Xirurgik kasalliklar

Postgastrorezektsion sindromlar 

Demping-sindrom  paydo  bo’lishida  psixonevrologik  o’zgarishlarga, 

vegetativ nerv sistemasi buzilishlariga katta ahamiyat beriladi. 

Klinik  jihatdan  demping-sindrom  bo’shashish,  issiqlab  ketish,  sovuq  ter 

chiqishi,  bosh  aylanishi,  yurak  urishi,  taxikardiya,  ko’krakda  og’riq  va  qisilish 

sezgisi,  hatto  xushdan  ketish  holati  bilan  yuzaga  chiqadi.  Kasallik  klinikasi  va 

simptomlarining  nechog’lik  yuzaga  chiqqanligi  demping-sindromning  og’ir-

engilligiga va ovqat, xususan shirin, sutli ovqatlar eyish bilan bog’liq. 

Jarayon diagnostikasi anamnestik, klinik jihatdan qiyinchilik tug’dirmaydi. 

Rentgenologik  tekshirishda  konstrastning  tezlashgan  evakuatsiyasi  qayd 

qilinadi. 

Demping-sindromni davolash parhezga  rioya  qilish,  ratsiondan  dempingga 

sabab  bo’ladigan  taomlarni  chiqarishdan  iborat,  tez-tez  muntazam  ovqatlanish 

va  imkon  boricha  dag’al  ovqat:  go’sht,  baliq,  sabzavot,  tuzlangan  karam 

kabilarni  iste’mol  qilish  kerak.  Konservativ  davo  yordam  bermaganda  va 

demping-sindromning  og’ir  hollarida  operatsiya  qilinadi.  Bu  duodenal  passajni 

tiklashga  qaratilgan asosan  rekonstruktiv  operatsiyalar hisoblanadi  (Bilrot II  va 

Bilrot I). 

Keltiruvchi  qovuzloq  sindromi  –  operatsiya  texnikasidagi  kamchilik, 

bitishma jarayoni yoki duodenal o’tkazuvchanlik buzilishlari rivojlanishi natijasi 

hisoblanadi.  Patologiya  aksariyat  operatsiyadan  keyin  birinchi  yiliyoq  paydo 

bo’ladi. 

Klinik  jihatdan  kasallik  ko’prok  o’ng  qovurg’a  osti  sohasida  og’irlik  va 

og’riq  bilan  o’tadi,  vaqti-vaqtida  o’t  aralash  yoki  ovqat  bilan  o’t  aralash  qayt 

qilinadi, shundan so’ng bemor sezilarli engillik his qiladi. 

Ovqatni  qaytarish,  kekirish,  jig’ildon  qaynashi,  to’sh  orqasida  og’riqlar 

bo’lishi ehtimol. 

Keltiruvchi  qovuzloq  sindromi  patogenezi  murakkab  va  ko’p  qirrali:  1) 

keltiruvchi  qovuzloqning  gastroenteroanastomoz  orqasida  qisilishi;  2) 

keltiruvchi  qovuzloq  rotatsiyasi  yoki  buralib  qolishi;  3)  keltiruvchi 

---

 

349 

qovuzloqning ichaklar orasidagi tutashgan joy invaginatsiyasi (kirib qolishi); 4) 

keltiruvchi  qovuzloq  shilliq  pardasining  me’da-ichak  anastomoziga  tushishi;  5) 

uning  bitishmalardan  bosilishi;  6)  o’smadan  bosilishi,  chandiqli  torayishi;  7) 

texnik xatoliklar va boshqalar.  

Diagnostika  ro’y-rost  klinik  manzara  asosida  o’tkaziladi.  Rentgenolegik 

tekshiruvda  kontrast  moddaning  keltiruvchi  qovuzloqqa  tushishi  qayd  qilinadi, 

biroq  bu  keltiruvchi  qovuzloq  sindromi  manzarasi  bo’lmagan  bemorlarda  ham 

ro’y berishi mumkin. 

Davolash demping-sindromdagi kabi konservativ, vitaminlar bilan davolash 

–  oqsilli  preparatlar,  aminokislotalar  yuboriladi,  sanatoriy-kurortda  davo 

qilinadi.  Keltiruvchi  qovuzloq  sindromining  og’ir  darajasida,  mexanik  tusiqlar 

paydo  bo’lganda  yaxshi  natija  beradigan  operatsiya  usulini  qo’llanish  tavsiya 

etiladi. 

Anastomozning  peptik  yarasi  asosan saqlanib  qolgan  me’da  sekretsiyasida 

hosil  bo’ladi.  Kislotalilik  juda  oshgan  bo’lsa,  ular  tez-tez  uchrab  turadi,  past 

bo’lsa,  kam  uchraydi,  axiliyada  sira  uchramaydi.  Bu  rezektsiyadan  keyin  yuz 

beradigan  eng  og’ir  asorat  va  operatsiya  qilingan  bemorlarning  0,5-2,5  foizida 

odatda  dastlabki  3  yil  ichida  va  asosan  erkaklarda  uchraydi.  Biroq,  ayollarda, 

yoshi ulg’aygan va keksa yoshdagi kishilarda ham bo’lishi mumkin. 

Peptik  yara  joylashuvi  har  xil  –  keltiruvchi  qovuzloqda  ham,  anastomoz 

sohasida  ham  bo’ladi,  ko’pincha  ichak  tutqich,  ko’ndalang  chambar  ichak, 

me’da osti bezi, ichakka penetratsiyalaydi. 

Peptik yaraning bosh simptomi qattik va azob beradigan og’riq hisoblanadi. 

U  operatsiyadan  oldingi  og’riqdan  kuchli.  Og’riqsiz  damlar  tobora  kamayib 

boradi,  og’riq  doimiy,  orqaga, ko’krak  qafasiga beriladi  (irradiatsiya),  jig’ildon 

qaynashi,  qusish  xarakterli.  Bemor  ozib  ketadi,  doimo  grelka  qo’llanilishi 

sababli epigastriy sohasida pigmentatsiya paydo bo’ladi. 

Operatsiyadan  keyingi  peptik  yara  bir  qancha  asoratlar  –  qon  ketishi, 

perforatsiya,  penetratsiya  berishi,  og’irlashgan  hollarda  hatto  oqma  yara 

rivojlanishi mumkin (tashqi yoki me’dachambar oqma yara). 

---

 

350 

Anastomoz  peptik  yaralarini  va  asoratlarini  davolashning  asosiy  usuli 

operatsiya hisoblanadi.