, müharibə şəraitində yaşadığını nəzərə alsaq, hazırda strateji və cəbhəboyu regionlarımızda belə daldalanacaqların olması çox vacibdir. Bu gün sığınacaq deyəndə ən birinici Bakı Metropoliteni göz önünə gəlir. Ancaq dəfələrlə Fövqəladə Hallar Nazirliyi Azərbaycanın bütün bölgələrində kifayət qədər sığınacaqların və bu kimi obyektlərin olduğunu açıqlayıb. Mütəxəssislər bildirirlər ki, hazırki vəziyyətdə sığınacaq olaraq binaların zirzəmiləri, tunellər, şaxtalar və metropolitendən istifadə etmək olar.

S ığınacaqdan ilk dəfə Birinci dünya müharibəsi zamanı istifadə edilmişdir. İkinci dünya müharibəsi illərində isə bomba və qaz sığınacaqları geniş tətbiq olundu. Sığınacaq mohkəm inşaat materiallarından tikilir (nüvə partlayışının zərbə dalğası təsirindən qorunmaq üçün), radioaktiv, kimyəvi, bakterioloji maddələrdən qorunmaq üçün hermetik olur, ventilyasiya qurğusu ilə təchiz edilir və burada adamların 2-3 gün qalması üçün şərait yaradılır.

Sığınacaqlarda adamların yerləşdiyi əsas otaqlardan başqa ərzaq, su ehtiyatları saxlanan otaqlar, sanitariya qovşağı və digərləri üçün nəzərdə tutulan yardımçı otaqlar, kanalizasiya, isitmə sistemi, qəza halları üçün giriş və çıxış yolları və sığınacaq olur. Metropoliten stansiyaları, yeraltı qazmalar və digərlərindən də sığınacaq kimi istifada edilə bilər.

Fovqalade vəziyyətlərdə, sığınacaqların bir neçə müsbət tərəfi var:

1-Təhlükəsizlik: Sığınacaqlar, insanların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün inşa edilir. Qida, su, tibbi yardım və digər zəruriyyətlər təmin edərək insanların sağlamlığını qoruyur. Buna əlavə olaraq, sığınacaqlar hərbi və digər təhlükəli zamanlarda insanların qorunmasına və hərbi əməliyyatların təşkili üçün istifadə edilir.

2-Təmiz hava və su təminatı: Sığınacaqlar, təhlükəli vəziyyətlər zamanı təmiz hava və su təmin edir. Bu, insanların sağlamlığının qorunması və xroniki xəstəliklərin qarşısının alınması üçün çox önəmlidir.

3-Təminat və rahatlıq: Sığınacaqlar, insanların təhlükəli vəziyyətlərdə bədbəxtliklərindən və təhlükədən qorunmaq üçün məsuliyyət daşırlar. Sığınacaqlar, insanların rahat, təmin və əhatəli bir mühitdə yaşamaq imkanı təmin edir.

4-Sosial dəstək: Fovqalade vəziyyətlər zamanı, insanlar psixoloji və sosial dəstəyə ehtiyac duyurlar. Sığınacaqlar, insanların bir-biri ilə əlaqə yaratması və birlikdə problemlərin üstəsində gəlməsi üçün uyğun mühit təmin edir.

5. 
   Yenidən quruluş imkanları: Bəzi sığınacaqlar, insanların təhlükəli vəziyyətlərdən sonra yenidən qurulmaq üçün məkan və təminat təklif edir. Bu insanlara yenidən iş tapmaq və ailələrinə dönərək həyatını sürdürmək imkanı verir.
   

Sığınacaq - orada sığınan əhalinin nüvə partlayışının bütün

zədələyici amillərindən, zəhərləyici və güclü təsirli zəhərli
maddələrdən, bakterial vasitələrdən, habelə yanğınlar zamanı yüksək
temperaturun və yanğın məhsullarının təsirindən mühafizəsini təmin
edən hermetik mühəndis qurğusudur.
Torpağa tam dərinləşdirilən sığınacaqlar bütün zədələyici
amillərdən mühafizəni daha etibarlı təmin edir.
Sığınacağın üst örtüyü yerin səthindən hündür olduqda isə, yerdən
hündür divarlara zərbə dalğasının təsiri sayəsində düşən yük artır və
onların qoruyucu xassələri zəifləyir. Belə sığınacaqların mühafizə
qabliyyətini artırmaq üçün onların divarlarını torpaqla örtmək və ya
istilikdən izolyasiya qatı düzəltmək lazımdır.
Sığınacaqlar leysan yağışları nəticəsində, eləcə də yerin üzərində,
üst mərtəbələrində və qurğulardakı maye tutumlar dağılarkən içəriyə
su, digər mayelər axması ehtimallarından mühafizə edilməlidir.

Bina ilə birlikdə tikilən sığınacaqlar
Sığınacaqların həm planlaşdırma həlli qənaətcil, quraşdırma
baxımından sadə olmalı, sülh dövründə binalardan təsərrüfat
ehtiyacları üçün istifadə edilmənin normal şəraitini təmin etməli,
daldalanan adamların otaqlara asanlıqla girməsi, yerləşməsi və
burada xeyli müddət qalmasına imkan verməlidir.