Xirurgik kasalliklar

 

Chov churralari (hernia ingvinalis) 

Chov  soxasi  anatomiyasi.  Chov  (yonbosh-chov)  sohasi  pastdan  –  pupart 

boylami,  yuqoridan  –  ikkala  Spinae  iliaca  anteriores  superiores  ni 

tutashtiradigan  gorizontal  chiziq  bilan,  medial  tomondan  –  qorin  to’g’ri 

ichagining  tashqi  cheti  bilan  chegaralangan.  Chov  soxasining  pastki  bo’limi 

chov  uchburchagi  deyiladi.  Uning  yuqori  tomoni  chov  boylamining  tashqi  va 

uchdan bir o’rta qismi bilan to’g’ri ichakning lateral chekkasi o’rtasidagi nuqtani 

tutashtirib  turadigan  gorizontal  chiziq  hisoblanadi,  pastki  tomoni  –  chov 

boylami,  medial  tomoni  –  qorin  to’g’ri  muskulining  tashqi  chekkasidir.  Chov 

uchburchagida chov kanali va chov churralari chiqadigan joy bo’ladi. 

---

 

289 

Chov uchburchagining pastki burchagiga chov orqali proektsiyalanadi – bu 

yuqoridan  qorinning  ichki  qiyshiq  va  ko’ndalang  muskullarining  pastki 

chekkasi,  pastdan  –  pupart  boylami,  medial  tomondan  –  qorin  to’g’ri 

muskulining  tashqi  chekkasi  va  m.  cremaster  tolalari  bilan  chegaralangan 

bo’shliqdir. 

Chov  oralig’i  shakliga  ko’ra  uchburchak,  yumaloq,  oval  va  yoriqsimon 

bo’lishi  mumkin.  Ayollarda  chov  oralig’i  o’lchamlari  kichiqroq,  A.P.  Krimov 

ta’rifiga  ko’ra,  ayollarda  chov  sohasining  muskul  devori  «erkaklarnikidan 

birmuncha mukammal», shuning uchun ham chov churralari ko’proq erkaklarda 

uchraydi. 

Chov kanali (canalis ingvinalis) uzunligi 4-5 sm, quyidagi devorlari bor: 

yuqoridan  –  ichki  qiyshiq  va  ko’ndalang  muskullarning  pastki  chekkasi, 

pastdan  –  pupart  boylami,  orqadan  –  ko’ndalang  fastsiya  va  oldindan  –  tashqi 

qiyshiq muskul aponevrozi. 

 

66-rasm. Qorin oldi devorining ichki tomonidan ko’rinishi 

1 – m. rectus abdominis; 2 – lig. interfoveolare; 3 – anulus inguinalis profundus; 4 – lig. 

inguinale; 5 – a. et v. epigastrica inferior; 6 – limfaticheskie uzly; 7 – lig. lacunare; 8 – 

a.  et  v.  iliaca  externa;  9  –  foramen  obturatorium;  10  –  n.  obturatorius;  11  –  a.  et  v. 

obturatoria;  12  –  ureter  dexter;  13  –  ductus  deferens;  14  –  vesica  urinaria;  15  – 

peritoneum; 16 – fossa supravesicalis; 17 – fossa inguinalis medialis; 18 – lig. inguinale; 

19  –  fossa  inguinalis  lateralis;  20  –  plica  umbilicalis  media;  21  –  plica  umbilicalis 

medialis; 22 – plica umbilicalis lateralis. 

---

 

290 

 

Chov  kanalining  ichki  teshigi  oldingi  qorin  devorining  orqa  yuzasidagi 

chuqurchaga  (o’ymaga)  muvofiq  keladi,  u  plica  epigastricadan  va  urug’ 

tizimchasidan lateral joylashgan lateral chov chuqurchasi deyiladi. 

Chov  kanalining  tashqi  teshigi  tashqi  qiyshiq  muskul  aponevrozi 

tolalarining crus superior va crus inferiorga bo’linib ketishidan hosil bo’lgan va 

sog’lom  erkaklarda  ko’rsatkich  barmoqning  uchini  o’tkazadi.  Ko’ndalang 

joylashgan tolalar fibrae intercostalis aponevrozni mustaxkam qiladi. Erkaklarda 

chov  kanali  orqali  urug’  tizimchasi,  ayollarda  esa  yumaloq  bachadon  boylami 

o’tadi, churra bo’lmaganda chov kanali ko’rinmaydi. 

Qiyshiq,  to’g’ri  va  intraparietal  chov  churralari  farq  qilinadi.  Lateral 

chuqurcha orqali chiqadigan va chov kanalining ichki teshigi hisoblangan chov 

churralari  qiyshiq  chov  churralari  deb  ataladi:  churra  plica  epigastricadan  va 

urug’  tizimchasidan  medialroq  joylashgan  medial  chov  chukurchasi  orqali 

chiqkanda to’g’ri chov churrasi vujudga keladi. Churra to’g’ri yo’l soladi, uning 

nomi  shundan  kelib  chiqqan.  To’g’ri  churralarning  qovuq  usti  chukurchasi 

orqali chiqishi ham mumkin. 

Intraparietal  churralar  qiyshiq  chov  churralarining ko’rinishi  bo’lib,  ularda 

churra  xaltachasi  qorin  devori  qatlamlari  orasida  joylashadi  va  churra  uning 

ustidan mutlaqo chiqib turmasligi mumkin. 

Embrional  davrida  chov  kanali  orqali  processus  vaginalis  peritonei  o’tadi. 

Shu processus vaginalis peritonei  o’sib etilmaganda tug’ma chov churrasi hosil 

bo’lishi  mumkin.  Tug’ma  chov  churralarida  ichida  moyagi  bo’lgan  seroz 

bo’shliq churra xaltachasi bo’shlig’i va qorin bo’shlig’i bilan tutashadi. Tug’ma 

chov  churrasiga  qin  o’simtasining  o’rta  qismi  obliteratsiyasida  vujudga 

keladigan churrani ham kiritish lozim, chunki uning proksimal qismi kengaygan 

bo’ladi va churra xaltachasi hisoblanadi. 

Rivojlanish bosqichlari bo’yicha boshlang’ich, kanal va to’liq chov churrasi 

farq  qilinadi.  To’liq  qiyshiq  chov  churralari  kattalashib,  yorg’oqqa  tushadi 

(chov-yorg’oq churralari deyiladigan churralar). 

---

 

291 

To’g’ri chov churralari olat ildizi oldida teri ostidan bo’rtib chiqib turadi va 

hatto o’lchami kattagina bo’lganda ham yorg’oqqa kamdan-kam tushadi.