Xizmatmat ko’rsatish sohasi iqtisodiyotimizning barqaror rivojlantirishning eng muhim mambai va omili Reja

Xizmatmat ko’rsatish sohasi iqtisodiyotimizning barqaror rivojlantirishning eng muhim mambai va omili

Reja:
1. Mamlakatdakichik biznes va xususiy tadbirkorlikfaoliyatining aholi daromadlariga ta’sirining o’zgarishi.
2. Xizmatmat ko’rsatish, Oilaviy biznes va kasanachilik sohalarini rivojlantirish aholi bandligini ta’minlash va farovonligini yuksaltirish garovi sifatida
3. O’zbekistonda aholi daromadlarini oshirishda tadbirkorlik faoliyatin rivojlantirish istiqbollari

1. Mamlakatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatining aholi daromadlariga ta’sirining o’zgarishi.

Mamlakatimizda biznesni yuritish bilan bog’liq barcha jarayonlarni yanada liberallashtirish, soddalashtirish vа arzonlashtirish, kichik biznes va xususiy tadbikorlik sub`ektlarini moliyaviy qo’llab-quvvatlash borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar natijasida kichik biznesning respublikamiz iqtisodiyotidagi tutgan o’rni tobora mustahkamlanib bormoqda. Natijada 2016 yilda kichik biznesning sub`ektlariga tegishli ishlab chiqarish korxonlari va mikrofirmalar soni 23,3 mingtaga o’shib, 2017 yiliga ko’ra 219,4 mingtaga (fermer xo’jaliklarini hisobga olmagan holda) etdi. Kichik biznesning YaIM tarkibidagi ulushi 54,6 foizni tashkil qildi.

2-rasm
O’zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning
YAIMdagi ulushi, foizda¹
Umuman olganda, mustaqillik yillarida bevosita Prezidentimiz tomonidan ishlab chiqilgan hamda izchil ravishda olib borilayotgan puxta yo’ylangan, samarali iqtisodiy siyosat pirovardida mamlakatimizda makroiqtisodiy barqarorlik va iqtisodiyotning mutanosibligini ta`minlashga mustahkam zamin yaratdi. Bu esa, yuqorida ta`kidlanganidek, global jahon iqtisodiyotida hali-beri saqlanib qolayotgan jiddiy muammolarga qaramasdan, 2016 yilda iqtisodiyotimizning barqaror sur`atlar bilan rivojlantirishning davom ettirilishiga, aholi turmush darajasini izchil yuksaltirishning ta`minlanishiga, mamlakatimizning dunyo bozoridagi o’z pozitsiyasini mustahkamlashiga asos bo’ldi.
Shu bilan birga, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 7 yanvarda qabul qilingan "2011-2015 yillarda O’zbekiston iqtisodiyotida islohotlar ko’lamini kengaitirish va chuqurlashtirish, mamlakatda ishchanlik muhitini shakllantirishning mezonlari va baholash tizimini aniqlash va amalga oshirishga doir choralar-tadbirlar Dasturi tug’risida"gi PQ-1464-sonli Qaroriga asosan, tijorat banklarida kichik biznes sub`ektlariga kreditlarni ajratishda garovga qo’yilgan mulkni rasmiylashtirish bilan bog’liq xarajatlarni kreditning umumiy summasida aks ettirish amaliyoti joriy qilindi.
2011 yilning 1 yanvaridan boshlab Markaziy bankning amaldagi moliyalashtirish stavkasi yillik 14 foizdan 12 foizga pasaytirildi. Bu esa, o’z navbatida tadbirkorlik sub`ektlariga ajratiladigan kreditlarning foiz stavkalari pasayishiga va ajratiladigan kreditning o’sishiga olib keldi.
O`zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2013-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2014-yilga mo`ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo`nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidag I ma’ruzada, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning roli va o`rni tobora mustahkamlanib borayotganini, iqtisodiyotimizning tarkibida bo`layotgan ijobiy o`zgarishlardan dalolat berishini aytib o`tdi. Faqatgina 2017 yilning o`zida yurtimizda 26 mingdan ziyod kichik biznes sub’ekti ish boshladi, ushbu sektorda faoliyat ko`rsatayotgan korxonalarning umumiy soni yil oxiriga kelib 190 mingtaga etdi.
Bugungi kunda mamlakatimiz yalpi ichki mahsulotining qariyb 55,8 foizi ayni shu sohada ishlab chiqarilmoqda. Vaholanki, 2000-yilda bu ko`rsatkich 31 foizdan iborat edi.
Ayni paytda ishlab chiqarilayotgan jami sanoat mahsulotlarining 23 foizi, ko`rsatilayotgan bozor xizmatlarining deyarli barchasi, mahsulot eksportining 18 foizi, iqtisodiyot tarmoqlarida ish bilan band bo`lgan aholining 75 foizi kichik biznes ulushiga to`g’ri kelmoqda.
Banklarning investitsion kreditlari ustuvor ravishda «2011-2015 yillarda sanoatni rivojlantirish», «2017 yilgi Investitsiya das­turi» hamda tarmoqlarn imodernizatsiya qilish, mahalliylashtirish va hududlarni rivojlantirish Davlat dasturlariga kiritilgan loyihalarni qo`llab-quvvatlashga, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlari tomonidan minitexnologiyalarni sotib olishni moliyalashtirishga yo`naltirilmoqda.
2017 yil mobaynida korxonalarni modernizatsiya qi­lish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash maqsadlariga tijorat banklari tomonidan jami 7,2 trln. so`m yoki 2016 yildagiga nisbatan 1,2 barobardan ziyodga ko`p investitsion kreditlar ajratildi.
Shuningdek, eksport qi­luvchi korxonalarni qo`llab-quvvatlash maqsadida ularni aylanma mablag’lari­ni to`l­dirishga imtiyozli shartlarda 12 oy muddatga 585,5mlrd. so`m miqdorida kreditlar ajratildi.
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 11 martdagi «Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlariga kredit berishni ko`paytirishga oid qo`shimcha chora-tadbirlar to`g’risida»gi PQ-1501-sonli Qarori bilan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlari faoliyatininlg yanada erkinlashtirilishi hamda ular uchun yaratilgan imtiyoz va qulayliklar, sohaning yanada rivojlanishiga va natijada ushbu sektor sub`ektlari tomonidan bank xizmatlari va kreditlariga talabning oshishiga imkon bermoqda.
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil avgustdagi «Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`­ektlarining eksportini qo`l­lab-quvvatlash borasidagi qo`shimcha chora-tadbirlar to`g’risida»gi PQ-2022-sonli Qaroriga muvofiq, Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki huzurida respublika mintaqalarida hududiy filiallari bo`lgan «Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlarining eksportini qo`llab-quvvatlash jamg’armasi» tashkil etildi.
Ushbu jamg’armaning asosiy vazifasi kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlarining eksport salohiyatini yanada kengaytirish, ularga zamonaviy, chet el bozorlarida raqobatdosh mahsulot ishlab chiqarishni ko`paytirishda va uni eksportga chiqarishda zarur huquqiy, moliyaviy va tashkiliy yordam ko`rsatishdan iborat bo`lib, o`tgan qisqa davrdagi faoliyati davomida jamg’arma tomonidan 153 ta tadbirkorlik sub`ektiga umumiy qiymati 56 mln.dollardan ziyod bo`lgan eksport shartnomalarini tuzishda amaliy yordam ko`rsatildi.
Amalga oshirilgan keng ko`lamli chora-tadbirlar natijasida, 2017 yil davomida tijorat banklari tomonidan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlarini moliyaviy qo`llab-quvvatlash uchun qariyb 7 trln. so`m miqdorida yoki 2016 yilga nisbatan 1,3 baravarga ko`p kreditlar ajratildi. Shu jumladan, ajratil­gan mikrokreditlar hajmi 1 366 mlrd. so`mdan ziyodni tash­kil etib, mazkur ko`rsatkichning ham 2016 yilga nisbatan 1,3 barobarga o`sishi ta`minlandi.
3-rasm