Yanvarın 7-də atu-nun rektoru, millət vəkili, akademik Əhliman
Yüklə 249,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Qabil ABDULLAYEV Fotolar Cənnətalı Çingizindir QIŞ İMTAHAN SESSİYASI DAVAM EDİR Ö tən ilin dekabrın 29-dan etibarən Azərbaycan Tibb Universitetində qış imtahan sessiyası başlayıb. İmtahanların gedişinə tələbələrin münasibətini öyrənmək məqsədi ilə Virtual Test Mərkəzində olduq. Bu- rada bir canlanma var idi. İçəridə tələbələr kompyuter ar- xasında imtahan verir, prosesə nəzarətçilər hər cərgədə nəzarət edirdilər. Tələbələr imtahanın gedişindən razıdırlar 15 yanvar 2015-ъi ил http://www.amu.edu.az 5 VTM-də Kompyuter -Test imtahanlarının AR Təhsil Nazirliyinin “Kredit sistemi ilə təhsil alan tələbələrin fənlər üzrə imtahanları haqqında əsasnamə”sinə uyğun olaraq aşağidakı qayda- lara əsasən aparılır. Tələbələrin biliyinin qiymətləndirilmə qaydaları:
(60 dəq.) vaxt verilir. 2) Hər bir sual variantında tələbəyə 50 sual verilir. 3) Hər bir doğru cavab 1 balla qiymətləndirilir. 4) Doğru olmayan bir cavab (-0.16) balla qiymətləndirilir. 5) Cavabsız suallar 0 balla qiymətləndirilir. 6) Tələbənin yekun balı olaraq cavablandırmanın yekun nəticəsinin tam ədədə qədər yuvarlaqlaşdırılmış qiyməti götürülür. İmtahanların aparılma qaydaları: İmtahan prosesinin gedişi rəhbərlik tərəfindən xüsusi VEB-Kameralar vasitəsilə izlənilir və prosesin video-ya- zılışı aparılır. Müşahidə prosesində və ya imtahandan sonra video-yazıya baxış zamanı tələbənin aşağıdakı imtahan qaydalarını pozma halı müəyyən edilərsə, onun imtahan nəticəsi Rəhbərlik tərəfindən ləğv edilir. 1- Tələbələr imtahana gələrkən özlərilə tələbə bileti və fərdi şifrəsini (kodunu) gətirməlidirlər. Tələbə bileti və ya tələbə şifrəsi olmayan tələbə imtahan zallarına buraxılmırlar. 2- Tələbənin imtahan zalına özü ilə hər hansı bir informasiya daşıyıcısı (kitab, dəftər, konspekt, telefon, digər elektron informasiya daşıyıcısı və s.) gətirməsi gəti qadağandır. İmtahan prosesində tələbənin əlavə informasiya vasitələrindən istifadə etdiyi müəyyənləşərsə, tələbə imtahandan çıxarılır və onun nəticələri ləğv edilir. 3- İmtahan otağına daxil olan tələbə Nəzarət Qrupunun (NQ) nümayəndəsi tərəfindən qeydiyyatdan keçirilir, hər hansı bir kompyuterin arxasında əyləşir və imtahanın sonuna qədər həmin kompyuterin arxasında oturur. 4- Tələbənin imtahan zamanı özbaşına yerdəyişməsinə qəti icazə verilmir. Əgər bu hal baş verərsə, tələbə imtahandan dərhal uzaqlaşdırılır. Zərurət olarsa, tələbənin yerini yalnız admin-nəzarətçi dəyişə bilər. 5- Tələbə imtahana qədər elektron test proqramından istifadə qaydaları ilə tanış olmalıdır. Bu məqsədlə tələbələr üçün NQ tərəfindən xüsusi treninqlər təşkil olunur. 6- İmtahan prosesində digər tələbələrlə söhbət etmək, məsləhətləşmək, onların monitorlarına baxmaq qadağandır. İlk halda tələbəyə xəbərdarlıq edilir və təkrar belə hala yol verən tələbə imtahandan çıxarılır. 7- İmtahan prosesində meydana çıxan hər hansı problemlə əlaqədar NQ nəzarətçisinə müraciət edilməlidir. 8- Tələbənin kompyuteri söndürməyə, şəbəkədən ayırmağa ixtiyarı yoxdur. Kompyuterin texniki proqram təminatının korlanmasına tələbə səbəb olmuşsa, imtahanın nəticələri ləğv edilir, tələbə auditoriyadan çıxarılır və dəymiş ziyan tələbə tərəfindən ödənilir. 9- Başqa tələbənin şifrəsi ilə test imtahanı verməyə cəhd edilərsə, bu tələbənin imtahanın nəticələri ləğv edilir və günahkarların universitet tələbələri sırasından xaric olunma məsələsi qaldırılır. 10-Auditoriyadan xaric edilmiş və ya imtahanın nəticələrindən narazı olan tələbələrin həmin gün ərzində fakültəsinin Appelyasiya Komissiyasına müraciət etmək hüququ var. I ADDIM: VTS-ə DAXİL OLMAQ VTS-ə daxil olmaq ücün İnternet Explorer Browser link- in üzərində siçanın düyməsini iki dəfə sıxmaqla sistemə daxil olunur. Açılmış pəncərədə solda görünən “alma” nişanı seçilir və onun üzərinə basmaqla “Qeydiyyatdan
pəncərəsinə keçilir. II ADDIM: QEYDİYYATDAN KEÇMƏK Qeydiyyat səhifəsində ardıcıl olaraq, “Test” sətrində Sessiya (Qış, Yaz və ya Yay), “İxtisas” sətrində Fakültə və bölmə, “Status” sətrində Kurs seçilidikdən sonra “Şifrəniz” sətrində tələbə şifrəsi (10-rəqəmli kodu) daxil edilərək “Qeydiyyatdan keçmək” düyməsi basılır. Növbəti addımda imtahan fənni seçilir III ADDIM: İMTAHAN FƏNNİNİN SEÇİLMƏSİ Qeydiyyatdan keçəndən sonra Monitorun sol tərəfində uyğun sessiyanın imtahan fənlərinin siyahısı göstərilir. Tələbənin imtahan cədvəlinə uyğun olaraq, bu fənlərdən birinin (və ya bir neçəsinin) adının qarşısında “Testə cavab
düyməsi görünür. Tələbə imtahan verəcəyi fənni seçərək “Testə cavab vermək” düyməsini sıxmaqla cavab vermək rejiminə keçir. IV ADDIM: TESTLƏRƏ CAVAB VERMƏK REJİMİ Seçdiyiniz fənnin qarşısında “Testə cavab vermək” düyməsinə sıxanda aktiv pəncərə dəyişir: ekrana seçdi- yiniz fənn üzrə testin mətni (sağda) və mətndəki sualların sayı qədər variantlar sırası görsənir (solda). Əgər siz bu rejimə yalnız test tapşırıqlarını oxumaq üçün daxil olubsu- nuzsa və hələ test suallarına cavab vermək istəmirsinizsə, o zaman, sol tərəfdə olan “Fənlər siyahısına qayıdıram” düyməsini sıxaraq geriyə qayıda bilərsiz. Sol tərəfdə sualların sayı qədər seçim sətirləri yerləşib. Hər sual üzrə 5 cavab sahəsi müəyyən olunub. Siz istədiyiniz cavabı, MOUSE-in sol düyməsini sıxaraq seçə və ya seçdiyinizi dəyişə bilərsiz. Hər sual 1 doğru cavab- lıdır.
Sağ tərəfdə test suallarını oxuyub, bildiklərinizi cavablan- dırdıqdan sonra “Əminəm və cavab verirəm” düyməsinə sıxırsız. Bununla öz cavablarınızı təsdiqləyərək, cavab- larınızı sistemdə sizə məxsus olan şəxsi-elektron karta əlavə etmiş olursuz.
Son illərdə dünyanın bir çox qabaqcıl universitetlərində “Virtual Test Sistemi” layihəsi uğurla tətbiq edilir. Tələbələrin biliklərinin qiymətləndirilməsində insan- müəllim subyektivliyini və digər subyektiv faktorla- rı minimuma endirməklə obyektivliyin təmin edilməsi məqsədilə ATU-nun rekotru, millət vəkili, akademik Əhliman Əmiraslanovun əmrilə “Virtual test Mərkəzi” (VTM) yaradılmışdır. Artıq 2011-2012-cı tədris ilinin qış sessiyasından başlayaraq universitetdə imtahanlar Vir- tual Test üsulu ilə aparılır. VTM-də iki kompyuter zalında 250-yə yaxın kompyuter quraşdırılaraq, lokal şəbəkədə birləşdirilmiş və ümumi server vasitəsilə idarə edilir. Bu mərkəzdə bir gündə 1000 nəfərdən çox tələbə im- tahan verə bilir. İmtahan prosesinin şəffaflığını təmin etmək üçün hər bir kompyuter zalında yerləşdirilmiş xüsusi veb-kameralar vasitəsilə imtahan prosesinin video-yazılışı aparılır. Kameraların çəkdiyi görüntülər birbaşa olaraq rektorun otağındakı və VTM-dəki əsas kompyuterlərə ötürülür. İmtahan zamanı ATU tələbələri elektron şəxsi işinin kodunu daxil etməklə öz səhifəsində imtahan bölməsinə girib testdə iştirak edir. Cavablar təsdiqlənən kimi düzgün cavab variantları və yığılan balların sayı ekrana çıxır. Tələbənin səhifəsində onun haqqında zəruri məlumatlar (adı, kursu, fakültəsi, şəkli), o cümlədən verdiyi imtahanlar barədə informasiya (imtahan günü, vaxtı, davametmə müddəti, verilən cavab variantları, toplanılan bal və s.) yer alır. VTM-də imtahanların mütəşəkkil keçirilməsi üçün tələbələr üçün xüsusı qaydalar və təlimatlar hazılan- mışdır. İmtahan prosesində tələbə monitorda gördüyü sualın cavabını dialoq rejimində kompyuterə daxil edir və imtahanın sonunda operativ olaraq topladığı balı bilir. Hər bir tələbənin imtahan nəticələri serverdə tələbənin şəxsi elektron arxivində yadda saxlanır. «Virtual Test Sistemi» haqqında http://www.amu.edu.az 15 yanvar 2015-ъi ил 6 u
Dünya əha lisi- nin təx minən 10 faizi revmatik xəstəliklərə tutulub. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirənlərin üçdə biri, əlillərin isə onda biri bu xəstəliklərdən əziyyət çəkir. Buna görə də revmatik xəstəliklərin profilaktikası, vaxtında aşkar olunması və müalicəsi mühüm vəzifədir. Klinik Revmatik xəstəliklərin profilaktikası üçün hansı tədbirlər görülməlidir? Hansı əlamətlərdən şübhələnmək lazımdır, vaxtında müalicə üçün hansı addımlar atıl- malıdır? Bu sualları tibb elmləri namizədi, daxili xəstəliklər ka- fedrasının dosenti Həsənağa
- Revmatik xəstəliklərin əksəriy- yəti oynaq ağrıları ilə müşayiət olunur. Revmatizmdə (düzgün adı kəskin revmatik qızdırma) isə bu cür ağrılar uzun sürmür, heç bir iz qoymadan keçib gedir. Xəstəlik streptokok infeksi- yası orqanizmə keçəndən sonra temperaturun yüksəlməsi, ümu- mi zəiflik, böyük oynaqların simmetrik şişməsi, qızarması və şiddətli ağrısı ilə başlanır. Oy- naq ağrıları xəstənin hərəkətini məhdudlaşdırsa da, ötəri xarakter daşıyır və bir-iki həftəyə keçib gedir. Lakin revmatizmin ürəkdə və digər orqanlarda törətdiyi pa- toloji proses hələ uzun müddət da- vam edir. Buna görə də xəstəxana şəraitində xüsusi müalicə olun- maq, sonra isə bir neçə il profi- laktika tədbirləri həyata keçirmək lazımdır. - Əhali arasında daha çox yayılmış revmatik xəstəlik hansıdır? - Oynaqların ağrısı ilə müşayiət edilən ən geniş yayıl- mış revmatik xəstəlik artrozdur. Artroz və ya osteoartroz zama- nı oynaqdaxili qığırdaqlarda degenerativ dəyişikliklər gedir və onların qidalanması pozulur. Nəticədə amortizator rolunu oynayan, hərəkət vaxtı oynağa düşən yükü azaldan qığırdaq tədricən itir və birləşdirici to- xuma ilə əvəz olunur. Prosesin qarşısı alınmasa, oynaq səthinə düşən təzyiq artır, o, deforma- siyaya uğrayır və kənarlarında sümük çıxıntıları inkişaf edir. Artroz xəstəliyi zamanı ən çox fəqərələr, bud-çanaq və diz oynaqları, əlin son barmaqları zədələnir. Oynaqlarda ağrılar hərəkət vaxtı meydana çıxır, günün axırında və soyuq hava- da şiddətlənir. - Bəs artroz xəs təliyinin qarşısını necə almaq olar? - Bunun üçün xəs təliyin əmələ gəlməsində böyük rol oynayan kökəlmə ilə gənc yaş- larından mübarizə aparmaq, ağır fiziki işdən, peşə, idman zədələnmələrindən qorunmaq la- zımdır, əmək və istirahət düzgün növbələşdirilməlidir. Artroz xəstəliyi başlamışsa, revmatoloqun nəzarəti altında ildə 1-2 dəfə müalicə kursu keçmək lazımdır. Oynaqlara düşən fiziki yükü xeyli artırmaq, çox gəzmək, uzun müddət ayaq üstə dayan- maq, ağırlıq qaldırmaq, qaçmaq və ritmik gimnastika ilə məşğul olmaq məsləhət görülmür. Əksinə, oynaqdaxili mübadiləni yaxşılaş- dıran fizioterapevtik və su pro- sedurlarından istifadə etmək və müalicə bədən tərbiyəsi ilə məşğul olmaq lazımdır.
- Oynaq xəstəlikləri arasında artrozlardan sonra ən geniş yayı- lanı revmatoidli artritdir. 20-50 yaşlı adamlarda təsadüf edilən bu xəstəlik xroniki xarakter daşıyır, əlilliyə səbəb ola bilər. Qadınlar həmin xəstəliyə kişilərə nisbətən 2-3 dəfə çox tutulurlar. Revmatoidli artrit zamanı oy- naqların və birləşdirici toxumaya malik olan digər orqanların xroni- ki iltihabı baş verir. Xəstəlik əksər oynaqların simmetrik şişməsi, ağrısı, hərəkətin məhdudluğu, yüksək temperatur və ümumi zəiflik ilə başlayır. Ağrılar səhərlər çox olur, gün ərzində tədricən aza- lır. İltihablı oynaqların üzərində dərinin rəngi dəyişmir, lakin həmin yerdə hərarətin yüksəldiyi hiss olunur. Ən çox əlin orta bar- maqları və diz oynaqları zədələnir. Revmatoidli artrit xəstəliyi vax- tında və düzgün müalicə olun- madıqda, tədricən oynaqların de- formasiyası, eybəcərləşməsi, tam hərəkətsizlik, xəstələrin daimi ya- tağa düşməsi ilə nəticələnir. Məsələn, 23 yaşlı bir qız klinika- ya çox ağır vəziyyətdə gətirilmişdi, bütün oynaqlarında bərk ağrı, şiş- kinlik, hərəkət məhdudluğu vardı, temperaturu yüksəlmişdi. O, 10 il idi xəstələnmişdi, son bir ildə demək olar yataqdan qalxmamış- dı, hərəkət edə bilmirdi, çəkisi aza- lıb 35 kiolqrama enmişdi. Aparılan düzgün müalicədən cəmi bir həftə sonra xəstə gəzməyə başladı, ağrı- ları azaldı və üç həftə sonra o,evə yazıldı. Buna görə də müalicənin səmərəsi onun tez və düzgün aparılmasından asılıdır. Bəzi xəstələr dostunun, qohumunun məsləhəti ilə ara-sıra ağrıkəsici dərmanlar qəbul edib, müxtəlif ot- ları dəmləyib içir, beləlliklə guya müalicə olunurlar. Əslində isə vaxt itirib vəziyyətlərini daha da ağır- laşdırırlar. Revmatoidli artrit xəstəliyinə tutulanlar həkim nəzarəti altında uzun müddət xüsusi dərmanlarla müalicə olunmalıdırlar. Xəstəliyin kəskin dövrü keçdikdən sonra dərmanlarla yanaşı fiziki üsullar və kurort müalicəsi tövsiyə edilir. Ən çox palçıq, naftalan nefti və hidrogen-sulfidli sularla müalicə məqsədəuyğundur. Təcrübə göstərir ki, kurort müalicəsi zamanı çox vaxt xəstələr dərmanlardan imtina edirlər. Bu isə xəstəliyin kəskinləşməsinə səbəb olur. Unutmaq olmaz ki, revmato- idli artritin kompleks müalicəsində dərmanlar əsas yer tutur. Xəstələr eyni zamanda müalicəvi bədən tərbiyəsi ilə müntəzəm məşğul olmalıdırlar.Qidalanma zamanı
xörək duzundan az, meyvə-tərəvəz və zülallardan (ət, balıq, kəsmik) müntəzəm istifadə etmək lazımdır.
u
Bir çoxları özünü yor- ğun hiss etsələr də, bu yorğunluğun nədən qay- naqlandığını bilmirlər. Halbuki bu- nun səbəbi heç ağlımıza gəlməyən səbəblər də ola bilər. Oxuculara həmin səbəbləri təqdim edirik. Bu səbəblərdən biri uzun müddət eyni vəziyyətdə oturmaq ola bilər. Bu hal ən çox televizora baxanda və ya kompyuter arxasında oturarkən olur. Belə ki, bədən hərəkətsiz qalmaqla yatmağı eyni cür qavrayır. Buna görə də, oturarkən tez-tez gərilin, qalxıb bir az hərəkət edin. Boşuna enerji sərf etdirən ikinci səbəb pis duruş vəziyyətidir. Belə ki, əgər insan önə əyilərsə, əyri durarsa, onurğanın taraz- lığı pozular və əzələlər də bu tarazlığı bərpa etmək üçün enerji sərf edər. Buna görə, hərəkət edəndə, oturanda və ya ayaq üstə ikən düz durulmalı, baş önə əyilməməli, qu- laqlar çiyinlərin üstündə olmalıdır. Üçüncü səbəb aşağı kalorili pəhrizlərdir. Gündəlik 850-dən az kalorili qidalarla pəhriz insanları daha yorğun edir, hətta sağlamlıq- larına da ziyan vura bilər. Hazır və şəkərli qidalardan uzaq durun, həftədə 1 kilodan ar- tıq çəki verməməyə çalışın. Qapalı yerlərdə çox olmaq da yorğunlu- ğa səbəb olur, xüsusilə də «evdən işə, işdən evə» kimi həyat tərzi keçirənlərdə. Buna görə gündə ən azı 10 dəqiqə piyada gəzin ki, günəş işığından və təmiz havadan faydalana biləsiniz. Daimi narahatlıq və stress zamanı da əzələlər gərildiyindən bədəndə yorğunluq yaranır. Buna görə gün ərzində işlərinizi sahmana salın ki, hansısa problem haqqında düşünməyəsiniz. u
Onların özlərinin dediklərinə görə, yemək yeyərkən çubuqlardan istifadə etmək olduqca rahatdır. Digər tərəfdən səyyahların, zəvvarların, yolçuların özləri ilə yemək üçün ləvazimat gəzdirməsinə ehtiyac qalmır. Yemək üçün çubuqları istənilən ağac budağından hazırlamaq mümkündür. Çin və yapon xalqlarına görə, çubuqlar- la yeməyin müsbət və xeyirli tərəfləri çox- dur. Belə ki, yemək yeyərkən çubuqlardan istifadə edərkən, yeməyi az-az götürmək olur. Gigiyenik baxımdan – barmaqlar yeməyə toxunmur. Digər xeyirli tərəfi – sağlamlıqdır. Qədim Çin həkimləri bunu belə izah edirdilər: yemək zamanı çubuqlardan istifadə edərkən əllərdə həyat üçün vacib olan 40-a yaxın nöqtələr masaj olunur. Yapon həkimləri isə əmin edirlər ki, çu- buqlarla yeməyə başlayan uşaqlar qaşıqla yeməyə başlayan uşaqlara nisbətən daha tez böyüyürlər və daha sağlam olurlar. Şərq aləmində bu çubuqlar simvolik əhəmiyyət də daşıyır. Belə ki, yeni ailə quranlara bu çubuqlardan hədiyyə edirlər. Bu da Şərq inanclarına görə, yeni qu- rulan ailələrdə həmrəyliyi, ayrılmazlığı simvolizə edir. Çin və Yaponiyada yeni doğulmuş körpələrə üç-dörd aylıq olarkən, daha dəqiq desək, körpə ilk dəfə düyü yeməyi yeyərkən çubuqlardan istifadə edilir və körpənin valideynlərinə bu çubuqlardan hədiyyə edilir. Yemək üçün çubuqlar, əsasən han- sı materiallardan düzəldilir? Qədim dövrlərdə çubuqlar adətən, ağacdan ha- zırlanırdı, daha sonralar bunu həm də sümük əvəz etdi. Çubuq Çin-Yapon milli yeməkxanalarının ayrılmaz hissəsinə çev- rilmişdir və qaşıq-çəngəl əvəzi çubuqlar qoyulur.
Mütəxəssis sözü Oynaqlarınız ağrıyırsa... Yorğunluğu aradan qaldırmağın yolları Çubuqla yeməyin faydaları Sağlam həyat tərzi 15 yanvar 2015-ъi ил http://www.amu.edu.az 7 Hansı vərdişlər ömrü qısaldır və ya uzadır? Rusiya KİV-lərinə istinadən xəbər verir ki, alimlər bu suala aydınlıq gətirmək məqsədilə araşdırma- lar aparıblar və maraqlı nəticələrə gəliblər. Məlum olub ki, yaxın adamlarla, ta- nışlarla görüş yerinə, eləcə də işə və məktəbə gecikənlər, tıxaca düşənlər öz sağlamlıqlarına ağır zərbə vurur- lar. Təsəvvür edin ki, siz uşağınızı məktəbə aparanda, yaxud işə yol- lananda gecikirsiniz. Özünüzü necə hiss edəcəksiniz? İstər-istəməz na- rahat olmağa başlayacaqsınız və əsəbiləşəcəksiniz. Bütün bunlar isə stress deməkdir. Britaniyalı alimlərin fikrincə, bir yerə daim gecikənlər ömürlərini minimum üç il azaldırlar. Nəticə budur ki, dəqiqlik ömrü uzat- maq üçün ən yaxşı vasitədir. Alimlər hesab edirlər ki, faydalı vərdişlərə başlamaq heç vaxt gec deyil. Gün ərzində 25 dəqiqə gəzinti, velosiped sürmək və ya üzgüçülüklə məşğul olmaq xəstəxanaya düşmək ehtimalını 50 faiz azaldır. Cənubi Kaliforniya Universiteti- nin tədqiqatçıları isə zehni əməklə məşğul olan 55 yaşdan yuxarı in- sanların iş qabiliyyətini və yaddaşını öyrəniblər. Aşkar ediblər ki, gündəlik təmiz havada gəzənlərin beyin funk- sionallığı gənclərdə olduğu kimidir. Yüklə 249,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|