Xolinergik sinapslarda oyanmanin ötürülməsinə təsir göstərən dərman maddələri

SƏRBƏST IŞ

Fənn:Farmakologiya

Müəllim:Rəsulova Aytən
Kurs,qrup: 1 kurs,Tibb bacısı 4
Tələbə:
Mövzu: Xolinergik sinapslara təsir göstərən dərman maddələri
Xolinergik sinapslarda oyanmanin ötürülməsinə təsir göstərən dərman maddələri
Müəyyən edilmişdir ki, asetilxolinin qıcıqlandırıcı təsirini qəbul edən xolinoreseptorlar müxtəlif zəhərlərin təsirinə qarşı həssaslığına görə 2 cür olur. Qanqlionların xolinoreseptorları nikotinin (tütün yarpağında olan alkaloiddir), daxili orqanların xolinoreseptorları isə zəhərli göbələyin tərkibində olan muskarinin təsirinə qarşı həssasdır. Birincilər nikotinəhəssas xolinoreseptorlar (n-xolinoreseptorlar), ikincilər isə muskarinohəssas xolinoreseptorlar (M-xolinoreseptorlar) adlanır.
Bu terminologiyaya uyğun olaraq xolinergik sinapslarda oyanmanın ötürülməsinə təsir göstərən dərman maddələri aşağıdakı qruplara bölunur:
1) M-xolinomimetik maddələr. Bunlar M-xolinoreseptorlara qıcıqlandırıcı təsir göstərərək oyanmanın sinapsdan ötürülməsini təmin edir;
2) N-xolinomimetik maddələr (n-xolinoreseptorlara qıcıqlandırıcı təsir göstərən maddələr);
3) M, N-xolinomimetik maddələr (eyni zamanda m- və n-xolinoreseptorları qıcıqlandırırlar);
4) M-xolinoblokatorlar (M-xolinoreseptorları blokadaya alaraq oyanmanın sinapsdan ötürülməsinə mane olurlar);
5) N-xolinoblokatorlar (n-xolinoreseptorları blokadaya alırlar).
M-xolinomimetik dərman maddələri
M-xolinomimetik maddələr seçici olaraq M-xolinoreseptorlara qıcıqlandırıcı təsir göstərir. M-xolinomimetik maddələrin təsirindən ürək yığılmasının tezliyi azalır (bradikardiya), göz bəbəkləri daralır və gözdaxili təzyiq azalır, qan damarları genişlənir, arterial təzyiq aşağı düşür, bronxların, mədə-bağırsaq sisteminin, sidik kisəsinin, öd yollarının saya əzələlərinin tonusu, daxili sekresiya vəzilərinin şirə ifrazı artır.
M-xolinomimetik maddələrdən tibbi təcrübədə geniş istifadə olunanları pilokarpin (Pilokarpus Jaborandi bitkisinin alkaloididir), aseklidin, sizaprid və aminopiridindir.
Güclü toksiki təsirə malik olduğu üçün muskarindən istifadə edilmir.