Yardılamaq, kömək ləmək

Elti 
: qaravaş, qarabaş < qara (qaramaq: 
baxmaq, güdmək.\ qaravul) 
 
Elve 
: elit, uluv: uca. 
E
loyu   : hamoyu, qamoyu. rifrandum
 
Qamoyu
  :  eloyu, hamoyu rifrandum
  
Emi 
: şimdi, indi.
 
Eminərkən
: sərbəs.
 
Emüllük
9 
: yavaşlık, naşılık.
 
En  
: aşağ, çukur. eniş - yokuş: en - yok, atar - 

 
sözün özü 
 
 
68
tutar.
 
Endi 
: indi: bu an.
 
Endik
8
  
: qılık, qιymιl, iş, qιmιldι, uluş, fe'l, yol, çəm, 
adət, meyl, könülküş
9
, köniqu
7
, bağlı, komarlık, 
istək
 
Endikən  
: düpdüz, yılmanak, təptəkiz  
 
Endikləmək
: öyrəşmək.
 
Endiqənləmək
: saflamaq.
 
Endinki 
: adətən.
 
Endirəmək
: titrəmək.
 
Enə        : dəfə. kərə. say 
Enek  
: iğdiş, burulmuş, öğdiş, biçik, əxtə.
 
Enəm
15
 
: büyücü, sihirbaz
 
Enəmək
9
 
: əxtələmək.
 
Enən 
: uraçı dəvə.
 
Enənmiş:
 biçik, iğdiş, kəsilmiş, axta 
 
Engəbə 
: enişli yoxuşlu yer, əngəlli yer, meyl, arzu, 
engəç
 
Eng
(k)
ən
14
: 
1) 
dişi dəvə 
2) 
çok 
Engəbəlik
: oyman .
 
Enggətmək
: baxmaq. görmək, səritmək.
 
Engin 
: açık, gen\
 ayaqça
14
, aşağ, alt 
Enik 
: bala, ənük, küçük, kösök
3,
 
küsik
4
, qüçük
8,
 
qud balası.
 
Enikləmək
: balalamak, törəmək, doğmak, yaratmak, 
ortaya qoymak, 
 
Enikləmək
: balalamaq.
 
Eniklik
9 
: aydınlık, anıklık, açıklık, aşıklık, 
düşünüklük, yazuv
3.4.5.6.7.8., 
yazik
9. 
Enilgi 
: yenilgi
1
, məğlubiyət.
 
Enilmək 
: astın gəlmək enmək: sınmaq\ yenmək: 
sınmaq .
 
Enis
3 
: astar, islik
3
, içlik, yağιrlık .
 
Eniş - yokuş:
 engəbə.
 
Eniş 
: enqıç.
 
Eniş 
: yapıt, enniş, ensizcə bölük, parça.
 
Enişli yoxuşlu yer
:  engəbə, əngəlli yer, atar - tutar.
 
Enkiş
9
 
: meyl.
 
Enq 
: dal, arka, son (> end?).
 
Enqıç 
: eniş.
 
Enqirik 
: üfüq.
 
Enqkeymək
5
: 
əğilimək.
 
Enqqələ
4
 
: çok, neçə bağ, bir dəssə, büküt, bir taya.
 
Enqqiş
4
 
: inilti.
 
Enqliş 
: asqınlık, yasqınlık, yenqliş, çinqlu
5
, yinqlu
5, 
enqilqənlik, məğlubiyət.
 
Enqsəmək
4
: çinqsəmək, enqrəmək, çığırmaq, 
ğığırmaq, anqırmaq.
 
Enqsi 
: qapı pərdəsi.
 
Enqtərmək
: endərmək, tökmək, boşaltmaq.
 
Enqu - yanqu
: şaşırmış, heyrandıq.
 
Enli 
: çovlı, kəsəlli.
 
Enmək  
: astın gəlmək, enilmək: sınmaq\ yenmək: 
sınmaq, bastamaq, alçalmaq, dinmək, yatmaq, 
yavaşlamaq, ağırlamaq.
 
Enməkəli
1
: yatalak, kötürüm, düşük, fələc.
 
Enmiyən
: qacı baş
5,
 qacar baş, qaçar baş, 
sarsılmayan, gəvşəməyən.  
 
Enniş 
: yapıt, ensizcə bölük parça, eniş
 
Ensəlik 
: arkalık.
 
Entecik 
: indicə. 
 
Entek  
: hələ, hənuz, indik, endik, daha. 
 
 
Entik
4
 
: güclük, uğursuzluk, yıxılmaq, düşük.
 
Enük 
: enik.
 
Epey 
: küp (köp: oldukca çok) baytak
3.7
, bir top
5
, 
bir töləy
6.9
.
 
Er  
: tez, tezdən, ertə, irgin.
 
Era 
: çağ, dönəm.
 
Erğat 
: işçi.
 
Erkana 
: irikli, ərkin, erkin, irkin, ərikkən, eygin, azad, 
qaravsız
6
, qaraşsız
8
, ağasız
6
, bağsız, müstəqil.
 
Erkən 
: hertə, irtuk, ertə, ilk, ertəsi, kələsi, kelev, 
kiyinki
5
, ir\ ertə kökləm
9
: ilk bahar.
 
Erqə 
: arxa , qədim.
 
Ermin 
: atama
3
, atalğı
9.
 
Ertə gecə
9
: sabah akşam\  ertə ertəsi: bürügün
 
Ertə kökləm
9
: 
ilk bahar
 
Ertə 
: aşırı: sonra, sonki, obürü, yarınkı, geyin, 
başqa, başqırı\  ertə aşırı gündü: sabah başqa 
gündür
 
Ertə 
: ir, irtuk, erkən, ertəsi, kələsi, kelev, kiyinki
5
, 
ilk, sabiq, keçmiş, ön, qabak, irəli, sübh, gec, 
sonra, ertəsigün: yarını erkən\ ağarmaq, çıkmaq, 
doğmaq
 
Ertə
  : sabah, erkən, ilk,\ ertə kökləm
9
: ilk bahar\ 
Ertəcək
: səhər çağı.
 
Ertədən:
 alqa
10,
 qabaqdan.
 
Ertək
4,8  :
 (< ötrəki?)ertəki
8, 
hikayə, boy, nağıl, 
hikayət.
 
Ertəki  
: (< ötrəki?)boy, nağıl, hikayət, keçip gedən.
 
Ertələmək:
 
1) 
qarardan öncə başlamak 
2) 
gecələmək 
3) 
gecikdirmək.
 
Ertəmən 
: tanqertən.
 
Ertənq gecə
: yarın gecə.
 
Ertəsi  
: ertə, ir, irtuk, erkən, kələsi, kelev, kiyinki
5
 
Ertəsi ökünc
: sonku peşmanlık.
 
Ertir gün
: biri gün 
 
Ertirinə 
: səhər tezdən.
 
Estelik
4 
: bələk
5
,  yadigar, sıylık.
 
Eşdiriş 
: eşddiriş, car.e'lan.
 
Eşek 
: iri, ullaqan, böyük\ eşşək yalı: ullaqan ; iri 
zada aydılyan söz.
 
Eşenlik   
: eşinmək, aşna olmak, doslaşmak, 
anğşalamak.
 
Eşə eşəgəlmək
: yanların basa basa gəlmək( dəviyə 
tay). eşmiş.
 
Eşək kömələ
k: ağılı donbalan.
 
Eşək qol 
: orta barmaq.
 
Eşələmək:
 dörcələmək
8 
: aktarmak
4
, sukılav
4
, 
sokonov
3
, sökmək, qazmaq, əlləşmək, 
quddalanmaq, kurəşirgə
10
, kavlamak
6
, qazbalav, 
 
Eşən  
: darak, ayıran, dağıdan, yaran, açan, 
tırmalayan araç, inşiab, qol, keçi yolu, qorkuluq, 
daş yonma araçı.
 
Eşiddirən
: biləyləci, aşaltıcı, itildən.
 
Eşik ağa  
: eşik görücü, qapı sakçısı, qaravçı, qapıçı, 
qaravolçu, gözətçi. 
 
Eşik 
: bosığa
9.
 

 
sözün özü 
 
 
69
Eşik
8
 
: geyim.
 
Eşilmək
14
: gərilmək.çəkilmək, dartılmaq. 
Eşinmək 
: dinc oturanmamak, bir şeyinən ; işinən 
uğraşmaq.
 
Eşinmək
: aşna olmak, doslaşmak, eşenlik  
anğşalamak.
 
Eşitqiç 
: itiqulaq.
 
Eşitmək:
 duymaq, ukumaq, anlamaq, hiss etmək. 
Eşmə
14 
: quyu. 
Eşmək 
: < əş: qoşa, bir ; yada bir neçə şeyi 
birləşdirmək, qoşamaq, bağlamak, toxumaq, 
cüddəmək, yanaşdırmak\ eşə - eşə gəlmək: 
yanların basa basa gəlmək (dəvənin yerişi > 
eşmək\ eşmiş yürtmüş: gəzib dolanmış.
 
Eşmək 
: at, dəvənin yanqılaş yeriməyi, yanı sağ əl - 
ayağını qoşa götürüb, sol ə l- ayağınıda birgə 
götürməsinə deyərlər.
 
Eşmiş yürtm
ü
ş
: gəzib dolanmış. 
 
Etgisiz 
: izsiz, sonsuz, ayaksız, əsərsiz, nəticəsiz, 
təsirsiz. 
Etik
14
 : 
bəzək, süs. 
Etikçi
15
 
: kövüşçi.
 
Etikçi
4 
: ayaqqabçı, qonduraçı, itikçi
3
, ötükçi
5
 
Etimli 
: edərlicə, gərəkli, lazımlı.
 
Etip olmak
15
: anlamaq, güclənmək.
 
Etirmək
15
 
: bitirmək, sonamaq.
 
Etişiq
9
(aytmaq)
: aytış, deyiş, söyləm 
 
Etkili  
: bat, hızlıca, çabük, ün, şöhrət, qudrət.
 
Etmək 
: edmək, düzətmək, hasıla gətirmək, 
törəmək.
 
Etmişli 
: ayıblı.
 
Ettirgən
1
: ırıksız
4
, yüklətmk
3.7.8
, arttırma
6
, buyruk, 
icbari
 
Ev 
: <> ov \ 
bark. yuva, mağara. 
Evcil
2
 
: evsək
5,
 evcimən
1
, balasak
5
.  
 
Evcimən
1
: evsək
5
, balasak
5
, evcil
2
 
 
Evçi 
: qadın. 
Evdimək
14
: toplamaq. 
Evlək 
: avlak, qənov, iz, xət, arx, qol, sulax, bulax.
 
Evləndirmək: 
danğamaq, bağlamaq.
 
Evrilmək
: çevrilmək, devrilmək.
 
Evsək
5
  
: evcimən
1
, balasak
5
, evcil
2
.
 
Eydiqan
6
: yiyən, yiyəğan.
 
Eygin  
: irikli, irkin, ərkin, ərkənə, ərikkən, bağsız, 
baş-başdak, öz başına, ağasız
6
, qaravsız
6
, 
qaraşsız
8
, ərkinçə,  azad, müstəqil.
 
Eygin 
: irikli, ərkin, irkin, erkin, erkana, ərikkən, 
azad, qaravsız
6
, qaraşsız
8
, ağasız
6
, bağsız, 
müstəqil 
 
Eyiş 
: yeyiş.
 
Eyitim 
: öğrəniş, kəmal.
 
Eylə
12
 
: iş
 
Eyləmək
14
: onarmaq, tə’mir etmək, düzətmək, 
baxmaq. 
Eyləksiz
14
: baxımsız, xarab. 
Eyn 
: <
 ön:
 öyn. göz, gerçək, həqiqət, düz\ 
öynüm: eynim, qabağım\ öynümə: eynimə, 
qabağıma\ öyünlük > eynək.            
Eyni  
: < öy. biçə, okşaş, uyqun, bərabər.
 
Eyninə deyil:
 < öynünə deyil: xəyal fikirinə deyil.
 
Ezilmək
14
: ıslanmaq. 
Ezükləmək
: yalanlamaq.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    
Ə, ə 
 
 
 
 
      
Əbə 
: böyük ana.
 
Əbicə 
: övliya.
 
Əcə  
: ulu, rəis, ilərdə gələn.: bacı
1
, böyük
1
, 
apay
3
, 
apa
4
, əcək
5
, əcəkə
8
, ağa - əçə
9.
 
Əcəkə
8 
: bacı
1,
 böyük
1
, ulu, apay
3
, apa
4
, əcə
5
, əcək
5
, 
ağa-əçə
9.
 
Əcələ 
: acılə, ac ilə, tüt, iti, yerin, aşqıç, tez, 
şaşılış
5
, aldırkşlıq
9
, tələsik, hovlukmaç.
 
Əclaf 
: < alçak.
 
Əçə 
: ana\ dədə əçə: ata ana. 
  
 
Ədə 
: böyük qardaş.
 

 
sözün özü 
 
 
70
Ədəmi 
: gözəl. 
Ədəm
5
  : 
yaxcı \ adam ədəm olar: insanı yaxcılığa 
qurşamaq sözü.
 
Əfə 
: oğru başı 
 
Əfəndilik
: ağsöyəklilik
4
, tektülülük
4.5
.
 
Əfil-əfil
  : əfil-əfil əsmək/ yumşaq əsmək:  
Əfsanə 
: ulamış
5
, anğız
4
.
 
Əgər 
: < ərgə. olsa, bolsa\ egir
sumer,
 sonra, dahi, 
dalı.
 
Əğil  
:
 uz, us > huş\ usli: əğilli.
 
Əğilim  
: təmayül, yönsəmə.
 
Əğilim 
: güdü, 
 
Əğilmə:
 çayşık, çaşık, paytak, doydak.
 
Əğilmək
: enqkəymək
5
, çayşarmaq,  kəmsəmək, 
bükülmək,  yanlamaq, yantaymaq\ əğ ! kəmsə ! 
bük !.
 
Əğindirik
: köhnəlmənin qabağın alan\ əyinə sanclan 
parça. albak
6
, sarma, sanmaqa yararlı, quşatlıq 
üçün.
 
Əğinti
 : 
ərinti, ərələnən şeydən töküntü. əğilən 
şeydən töküntü\ ərinti: əriyən şeydən töküntü\ 
axıntı: axan şeydən töküntü.
 
Əğirmək
: səğirmək, sarımaq, kuşatmaq, dolamaq, 
yığırmaq, hörmək
9
, aşmaq
9
, əqərmək
9
, bötürüv
7
, 
sıratıv
3
, qatıv
3.7
.
 
Əğiş 
: ucu əğri dəmir. əğiştirən. ərşün, xəmir 
tağarın təmizləmək üçün araç.
 
Əğlə batmaq:
 ağla güc gəlməmək, ağla otumaq.
 
Əğləmək
: durmaq, bəkləmək, qalmaq.
 
Əğmək 
: küykərtmək, bükmək\ sırtını küykər: sırtını 
əy\ qanmaq, qanıqlamaq, qanıtmaq, qandırmaq, 
meyilləndirmək.
 
Əğrəb 
: < əğri, quruklu
9, 
əğri quyruq (kəj düm)
 
Əğrək 
: döngək, su birikintisi, çuxur. ərək. 
Əğri - büğri
: kəkirsək, sιnιk - sιzιk
3.7
, çayşık - çüyşük, 
çaşırık – düşürük, kınqιr - kıysık
3.6
, əyri - tokay
9
, 
əyrək
4
, ziqzaq.
 
Əğri 
: əğinik, əğinli, düşüntü, düşnüklü, 
düşgünlük, meyilli\ əğinmək: əsgimək, 
yorulmaq, sallanmaq, 
sarsımış (
< sarkmaq), 
bürükmüş, pürsümüş. 
əğişmək, könəlik.
 
Əğri 
: kəyəş
3
, kəkırı
3
, kəkri
7. 
kınqqır
7
, çalış
7
, 
salış
3
.
 
Əhdnamə
: bağlanşık
 
Əxdə 
: iğdiş, enek, burulmuş, öğdış, biçik.
 
Əxəvi 
: < əxəyi
12
 < əkə. ağa.
 
Əkel
8
 
: < alıp + gəl # eket: alıp + get.
 
Əkelmək
8
: almaq.
 
Əkey  
: əmi, ağay, bayka, əki, əməki, tağa
 
Əkə 
: ağa\ ata əkə, ana əkə, əcəkə: böyük bacı 
 
Əkən(+) 
: + ikən: olanda, olağan, olğunda\ əkənin: 
olduğun.
 
Əkil
8
 
: gətir.
 
Əkimək 
: aparmaq
 
Əkin 
: bitgi, ösiv\ əkmək: ösirmək.
 
Əkinçi
   : taxan
,
 dayxan. 
Əkismək
14
: əsgitmək, azatmaq. qiyməti azaltmaq. 
Əkitmək 
: aparmaq, əkdirmək. gizləmək, götürmək.
 
Əkiz 
: əşit.
 
Əkləm - əkləm:
 boğum - boğum. 
 
Əkləm  
: bağ, bağım, quşaq (qovşaq), boğum
9
.
 
Əkləm   : 
oynak: bənd, boğum, buvın
4
, münğ
5
, öqə
9
\ 
jurnak
4
, müçö
4
\ ək, qoşma, tirkəmə
5
, üstəmə
3
.
7
, 
östəv
3
.
7
. arttırıv
3
, calğaştırıv, ulö, ulam, səpləm.
 
Əkləmbacaklılar
:  boğunayaklılar.
 
Əkləmək: iktiləmək
14
, bəsləmək, böyütmək. ulanmaq,
 
bağlnmaq, yığılmək, yetişmək, düzülmək (ard arda). 
əklənmək
.
 
Əklil 
: < ağ lil.
 
Əkmək  
:(t 
=
 s) ösirmək,\ əkin: ösiv
8.9
\ bağ oturtmak ; 
salmak.
 
Əksimək
14
: əsgitmək, azatmaq 
Əkismək
14
: 
əsgitmək, azatmaq. qiyməti azaltmaq 
Əks 
: külüqə
12,
 kölgə
 
Əksik 
: azay, yetməv , kəmüv \ əksiklik: azaylık: 
azaymak. 
 
Əksiklik
: çalılık, yaramazlık, bəcəriksizlik, səfehlik
 
Əkşi
  : əsid, turş\ 
met
  > 
əsgi  
Əkşimiş
: kəkrə, dadı acımtıraq, buruk, ağız yığıcı 
olan (heyvaya tay)
 
Əkşimək
: kəkrəmək, acιmaq  
 
Əktirən  : iktüləgən
14
, tanrı, idi
14, 
əktirən, 
Əqəmənlik
: iyəlik, iqəmək, iyələmək, yiyələmək: 
hökmdarlık etmək.
 
Əl - ayaq eləmək
: yardım etmək, qol - ayaq
9
 olmaq, 
qol - qanat
9
 olmaq, əl tutmaq, qollamaq,  
 
Əl - qol  
: put - qol
9
 
 
Əl  
  
: kar, kər, 
kərə. say,
 dəfə\ kərə: dəfə.
 
Əl ayaqlı  
: ayaz, çalışqan, qoruvlı, diqqətli, özənliti, 
çevik. 
dərkin
14. 
dərkin
14,
 zirək, atıq. 
Əl verişli 
: qolay, əmətli, onqqay, yetişli.
 
Əl  
: barmak
5
 
Əl  
: dibək tokmağı.
 
Əl  
: topraq bölüklərinin hər biri. yön, 
 
Əl 
: aymak, sektör, kəsiş, avdan
4
, bölük, qol, dəsdə, 
bağış, sıxın.
 
Əlamət:
 < iləmət. iltəm. bələk, iznək
5.9
, toka. 
 
Əlbatırmaq
: toxunmaq, əl sürmək.
 
Əlbəddə 
: sözsüz, bildəli, bilqəli. ərinə(
-1) 
< ər 
+nəyinə: hər necə olsa ?? 
-2) arı. 
arıncasına
, 
quşqusuz).
 
Əlbək 
: çok
 
Əlcək 
: 
əllik
, qolqab
9
, biyalay
3.4.7
. pələy
9
.  
Əlcək 
: tutacak, dəstə. çıkrık (çarx) qolu\ dibək 
toxmağı.
 
Əlçin 
: avuc tutamı, bir dəsdə.
 
Əldən düşmə
k: qolavramaq
8 
Əldivən  
: < tüqmək
əyub
: bağlamaq, sarmaq.əltüqən, 
əlcək(əlduvar?). əlcək
 
Ələ tutmaq:
 almaq, qaramak, karmaq, qarmaq, 
qanqırmaq. 
 
Ələk 
: elek, əlqək
5
, varkal, kalbır.
 
Əliyoka 
: yoksul
 
Əlkən 
: saqav, saqğav, kəkəç, düdük.
 
Əlləmək 
: qollamaq > kullamaq
1
.  karamaq, kullamaq 
qoldamaq, gizləmək.
 

 
sözün özü 
 
 
71
Əlləmək
15
: qovulmaq
 
Əlləşmək:
 
1) 
quddalanmaq, kurəşirgə
10
, eşəlmək 
2) 
 
əl-ələ sürtmək, elləşmək
1
, barışmaq. 
 
Əlpəmək
15
: çəngəmək, ilişdirib götürmək, iyələnmək, 
daşımaq
 
Əlsiz  
: qolak, çolak, qolsuz.
 
Əlvan  
: alamık, qarışık rəngli.
 
Əlverişli  
: alımlı, qolay, alay, alaylı, yakımlı, tutumlı. 
 
Əlverişli 
: açəməli, bəcərli, uyqun, laylı, açık, qolay, 
alay, alımlı, yakımlı, tutumlı 
 
Əlverişsiz:
 çəməsiz
8,
 bəcəriksiz, uyqun olmayan, 
sakar. 
 
Əlüğ
14
  : (< əl.almaq).alığ , qılp, yular, noxta. cilov. 
Əm 
: həm\ əmlik: birlik eyvət ?.
 
Əm 
: niyyət, hədəf 
 
Əmcək 
: döş, kükrək, qursaq, gövüs, gəvis.
 
Əmcək
(baş +):
 yemik.
 
Əmçiləmək
14
: < əm: dərman. ilac etmək\ əmçilik: 
həkimlik, döhtür. 
Əmək  :
 enqbek , əmqək.
 
Əməkdar 
: iş görsətən, ardagar
4
, qocaman işçi
2,
 
işgər
8
.
 
Əməkdaş 
: qoldaş, işbir, həmkar.
 
Əməki  
: əmi, ağay, əkey, bayka, əki, tağa.
 
Əmələ gəlmək
: həngəmək, həng basmaq, 
bağlamaq.
 
Əməlli 
: uyqulu, uyğun,  piratikə uyar.
 
Əməndə 
: həmişə.
 
Əmgək 
: engbek, əmək, iş. iztirap\
 
əmmək
15:
 iztirab, 
acı, dəd
 
Əmgənmək
: əmgək çəkmək, iztirap çəkmək. zəhmət 
çəkmək\ Əmgətmək: 
incitmək
.