DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTINING FILALOGIYA FAKULTETI TARIX YOʻNALISHI III - BOSQICH 20-6-T-S GURUH TALABASI XAZRATQULOVA SALTANATNING JAHON TARIXI FANIDAN TAYORLAGAN SLAYDI
XVII asrda Afg`onistonda ishtimoiy iqtisodiy vaziyat va davlat tuzimi
Afg’onistonda ingliz rus raqobatchiligining paydo bo’lishi tarixi
Afg’onistonda ingliz rus raqobatchiligining paydo bo’lishi tarixi
Afg’oniston uchun ingliz rus raqobatchiligining paydo bo’lishi tarixi, uning o’ziga xos xususiyatlarini aniqlash uchun biz birinchi navbatda “Katta o’yin” va “Salobatli yurishlar” (dev yurishlari) deb nomlangan bir tarixiy-siyosiy jarayon haqida so’z yuritishimiz darkor. Bu davr boshlanishidan oldin XIX asr tarixi va siyosiy jarayonlarida “Salobatli yurishlar” va “Katta O’yin (great game)” deb nomlangan bu ikki atamaning o’rni haqida alohida ta’kidlar va izohlar berib o’tilishi kerak deb o’ylayman. U haqidagi to’liq ma’lumotlar haqida quidagi fikrlarda va matnda yoritib beramiz.
“Katta o’yin” ning haqiqiy o’yinchilari hisoblangan Rossiya va Angliya hukumatlari tomonidan Afg’onistonda va boshqa hududlardagi podsholarni, amirlarni, shahzodalarni, sardorlarni va xonlarni qo’ldan bermay o’z ishlaringa tobe qilishga harakat qilganlar. Bu o’yin o’z ichiga Londondan Sant-Peterburgacha, Afg’onistondan Istanbulgacha va Kalkuttagacha bo’lgan barcha daryolar, tog’lar, sahrolar va shaharlarni qamrab olgan edi. Bu o’yin natijasida mustamlakaga aylantirishni imperialism darajasiga ko’tarilishi yuzaga keldi va shu davrgacha bo’lgan tarix ichida hech qachon sodir bo’lmagan bir silkinish va gumburlashni yuzaga keltirdi2. Ikkinchi termin hisoblangan “Salobatli yurishlar” haqida ruslar Sant-Peterburgda “Niva” daryolari atrofidan Markaziy Osiyo tomonga harakatlanishi va Kavkazni egallagandan so’ng Markaziy Osiyoga qarashli mintaqalarni o’z oyoqlari ostiga tashlaganliklarini aytadi. Bu termin ruslar uchun mustamlakachilik yurishlari bo’ldi va ruslarning yurishlari inglizlar Panjobning janubiy tarafidan Sind daryosi havzasi va Bulijistonni o’z saltanati tarkibiga kiritgan bir paytda nihoyasiga yetdi.
Afg‘oniston.
Afg‘oniston shohi Muhammad Zohir shoh ilmli kishi bo‘lib, afg‘on jamiyatini yaxshi bilar va modernizatsiyalashning muhimligini chuqur his etardi.
1977-yili yangi Konstitutsiya qabul qilinib, unga ko‘ra M. Dovud umrbod prezident deb e’lon qilindi. Ammo M. Dovud armiya ustidan o‘z hukmronligini o‘rnata olmadi.
M. Dovud
1977-yili yangi Konstitutsiya qabul qilinib, unga ko‘ra M. Dovud umrbod prezident deb e’lon qilindi.
Ammo M. Dovud armiya ustidan o‘z hukmronligini o‘rnata olmadi.
1978-yil 27-aprelda Afg‘oniston harbiy-havo kuchlari qo‘mondoni polkovnik Abdul Qodir boshchiligidagi harbiylar davlat to‘ntarishini amalga oshirib, M. Dovudni hokimiyatdan chetlatdi.
Inqilobiy kengash tuzilib, u o‘zini Afg‘onistondagi oliy hokimiyat deb e’lon qildi. Kengashga Nur Muhammad Tarakiy boshchilik qildi. Nur Muhammad Tarakiy
1986-yili hokimiyatga Muhammad Najibullo keldi. U xavfsizlik xizmatining boshlig‘i bo‘lib, qat’iyatli va jasur kishi edi. Uning siyosati ancha muvaffaqiyatli bo‘ldi.
