Xirurgik kasalliklar
Yüklə 10,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Jigar abstsesslari
Jigar abstsesslari keyingi yillarda ta’sir doirasi keng bo’lgan antibiotiklarning tibbiyotda faol qo’llanilishi oqibatida bir muncha kam uchraydigan kasallik bo’lib qoldi. Bugungi kunda bu kasallikni ko’paytiruvchi omillar: jadal kimyoviy muolaja, qandli diabetning asoratlanishi, o’zga a’zolarni ko’chirib o’tkazish va OITS sababli immunitetning pasayib ketishi xisoblanadi. Jigar abstsesslari yuqoriga ko’tariluvchi biliar infektsiya ta’sirida, infektsiyaning portal venoz sistema bo’ylab gematogen tarqalishi yoki sepsisda jigar arteriyasi orqali tarqalishi, infektsiyaning qorin bo’shlig’i a’zolarining yallig’lanish kasalliklarida to’g’ridan-to’g’ri tarqalishi, shuningdek jigarning jarohatlanishlari natijasida paydo bo’ladi. Ko’pchilik hollarda jigar abstsesslari o’t tosh kasalligida yoki jigardan tashqaridagi o’t yo’llari saratonining parchalanishida aksariyat og’ir kechuvchi yiringli xolangitning asorati sifatida rivojlanadi. Boshqa sabablaridan: destruktiv appenditsit, chambar ichak divertikuliti, nospetsifik yarali kolit, amyobali dizenteriyalar asorati bo’lgan sepsis yoki pileflebit hisoblanadi. 448
Jigar abstsesslari yolg’iz holda bo’lishi mumkin, biroq aksariyat hollarda ko’p sonli abstsesslar uchraydi. Yakka abstsess ko’pincha o’ng bo’lakda joylashadi. Abstsesslarda bakteriologik tekshiruv natijasida bakterial flora taxminan 50% hollarda topadilar. Sepsisda aksariyat hollarda tillarang stafilokokk, gemolitik streptokokk aniqlanadi. Biliar abstsesslarida aksariyat ichak tayoqchasi yoki aralash florani aniqlaydilar. So’nggi yillarda anaerob floraga katta ahamiyat berilmoqda. Uni bakteriyalarni maxsus muhitga ekkandagina topish mumkin bo’ladi. Jigar abstsessi hamisha ikkilamchi kasallik hisoblanib, kasallikning asosiy klinik belgilari zamirida: tana haroratining gektik tabiatga ega bo’lishi, et junjikishi, qaltirash, haddan tashqari ko’p terlash, ko’ngil aynishi, ishtaha pasaishi kuzatiladi. Og’riq esa, bu xastalikda kechikkan simptom bo’lib hisoblanadi va aksariyat yirik yolg’iz abstsesslarda uchraydi. Bu holda ko’pincha jigar kattalashadi, paypaslanganda jigarda og’riq paydo bo’ladi va ba’zan teri qoplamlari va ko’z oqlig’ining (skleralar) sarg’ayishi kuzatiladi. Qon tahlilida – yuqori leykotsitoz, leykotsitar formulaning chapga siljishi, anemiyaga xos belgilar kuzatiladi. Qon ekmasida taxminan 30% hollarda kasallik qo’zg’atuvchi bakteriyalar topiladi. Aksariyat hollarda asosiy sababchi septik holat bo’ladi. Qorin bo’shlig’i a’zolari rentgenoskopiyasida diafragmaning o’ng gumbazini odatdan tashqari yuqoriga ko’tarilganligi va xarakatchanligining cheklanishi aniqlanadi. Plevral sinusda reaktiv tarzda suyuqlik yig’ilishi mumkin. Gaz hosil qiladigan flora abstsessga sabab bo’lsa, jigar soyasi tasvirida suyuqlik sathi aniqlanishi mumkin, ba’zan esa jigar chegaralarining deformatsiyasi aniqlanadi. Diagnostikasida jigarni ultratovush yordamida tekshirish, kompyuter va rentgen tomografiyasi o’tkazish, zarurat bo’lganda esa angiografiya, jigarni radioizotop texnetsiy bilan skanerlash diagnozni aniqlashda yordam beradi. Antibiotiklar bilan davolash mikroflorani sezuvchanligiga muvofiq tarzda olib boriladi. Jigarda antibiotikning ko’proq kontsentratsiyasini vujudga keltirish 449
uchun jigar arteriyasiga yoki obliteratsiyalangan kindik venasiga, u ajratilib buj yordamida tiklangandan so’ng qo’yigan kateter orqali muolaja o’tkaziladi. Yakka holdagi katta yoki bir necha yirik abstsesslarni operatsiya usulida davolanadi, abstsess ochiladi va bo’shliq drenajlanadi. Ko’p sonli abstsesslarda, bo’shliqni rentgenoskopiya, komp’yuter tomografiya yoki ultratovush tekshiruvi nazorati ostida teri orqali drenajlash, davolashning kam invazivli va samarali usullaridan hisoblanadi. Jigar abstsessi asoratlariga sepsis, diafragma osti abstsessi, abstsessning qorin bo’shlig’iga yoki plevra bo’shlig’iga yorilishi, plevra empiemasi, yiringli perikardit, peritonitlar kiradi. Prognozi doimo jiddiy. Yakka yirik abstsesslarda o’z vaqtida drenajlanganda 90% gacha bemorlar sog’ayib ketadilar. Ko’p sonli abstsesslar va drenajlanmagan yakka abstsesslarda davolash ko’pchilik hollarda o’lim bilan yakunlanishi kuzatiladi.
Yüklə 10,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|