Xirurgik kasalliklar

 

Son churrasi (hernia femoralis) 

Kamroq  uchraydi  va  Pupart  boylamidan  pastda  joylashadi,  ko’proq 

ayollarda (1:5) va chap tomonda kuzatiladi. 

Son  kanali  anatomiyasi.  Chov  boylami,  yonbosh  va  son  suyaklari  (arcus 

femoralis) o’rtasida joylashgan bo’shliq yonbosh fastsiyasi (arcus iliopectoralis) 

tarmoqlari  vositasida  2  qismga  (lacuna  musculorum  va  lacuna  vasorum) 

bo’linadi. 

Muskul lakunasi orqali m. iliopsoas va n. femoralis, tomir lakunasi orqali a. 

et  v.  Femoralis  o’tadi,  qov  suyagi  gorizontal  tarmog’i  periostidan  m.  pectineus 

bilan  qoplangan  fascia  pectinea  chiqadi.  Fascia  pectinea  va  Pupart  boylami 

o’rtasidagi  burchak  biriktiruvchi  to’qima  plastikasi  –  lig.  lacunare  Gimbernati 

---

 

298 

bilan  to’lgan.  Jimbernat  boylami  bilan  son  venasi  o’rtasidagi  bo’shliq,  yog’ 

kletchatkasi va Pirogov-Rozenmyuller chuqur chov limfa tuguni bilan to’lgan va 

son  halqasi  (anulus  femoralis)  deyiladi.  Oldingi  tomondan  u  chov  boylami, 

orqadan  esa  taroqsimon  boylam  va  shu  nomli  fastsiya  bilan  chegaralangan. 

Churra ochib boradigan yo’l normada bo’lmaydigan son kanali deb ataladi. 

Kanalning ichki teshigi bo’lib son halqasi xizmat kiladi, u qorin bo’shlig’i 

tomonidan  ko’ndalang  qorin  fastsiyasi  bilan  yopilgan,  bu  soxada  u  limfatik 

tomirlar  hisobiga  ravoqlangan  bo’ladi.  Son  kanalining  tashqi  halqasi  hiatus 

saphenus hisoblanadi. 

Kanalning  o’zi  uch  qirrali  shaklga  ega:  uning  oldingi  devori  son  serbar 

fastsiyasining  o’roqsimon  chekkasi,  lateral  devori  –  son  venasi,  orqa  medial 

devori – yonbosh taroqsimon fastsiyadan tashkil topgan. Son kanali uzunligi 1-3 

sm. 

Son  churrasini  joylashuviga  ko’ra  tomir-lakunar,  jimbernat-boylam  va 

muskul-lakunar turlarga bo’lish mumkin. 

Son  churrasining  eng  ko’p  uchraydigan,  ya’ni  tipik  turi  tomir-lakunar  tur 

hisoblanadi.  Son  churralari  aksariyat  churra  hosil  bo’lishiga  anatomik  moyillik 

tug’diradigan  omillari  bo’lgan  ayollarda  kuzatiladi,  chunki  ularning  chanog’i 

katta, alohida qiyalikka ega, son halqasi o’lchamlari katta (anulus femoralis eni 

ayollarda 1,8 sm, erkaklarda esa 1,2 sm), oval teshik katta va uning yuqori shohi 

kaltalashgan. 

Unutmaslik  kerakki,  28,5%  hollarda  a.  obturatoria,  a.  epigastrica 

inferiordan anomal uzoqlashadi va bunday xollarda son kanalining ichki halqasi 

uchala  tomondan  tomirlar  (v.  femoralis,  a.  epigastrica  inferior,  a.  obturatoria) 

bilan o’ralgan bo’ladi. 

Bunday  joylashuv  «ajal  toji»  (corona  mortis)  degan  nom  olgan,  chunki 

qisadigan  xalqani  kesish  vaqtida  a.  obturatoria  shikastlanganda  o’limga  sabab 

bo’ladigan qon oqishi ro’y berishi mumkin.