Xirurgik kasalliklar
Klinik manzarasi va diagnostikasi
Yüklə 10,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Klinik manzarasi va diagnostikasi O’tkir appenditsitning klinik manzarasi turli-tumanligi bilan ajralib turadi, bu hol kasallikning turigagina emas, balki chuvalchangsi-mon o’simtaning joylanish xususiyatlariga ham bog’liq bo’ladi. Odatdagi hollarda, kasallik o’ng yonbosh sohasidagi o’rtacha og’riq bilan boshlanadi, bu og’riq sekin-asta kuchaya boradi. Og’riqlar butun qorin bo’ylab yoki kindik atrofida boshlanib, keyin o’ng yonbosh sohasiga o’tishi mumkin. Taxminan 30-35% bemorlarda og’riq epigastral sohasida boshlanib, 4-6 soat o’tgach, o’ng yonbosh sohasiga o’tadi (Koxer-Volkovich simptomi). O’tkir appenditsitda odatda og’riq doimiy, ba’zan esa tutib-tutib og’riydi, og’riq unchalik qattiq bo’lmaydi. Og’riqlar intensivligi yallig’lanish jarayonining tarqalganligiga bog’liq bo’lmaydi. Og’riq, birdaniga o’ng yonbosh sohasida boshlanib, so’ng qorinning turli sohalariga tarqalishi mumkin. Bu holat ko’pincha, chuvalchangsimon o’simtaning qaerga joylashganligiga bog’liq bo’ladi. Chuvalchangsimon o’simtaning retrotsekal joylashishida og’riqlar bel, tashqi jinsiy a’zolar sohasiga uzatilib, buyrak sanchig’i klinikasini beradi. Chuvalchangsimon o’simta yuqori joylashishida, xoletsistit yoki pankreatit belgilarining ba’zilari kuzatiladi. Ko’pchilik bemorlarda, og’riq o’ng yonbosh sohasidan o’ng oyoqqa uzatiladi. Og’riq ko’ngil aynishi yoki 1-2 marta qayt qilish, tana haroratining 38- 39°C gacha ko’tarilishi bilan o’tadi. Bemor qayt qilganida, ba’zi xirurgik
369
kasalliklaridagi kabi qusgandan so’ng engillik sezmaydi va bu belgi o’tkir appenditsitga xos bo’lgan belgilardan hisoblanadi. Qorinni paypaslab ko’rilganda, o’ng yonbosh sohasida mushaklarning taranglashishi yoki rigidligi va og’riq belgisi aniqlanadi. Paypaslashni sog’ taraf – chap yonbosh sohasidan boshlab, asta-sekin o’ng yonboshga o’tish maqsadga muvofiq bo’ladi. Qorinni umumiy tekshiruvidan so’ng maxsus tekshiruvga o’tiladi, o’tkir appenditsit uchun xos bo’lgan belgilarni aniqlash lozim bo’ladi. Bugungi kunda, o’tkir appenditsitda uchrashi mumkin bo’lgan 100 dan ortiq belgilarga ta’rif berilgan. Biroq, ularning quyidagi ettitasini aniqlash, ko’pincha to’liq tashxis qo’yish uchun etarli hisoblanadi: 1.
Shyotkin-Blyumberg belgisi; 2.
Voskresenskiy (“ko’ylak sirpanishi”) belgisi; 3.
Obraztsov belgisi; 4.
Sitkovskiy belgisi; 5.
Bartome-Mixelson belgisi; 6.
Rovzing belgisi; 7.
Ivanov belgisi. O’tkir appenditsitning destruktiv turlarida mushaklar taranglashuvidan tashqari qorin pardasining ta’sirlanish simptomi, Shyotkin-Blyumberg simptomini aniqlash mumkin: o’ng qo’l barmoqlari bilan qorin devori bosib turib, birdan keskin ravishda qo’l tortib olinganda og’riq kuchayadi. Og’riq yallig’langan qorin pardalarning bir-biriga tegishi yoki silkinishi natijasida paydo bo’ladi. Ko’ylak sirpanishi belgisi faqat o’tkir appenditsit uchun xos bo’lgan belgi hisoblanadi. Bu belgi 1940 yil, V.M. Voskresenskiy tomonidan taklif etilgan. Bemor ko’ylagi bilan qorin devori yopiladi, so’ng o’ng qo’l barmoqlari uchi bilan o’ng yonbosh sohasidan chapga yuzaki va keskin o’tkazilsa, og’riq kuchayadi (Voskresenskiy simptomi, “ko’ylak sirpanishi”). 370
O’tkir appenditsitda qorin old devori, o’ng tomoni sohasi mushaklarining taranglashishi kuzatiladi. Bunda, kindik va yonbosh suyagining oldingi yuqori o’simtasi orasidagi masofa kichrayishi kuzatiladi. Bu belgi, Ivanov belgisi deyiladi. Obraztsov belgisi – bemor yuqoriga qarab yotgan holatda, o’ng yonbosh sohasida eng og’riqli nuqta topiladi. Shu sohada qo’l barmoqlari ushlab turgan holatda, bemorni o’ng oyog’ini, bukmagan holatda 90º ga ko’tarish iltimos qilinadi. Bunda, og’riqning kuchayishi kuzatiladi. Oyoq tushirilganda og’riq kamayadi. Ayniqsa, chuvalchangsimon o’simta retrotsekal joylashganida Obraztsov belgisi xos belgi hisoblanadi. Bemor chalqancha (yuqoriga qarab) yotgan holatdan chap yonbosh sohasiga o’tganda, o’ng yonbosh sohasida og’riqlarning paydo bo’lishi yoki kuchayishi kuzatiladi, bunday holat Sitkovskiy belgisiga xos. Quyidagi belgi, qo’richak va chuvalchangsimon o’simta tutqichini cho’zilishi natijasida og’riq paydo bo’lishi yoki kuchayishiga asoslangan. Bartome-Mixelson belgisi. Ko’pchilik bemorlarda, chap yonbosh sohasida yotgan holatda, o’ng yonbosh sohasini palpatsiya qilganda og’riqlarning kuchayishi kuzatiladi. Rovzing belgisi – chap yonbosh sohasini bir qo’l bilan bosib turib, ikkinchi qo’l bilan engil yuqoriga qarab to’lqinsimon harakat qilinganda, o’ng yonbosh sohasida og’riq (yo’g’on ichak ichidagi gaz harakati natijasida) paydo bo’lishi, bu belgining musbatligidan darak beradi. O’tkir appenditsit kasalligi bo’lgan bemorni fizikal tekshirishda rektal va vaginal tekshirishning katta ahamiyati bor, bunda aksariyat to’g’ri ichak- bachadon chuqurchasi (Duglas kengligi) sohasida og’riq aniqlanib, bu yallig’langan chuvalchangsimon o’simtaning yaqin joylashganidan yoki u erda ekssudat yig’ilgandan dalolat beradi. Bu tekshiruv usullari quyidagi holatlardan darak beradi:
uchun; 371
kichik chanoq infiltratlarini aniqlash uchun;
o’tkir appenditsitni, ayollar jinsiy a’zolari patologiyasidan differentsial diagnostika qilish uchun. O’tkir appenditsit diagnostkasida siydik va qon tahlillari muhim hisoblanadi. Diagnoz qo’yishda qon tarkibi laboratoriya tekshiruvi – yuqori leykotsitoz: 10x10 9 – 18x10 9 l (10 000 – 18 000) gacha ortishi, leykotsitar formulaning chapga surilishi, EChT ning oshishi kabi o’zgarishlar paydo bo’ladi va tashxis qo’yishda yordam berishi mumkin. Kasallikning ayniqsa destruktiv turlarida ILI (intoksikatsiyaning leykotsitar indeksi) oshishiga ahamiyat beriladi. Ba’zan esa (areaktiv holatlarda), o’tkir appenditsitning destruktiv turlarida ham laborator tahlillarda o’zgarishlar minimal bo’lishi mumkin. Shuning uchun, tashxis qo’yishda va amaliyotga ko’rsatma bo’lib, faqatgina qon va siydik tahlillaridagi o’zgarishlar asos bo’la olmaydi.
Yüklə 10,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|