Xirurgik kasalliklar

Laborator  tekshiruv  usullari.  Qon  analizlarida  gemoglobin  midori  va 

eritrotsitlar  sonining  kamayishi,  eritrotsitlarning  cho’kish  tezligining  ortishi 

kuzatiladi. Me’da sekretsiyasini tekshirganda ko’pincha axlorgidriya aniqlanadi, 

ammo  me’daning  kislota  hosil  qilish  funktsiyasi  saqlanib  qolishi  ham  mumkin 

va erkin xlorid kislota ko’rsatkichlari biroz pasaygan yoki normada bo’ladi.  

Me’da  saratonini  aniqlashda  rentgendiagnostika  hozirgi  paytgacha  muhim 

o’rin  tutadi.  Me’da  saratonining  erta  turlarini  aniqlashda  shilliq  qavat  relefi, 

me’dani  kontrast  bilan  to’ldirib  rentgenologik  tekshirish  lozim.  Me’da  saratoni 

rivojlanganligining  asosiy  rentgenologik  belgilari:  to’lish  nuqsoni,  to’lish 

nuqsonida  tokcha  belgisi,  chegaralarining  deformatsiyasi,  a’zo  bo’shlig’ining 

qisqarishi,  jarohatlangan  sohada  devorlar  taranglashuvi  va  peristaltikaning 

yo’qligi,  shilliq  qavat  relefining  parchalanishi.  To’lish  nuqsoni  saratonining 

ekzofit  o’sish  turiga  xos  bo’lgan  belgi  hisoblanadi.  Me’da  bo’shlig’ining 

deformatsiyasi  va  qisqarishi  o’smani  endofit  o’sish  turida,  bunda  me’da 

devorida  o’sma  infiltratsiyasi  kuzatiladi.  Shilliq  qavat  relefi  jarohatlangan 

---

 

356 

sohada  burmalarini  yo’qotadi,  shaklsiz  bo’lib  qoladi  (xavfli  relef),  burmalar 

parchalanganda «uzilish» belgi aniqlanadi.  

Biopsiya  olish  bilan  amalga  oshiriladigan  gastroskopiya  saratonning  erta 

turlarini  aniqlashda  va  o’smani  morfologik  turini  aniqlashda  muhim  rol 

o’ynaydi. Me’da saratoni diagnozi ko’yilgandan so’ng bemorni jarrohlik usulda 

davolash  haqidagi  muammoni  hal  etish  lozim.  Bemorlarni  umum  klinik 

tekshirganda  uzoq  metastazlar  bor  yoki  yo’qligi  aniqlanadi.  Uzoq  metastazlar 

to’g’risida  aniq  ma’lumotlar  bo’lmasa,  me’da  saratonining  ko’shni  a’zolarga 

o’tganligini, jigardagi metastazlarni, qorin bo’shlig’i kantseromatozini aniqlash 

maqsadida  biopsiya  bilan  laparoskopiya,  jigar,  me’da  osti  bezini  ultratovush 

skanerlash va kompyuter tomografik tekshiruvlari o’tkaziladi. 

Davolash  jarrohlik  usulida:  me’da  saratoni  jarrohlik  amaliyotiga  absolyut 

ko’rsatma  bo’lib  hisoblanadi.  Me’da  rezektsiyasi  yoki  gastrektomiya  radikal 

usul  hisoblanadi.  Jarrohlik  amaliyotining  radikalligi  quyidagilarda  namoyon 

bo’ladi:  1)  me’dani,  o’n  ikki  barmoqli  ichakni  va  qizilo’ngachni  sog’lom 

to’qima  sohasida  kesish,  2)  saraton  joylashgan  soha  va  metastazlar  bo’lishi 

mumkin  bo’lgan  sohadagi  limfa  tugunlarini  (1  va  2  tartibli)  birgalikda  olib 

tashlash.  Jarrohlik  amaliyotiga  qarshi  ko’rsatmalar  onkologik  va  umumiy 

bo’lishi  mumkin.  Jigarda,  o’pkada,  o’mrov  usti  sohasi  limfa  tugunlarida  uzoq 

metastazlar  borligi,  katta  astsit  borligi,  Shnitsler  va  Krukenberg  metastazlari 

borligi,  3-  va  4-tartibli,  ya’ni  me’da  bilan  birgalikda  olib  bo’lmaydigan  limfa 

tugunlarida  gistologik  tasdiqlangan  metastazlar  borligi  jarrohlik  amaliyotiga 

qarshi 

ko’rsatma 

bo’lib 

hisoblanadi. 

Umumiy 

xarakterdagi 

qarshi 

ko’rsatmalarga kaxeksiya, og’ir hamroh kasalliklar kiradi.  

Radikal jarrohlik amaliyotlarining asosiy turlari: 1) me’dani distal subtotal 

rezektsiyasi,  2)  gastrektomiya,  3)  me’dani  proksimal  subtotal  rezektsiyasi. 

Me’dani  distal  subtotal  rezektsiyasi  piloroantral  sohasi  ekzofit  o’smasi 

proksimal  yo’nalishda  me’da  burchagidan  yuqoriga  tarqalmaganda  bajariladi. 

Me’da bilan birgalikda katta va kichik charvi, ikkala egriliklar bo’yicha, piloris 

atrofida  va  chap  me’da  arteriyasi  bo’ylab  joylashgan  limfatik  tugunlari  olib 

---

 

357 

tashlanadi.  Amaliyot  gastroenteroanastomoz  qo’yish  bilan  tugallanadi. 

Ko’pincha  Bilrot-II  usuli  qo’llaniladi.  Ekzofit  o’sma  me’da  tanasida 

joylashganida,  total  jarohatlanganda  va  joylashgan  sohasidan  kat’iy  nazar 

infiltrativ o’smalarda gastrektomiya amaliyoti bajariladi. Me’da bilan birgalikda 

deyarli  butun  katta  va  kichik  charvi,  me’da-talok  bog’lami,  parakardial  va 

paraezofageal  yog’  to’qimalari  ham  olib  tashlanishi  shart.  O’smaning  ekzofit 

turida  qizilo’ngach  o’sma  paypaslangan  joy  yuqori  chegarasidan  3  sm,  

infiltrativ  turida  5-6  sm  yuqorida  kesilishi  shart.  Amaliyot  qizilo’ngach  va 

me’da  anastomoz  qo’yish  bilan  tugallanadi.  O’sma  qo’shni  a’zolarga  o’sib 

kirganda va uzoq metastazlar bo’lmaganda qo’shma jarrohlik amaliyotlari, ya’ni 

me’dani  subtotal  rezektsiyasi  yoki  a’zoni  butunlay  yoki  bir  qismi  rezektsiyasi 

bilan  birgalikda  qilinadigan  gastrektomiya  amaliyotlari  bajariladi.  Palliativ 

jarrohlik  amaliyotlarini  ularning  xavfi  kam  bo’lganda  amalga  oshiriladi. 

Me’daning  palliativ  ⅔  yoki  ¾  qismi  rezektsiyasi  me’dadan  chiqish  qismi 

o’smasida,  parchalanuvchi  va  qonayotgan  o’smani  qon  ketish  manbai  sifatida 

bemor  xayotiga  xavf  solganda  bajariladi.  Palliativ  jarrohlik  amaliyoti  bajarish 

mumkin  bo’lmagan  holatlarda,  me’dadan  chiqish  qismi  stenozlanuvchi 

saratonida  gastroeyunoanastomoz  yoki  eyunostoma  qo’yish  amaliyoti,  me’da 

proksimal qismi saratonida va disfagiyada gastrostoma yoki eyunostoma qo’yish 

amaliyoti bajariladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

358