Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

 
3.6.4. Tabiiy resurslari va Energetika
Norvegiya dunyodagi katta hajmda neft eksport qiluvchi mamlakatlardan biri 
bo'lib, yetarli darajada energiya zahiralariga ega. Norvegiyaning kontinental rafida 
neftning birinchi tijorat jihatidan muhim kashfiyoti, 1969 yilda Shimoliy dengizdagi 
Ekofisk konida aniqlangan. Xorijiy neft kompaniyalari to'rt yil davomida burg'ilash 
ishlaridan so'ng faoliyatini qisqartirdi. Kuchli geologik tadqiqotlar yangi konlarni 
aniqladi. Shunga qaramay, 90-yillarning o'rtalariga kelib eksport daromadining 
yarmi va davlat daromadlarining o'ndan bir qismi offshor neft va gazdan kelib 
233
 
https://www.britannica.com/place/norway/Agriculture-forestry-and-fishing

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 380 - 
tushgan. XXI asrning birinchi o'n yilligida neft va gaz qazib olish umumiy davlat 
daromadlarining deyarli beshdan bir qismini tashkil etdi. Neft qazib olish 2001 yilda 
eng yuqori cho'qqiga ko'tarildi. XXI asrning ikkinchi o'n yilligida o‘siah barqaror 
saqlanib qoldi, tabiiy gaz esa 1993 yildan beri sezilarli darajada o'sishda davom 
etmoqda. 
Norvegiyadagi ofshor operatsiyalarida amalga oshirilgan ulkan sarmoyaning 
to'rtdan bir qismi hozirgacha topilgan eng katta neft hududlari Bergenning g'arbiy 
chekkasida joylashgan Troll maydonini rivojlantirishga o'tildi. Uning rivojlanishi 
dunyodagi eng yirik energetika loyihalaridan biri sanaladi. Bir million tonna suv va 
1,550 metr balandlikda (475 metr) suvning almashtirilishi bilan Troll A ishlab 
chiqarish maydonchasi 1995 yilda yengil beton konstruktsiyasiga aylandi. Troll 
sohasidagi gazni yetkazib berish Norvegiyani tabiiy gazni kontinental Yevropaga 
yetkazib beruvchi yetakchi kompaniya sanaladi. 
Norvegiya Yevropa Ittifoqiga qo'shilmaslik uchun referendum negizida 
sanoat vaziri Ola Skaek Brayk boshchiligida milliy energiya siyosatini o'rnatish 
uchun tezlik bilan harakat qildi. Norvegiya OPEKdan chiqishga, o'z energiya 
narxlarini dunyo bozorlariga mos ravishda saqlashga va "pul sovg'asi" deb 
nomlangan daromadni oqilona sarflashga qaror qildi. Norvegiya hukumati o'z neft 
kompaniyasi bo‘lmish Statoilni tashkil etdi. Shuningdek, Norsk Hydro va yangi 
tashkil etilgan Saga Petroleum kompaniyasiga burg'ulash va qazib olish huquqlarini 
berdi. Shimoliy dengizi hududlarida neft va gaz qazib olish, geologiya-razvedka 
uchun ko'plab texnologik qiyinchiliklarga duch keldi. Norvegiya kompaniyalari 
ushbu muammolarni bartaraf etish uchun imkoniyatlar yaratishga innovatsion 
investitisiyalar jalb qildi.
Stavanger va Osloning g'arbiy chekka hududlarida erkin sanoat markazlarini 
yaratadigan, asosan yo'qolgan kema qurish sanoatining qoldiqlaridan bir qator 
muhandislik va qurilish kompaniyalari paydo bo'ldi. Stavanger, shuningdek, ofshor 
burg'ulash sanoati uchun yerga asoslangan maydonchaga aylandi. Hozirgi vaqtda 
Shimoliy dengiz o'zining eng yuqori neft qazib olish davridan o'tmoqda. Bundan 
tashqari, Shimoliy dengizda gaz zahiralariga ega bo'lgan dunyodagi uchinchi yirik 

---