Xirurgik kasalliklar

 

O’tkir appenditsit asoratlari 

Appendikulyar  infiltrat  (chegaralangan  peritonit)  –  ingichka  ichak 

qovuzloqlari,  katta  charvi,  yo’g’on  ichakning  bir-biri  va  parietal  qorin  pardasi 

bilan  qo’shilib  ketgan  birgalikdagi  yallig’lanishi  bo’lib,  uning  markazini 

yallig’langan  chuvalchangsimon  o’simta  va  atrofida  yig’ilgan  ekssudat  tashkil 

etadi.  Uning  vujudga  kelishi  negizida,  inson  organizmining  qorin  bo’shlig’ida 

joylashgan biror-bir a’zosida yallig’lanish jarayoni paydo bo’lsa uni chegaralash 

yoki  cheklash    maqsadida,  unga  boshqa  a’zolarning  kelib  yopishishi  yotadi. 

Odatda  bu  jarayon,  kasallik  boshlanishining  3-4  sutkasidan  boshlab, 

yallig’langan chuvalchangsimon  o’simtaga  yaqin  joylashgan barcha  a’zolar uni 

o’rab  oladi  va  appendikulyar  infiltrat  shakllanadi.  Kuchli  og’riqlar  bu  jarayon 

---

 

377 

boshlanishi  bilan  bosilib,  simillaydigan  holga  o’tadi.  Qorin  paypaslab 

ko’rilganda,  o’ng  yonbosh  sohasida  zich-elastik  konsistentsiyali  o’smasimon 

tuzilma  aniqlanadi.  Odatda  u  harakatsiz,  chanoq  kletchatkasi  bilan  qo’shilib 

ketgan  bo’ladi.  Appendikulyar  infiltrat  operatsiyaga  birdan-bir  monelik 

qiladigan  hol  hisoblanadi  va  muolaja  yo’li  bilan  davolanadi.  Uning  kechuvida 

asosan  2  yo’nalish  mavjud  bo’lib,  so’rilib  ketishi  yoki  yiringlashi  mumkin 

bo’ladi.  

Shuni  aniqlash  maqsadida,  har  kuni  bemorga  ultratovush  yordamida 

tekshiruvlar  o’tkazib  turish  lozim  bo’ladi.  Maqsadga  muvofiq  o’tkaziladigan 

antibakterial muolaja (antibiotiklar va sulfanilamid preparatlari) tayinlangandan 

keyin,  tana  harorati  asta-sekin  pasayadi,  infiltrat  o’lchami  kichrayadi, 

leykotsitlar  miqdori  normaga  keladi.  Boshdan  kechirilgan  appendikulyar 

infiltratdan  keyin  bemorlarni  3  oydan  keyin  surunkali  appenditsit  bor  bemorlar 

sifatida operatsiya kilinadi. 

Appendikulyar 

abstsess 

–  appendikulyar  infiltratda  yallig’lanish 

jarayonining  yiringlashga  o’tishi  bilan  izohlanadi.  Bunda,  appendikulyar 

infiltratni  konservativ  davolashga  qaramay,  bemor  ahvol  yomonlashadi,  tana 

harorati,  ayniqsa  kechqurunlari  yuqori  bo’ladi.  Infiltrat  sohasidagi  og’riq 

kuchayadi,  paypaslaganda  u  yumshoqroq  holga  o’tadi,  uning  chegaralarida 

noaniqlik  paydo  bo’ladi.  Qon  tahlilida  leykotsitoz  ortishi  qayd  etiladi.  Bunda 

yiringlikni  (abstsess),  iloji  boricha  qorin  bo’shlig’iga  tarqatmasdan,    tashqariga 

ochish va uni drenajlash zarur bo’ladi. 

O’tkir  appenditsitning  eng  xavfli  asorati  tarqalgan  yiringli  peritonit 

hisoblanadi,  u  gangrenoz-perforativ  appenditsitda 

yoki 

appendikulyar 

abstsessning  qorin  bo’shlig’iga  yorilganida  kelib  chiqishi  mumkin.  Bu  holatda, 

qorindagi  og’riq  tarqalgan  xususiyatga  ega  bo’lib,  qorin  nafas  olish  jarayonida 

faol ishtirok etmay qo’yadi. 

Peritonitning  boshlang’ich  davrida  mushaklar  butun  qorin  bo’ylab 

taranglashadi,  qorin  pardasining  ta’sirlanishi  (Shyotkin-Blyumberg  simptomi) 

keskin  ifodalangan  bo’ladi.  Bemorning  tili  va  og’iz  bo’shlig’ining  shilliq 

---

 

378 

qavatlari  quriydi,  tili  oqish  rangda  qoplangan  bo’ladi.  Perkussiyada    qorinning 

yon  kanallari  sohasida  to’mtoq  tovush  aniqlanadi  (ekssudat  hisobiga). 

Ultratovush  yordamida  tekshiruv  o’tkazilganda,  qorin  bo’shlig’ida  suyuqlik 

borligi 

tasdiqlanadi. 

Auskultatsiyada 

ichak 

peristaltikasi 

ko’pincha 

aniqlanmaydi.  Qon  tahlilida  yuqori  leykotsitoz,  uning  formulasini  chapga 

surilganligi,  EChT  keskin  ortishi  aniqlanadi.  Appendikulyar  etiologiyali 

tarqalgan  peritonitning  klinik  belgilari,  boshqa  sababdan  kelib  chiqqan 

peritonitlar  belgilaridan  deyarli  farq  qilmaydi  (spetsifik  peritonitlar  bundan 

mustasno). 

Pileflebit – qopqa venasi tarmoqlarining yiringli tromboflebiti bo’lib, jigar 

abstsesslari,  sepsis  rivojlanishiga  olib  keladi.  Bemorlarning  ahvoli  bu  asorat 

yuzaga  kelganda  g’oyat  darajada  og’ir,  intoksikatsiya  kuchaygan  bo’ladi.  Tana 

harorati  juda  yuqori  va  gektik  xususiyatga  ega  bo’ladi.  Jigar  gepatotsitlarining 

zararlanishi  oqibatida  jigarning  kattalashishi,  ba’zi  hollarda  sariqlikning  paydo 

bo’lishi  yuzaga  keladi.  Bemor  ahvoli  jigar  etishmovchiligining  rivojlanishi 

hisobiga og’irlashadi. Bu asoratlar qo’shilganda o’lim darajasi yuqori bo’ladi va 

bemorlar asosan jigar-buyrak etishmovchiligidan nobud bo’ladilar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

379