Xülasə Tədqiqatın məqsədi məqsədimiz dövlətin fiskal siyasət alətlərinin xidmət sek

Şəkil 1. Dövlət siyasəti və biznes mühiti

Bu baxımdan mənfəət vergisi dərəcəsinin 2010-cu ilin yanvar ayının birindən

etibarən 22%-dən 20%-ə, 2000 manatdan yuxarı aylıq gəlirdən tutulan gəlir ver-

gisinin dərəcəsinin isə 35%-dən 30%-ə endirilməsi, büdcə xərclərində dəyişmələr

və nominal effektiv məzənnənin dəyişməsi biznes şəraitinə hər hansı formada təsir

göstərir. Əsas məqsəd ondan ibarətdir ki, bu təsirlərin forması müəyyən edilsin.

3. Modelin ekonometrik qiymətləndirilməsi və nəticələrin

iqtisadi interpretasiyası

Biznes Şəraiti İndeksinin ona təsir edən amillərdən asılılığının qiymətləndirilməsi

Ekonometriya kursundan məlum olduğu kimi bu asılılığın şəklini ən kiçik kvadratlar

üsulu ilə müəyyən etmək mümkündür. Bu üsul 1806-cı ildə Fransız riyaziyyatçısı

Lejandr  tərəfindən  təklif  edilmişdir  [7,  s.  39].  ƏKKÜ-na  görə,  kənarlaşmaları

kvadrata yüksəldib onların cəminin ən kiçik qiymətinin tapılması, həqiqətdə, BŞİ-

si ilə izahedici faktorlar arasında mövcud olan asılılığın nöqtələr çoxluğunun yaxın-

lığından keçən ən yaxşı xəttin tapılmasına imkan yaradır. Lakin nəticə göstəricisinin

və ya izah edilən dəyişənin (bizim misalda Biznes Şəraiti İndeksinin) ekonometrik

modeldən alınan qiymətinin faktiki qiymətə yaxın olması (Determinasiya əmsalının

vahidə yaxın qiymət alması) heç də modelin adekvatlığını göstərmir. Ekonometrik

modelin adekvatlığı qalıqların Qauss-Markov şərtlərinin (əsas fərziyyələrin) hansı

dərəcədə ödəməsi ilə müəyyən edilir.

Tutaq ki, bu faktorlar arasındakı əlaqə (1) şəklindədir yəni xəttidir

(1)

burada, c

0

, c

1

, c

2

müvafiq əmsallar, BŞİ – biznes şəraiti indeksi, BX – büdcə xərc -

ləri, MVD – mənfəət vergisinin dərəcəsidir.

150

C.Abbasov. Dövlətin fiskal siyasətinin biznes şəraitinə təsir edən alətləri və onlar arasında asılılığın... 

---

Onda, 

olar [7, s. 39]. Kənarlaşmaları kvadrata yüksəldib onların cəminin minimumunu

tapıb müəyyən hesablamalar aparmaqla asılılığın parametrlərini müəyyənləşdirmək

olar. Lakin bu cür hesablamalar həddindən çox vaxt tələb etdiyinə və eyni zamanda

təhlilin mahiyyətinə daxil olmadığına görə hesablamaları və etibarlılıq testlərini

“EViews”  proqram  paketi  vasitəsi  ilə  həyata  keçirəcəyik.  (1)  şəkilli  asılılığın

qiymətləndirilməsi  üçün  izahedici  dəyişənlərin  müşahidələrdən  məlum  olan

qiymətlərindən istifadə edilməlidir. İzahedici dəyişənlərin qiymətləri ilə cədvəl 2-

də tanış olmaq olar.