Yardılamaq, kömək ləmək

Ürpük
: əriş ucları, saçak, pürçük, avnuk, yumşak.
 
Ürtəc  
: ürətci, jeneratör.
 
Ürülmək
14
: qabarmaq, şişmək
 
Ürün
: hasıl
 
Ürünğ
12.14
: ağ.
 
Üs     :
 düz
 
Üsarə
: şırış
4
.
 
Üsdü - başlı
: üslü  -başlı > eslü - başlu
5:
 ayıq ; hissili ; 
ağıllı adam,  ağras, ağır
 
başlı, toplu
3
, 
 
Üsənc
: tənbəl
 
Üsənmək:
 tənbəllik etmək.
 
Üsgük  :
 az, xırda, balaca.  
 
Üsgük  :
 ucluk.
 
Üslü başlı
: ağıllı başlı.
 
Üsnəmək
4
: bəyənmək.
 
Üst - üstə
: dalba dal.
 
Üst üsdə
: dalba dal, tez - tez.
 
Üstaqata
4
: üst keçid.
 
Üstəki
: öröki\ örü
13
: yukarı, iləri.
 
Üstəl 
: dikəl.    
 
                                  
         
Üstələmə
: tətabüq 
 
Üstəlik
6
 
: hünər, ustalık, seberlik
4
, severlik, sivrilik, 
önör
5
. 
 
Üsti  
: vəsilə, yol, araç.
 
Üstörtü  
: arxalık, pencək
 
Üstü  
:.....üzrə,...arkan\ arka üstü 
 
Üstük
  
: örtük. duvaq, girdək, gərdək, şərşəv, 
çərşəv. toxuq
14
. 
Üstün  
: aşkın, artık, daşqιn, ağdık, aşιrι, bəsli, 
aparan, aparıcı, ğalib, basımlı, vurqulu, 
hakim, əzici 
 
Üstündən
: üst aşır. 
Üstünlük:
 başarı, iyqilik, yetiklik, yetişkinlik, yolungi, 
yutuq, yetik, yetişlik, utuk, ütük, şuvluluk, 
ağıklık, talan, unğış
3
, bəslik, talan, şuvluluk, 
müvəffəqiyyət, ğalibiyyət.
 
Üstünü dəyiş
mək: çalşırmaq, dəyiştirmək. 
 
Üsün 
: övsün, yalpıldak, övısmək.
 
Üşəlmək:
 uşalmaq, oğulmaq.
 
Üşəmək
 :  yığışmaq.
 
Üşəndirmək
: qorkutmaq, xofdurmaq.
 
Üşəng  
:
 üşənc
, 
tənbəl, təntih.  
 
Üşəngək:
 ərincək, irincək, yalkav. 
Üşənmək
: arlıq, tənbəllik, şəkkeləmək, şəhlənmək.
 
Üşənmək
: oyçanmaq
9
: dikirləşmək.  
 
Üşiklik
 : tapkırlık. 
 
Üşiniş
4:
 
 usınc
4
, pişnəhat
,
 də’vət. 
Üşkə
9
 : dəlgi, burqu, burma.
 
Üşki 
8 
 
: burği
8
, deşən, direl, mətə
 
Üşümək
: üyşirmək  < üyş: yığlmak haləti. yığışmək. 
Üşümək
: üşünmək, qorxmaq, çəkinmək\ ayazlamak 
 
Üsüş 
: ötüş, hərəkət.
 
Ütgərmək
: özgərmək.
 
Ütgin odu
6
: bibər, qurç(kəsgin) ötgir, iştik
9
.
 
Ütkir     :
 iti, ötən.
 

 
sözün özü 
 
 
178
ütmək
: kəsmək, yandırmaq. 
Ütrük
: yalan.
 
Üttar
: dövlət.
 
Ütük
: kəsik. 
Ütük
: yetişlik, iyqilik, yetiklik, yetişkinlik, başrı, utuk, 
talan, yolungi, üstünlük, şuvluluk
 
Ütülmək
: gutulmək.
 
Üy 
: üyə 
1)
 duraq, ev 
2)
 buğun, bənd, məfsəl (diz ; 
dayanqaq ; üyə sümüyü) 
- 3)
 üzüv (bölük, parça) 
-  
4)
 hica - altı üyəli səs 
-
 
5)
  kuşak, boy, soy, nəsil\ 
üyələmə: parçalamaq, hicalamaq, bölümlərin 
tanımaq, ağrabaların  tanımaq
 
Üydələk
:durak, yam, istirahət etmək, yoldaşlık etmək
 
Üydəş 
: törən.
 
Üyələt 
: parçalat, parçalayan.
 
Üykürmək
14
: haykırmaq. 
Üyləmək
: üfləmək, püfləmək.
 
Üymək
9
: < ev. yığmaq > ( üyşik
8,  
üyşirmək). 
Üyrüntü
14
: seçkin.  
Üyşəmək
: sürləmək, toplamaq, səməmək, cəməmək.
 
üyşütüv, üyşmək, yığmak, qurumak, yığnamak, 
işəytiv
3
.
7,
 köpərtmək, arttırmak, köpeytiv, 
öyşəmək, ev qurmaq, toplanmaq, çoğdamaq.
 
Üyşik
8
 
:
 yığık, öyöm
3,
 üyind
4
, öyim
7
, üyüm
6
, todə 
> tudə.
 
Üyşirmək
: < üyş: yığlmak haləti. yığışmək. 
Üyşmək
: üyşütüv, öyşəmək, ev qurmaq, qurumak, 
toplanmaq, sürləmək, toplamaq, səməmək, 
cəməmək.çoğdamaq, yığnamak, yığmak, 
işəytiv
3
.
7,
 köpərtmək, arttırmak, köpeytiv.
 
Üyşütüv
:  üyşmək, yığmak, qurumak, yığnamak, 
işəytiv
3
.
7,
 köpərtmək, arttırmak, köpeytiv, 
öyşəmək, ev qurmaq, toplanmaq, çoğdamaq.
 
Üytgə    :
 ötə, başga.
 
Üytgəşik
8
: dəyişik, özgə
4
, özgəçə
6
, özgəşə
6
, ayrıkşa, 
ayrımşa, bölək
9.
 
Üytkəni   :
 çünki.
 
Üytqəmək
8
: özqərmək, değişmək, değşirmək, 
köhnəlmək, ötünmək.
 
Üyüntü
9
: < ev. yığıntı, kümə, kütlə.
 
Üyür
9
  : < ev. sürü.
 
Üyürmək
14
: seçmək, tərcih etmək. 
Üz tutmaq
: 
 
Üz tutmaq
: girişmək, quraşmaq, başlamaq, iradə 
etmək, istəmək.
 
Üz 
: qapak, örtü, qaş, endek
ka
, 
qarşı, ön, ös
3
, öst
7
, 
üst, bəniz, yüz, tös, sıray, çıray, önq, irənönq, 
menğiz, cüz, bit, bet
9
 (üz bə üz: üz üzə: bet bə 
bet\ üzün yansın: betin küysün)\ bənzər, yan, 
yanı, yali, mənqiz, yanaq\ qoparmak, kəsmək\ 
üzlüksüz
5
: arasız\ üzgüntü\ tamak, yemək\  
 
Üzdara 
: xuttaraş    
 
Üzə 
: təpə, tapa
14, 
tərəf, yönə, ona doğru. üzə. 
Üzəğ
12 
: üzəri.
 
Üzələ gəlmək
14
: xəbərdar olmaq, müttəli’ olmaq. 
Üzəngi 
: arası açık, qatnaşıksız, uzak.
 
Üzgü 
: sıkıntı, tasa, qayqı, üzüntü. 
 
Üzgün 
: göylü bozuk
9
, bozgun, darqın.
 
Üziliş    :
 soluk, tənəffüs.
 
Üzlənmə
8
: nida (işarəsi), ünləm
1
 bəlgəsi.
 
Üzlənmək
: yalvarmaq, üz tutmaq , xahiş etmək , üz 
tutmaq.
 
Üzləşirmək
: gəlişdirmək, yayratmaq.
 
Üzlü  
: sırtıq, çıkarcı, asan, asıcı, asıcıl, üzücü, 
mənfəətçi\ üstün, qalib.
 
Üzlük
9
 
: xuruş, qaplama, dəşlama, örtüm, örtük, 
örtmə ,  
tuzluq
14, 
əkmək qatığı.
 
 
Üzmək :
 qoparmaq, kəsmək, sıyırmak.
 
Üzmək  
: qıymaq, muzayiqə etmək: kəsmək, qırmək, 
çəkinməmək\ soymak, sıyırmək.  
 
Üzmək
  : uzatmaq, dartmaq, sürmək. 
Üzr  
: ozr : üzüntü.
 
Üzrə 
: movzu.
 
Üzü salık
: kəkrəmsi, suratı asık, güvən verməyən, 
xoş qarşılanmιyan adam.
 
Üzücü 
: sırtıq, çıkarcı, asan, asıcı, asıcıl, üzlü, 
mənfəətçi.
 
Üzük  
: səs: ündış: ün 
=
 tavış: səs: ün: avaz: 
çəkim\ uzak\ arası üzük: arası uzak\ otağın ; 
alaçığın  səqfi ; üsti.
 
Üzül - kəsil
8
: ani, müvəqqəti.
 
Üzülən  
: ötkən, uzğan, keçici, keçən, çağlık, 
müvəqqət, uzğğan
3.7
, ötən.   
Üzüm 
: üzüntü: parça, qırıntı\ bir üzüm ət.
 
Üzüə 
: üzərinə. 
Üzüntü :
 bir parça,  qırıntı, tə'til, antırakt\ küyək, dərd, 
acı, yanıq, ıztırab.
 
Üzüt     :
 oruğ, ruh.
 
Üzüt
13
: paltar yaması. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
sözün özü 
 
 
179
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
  
V,v 
 
          
 
 
 
 
Vahşi
 : 
vağşi, kırqıy
7
, kırıs
3
.
7
, qırağay
3
, yabayı, 
cırtık, tağı
 
Vakıt geşdikc
ə  
: baram baramdan
8
, günü gündən, 
geddikcə, gün sayın, ged gedə
 
Vallahı
 : ısıntap ta
3
, çınnap ta
3
, çınnanda, çörək 
vursun, quday vursun.
 
Var - gəl
: var - ged.
 
Var olsun gü
cün: var olsun çəmin.
 
Varax
8
 : 
oğrax, dərdə dəyməyən\ vasaqı: dəyərsiz\  
Varavar
8
: əşit, bərabər, birlikdə\
 varavarlama: 
bərabərləmə, əşitləmə.
 
Varça  
: barça, varısı, bütün, tamam, həp, kamilən.
 
Vardi - gəldi
: bardı - gəldi
8
, vurdi - gəldi, əyər, şayət, 
gərəkirsə, birdən vurdu - oldu.
 
Varxam
: veyran, bulaşıq, xarab, yıxıq  
Varı 
: barı, hamı. 
 
Varidat
 : şeteldik..
 
Varısı  
: barça, varça, bütün, tamam, həp, kamilən.
 
Varış  
: barlağ, təcrübə, barlap, görüş, oluş, sonuc, 
ölğşiv
3
.
7
, irişiv
3.7
, yetiv
3
.
7, 
nəticə.
 
Varlık  
: gənc, barlık.
 
Varsak
 : fərsəng.
 
Varsayım:
 çəkim, çağım, çağlam
8, 
 təxmin, ayar\ göz 
çağımiylə: çəkimiylə: dəngəsilə
 
Vasvasa
8
: xəyalı, uğursuz.
 

 
sözün özü 
 
 
180
Vatandaş
: bir yurtda ötüb ösənlər.
 
Vava
 : 
(uşaq dilində) bubu, yara, baş.
 
Vaz geçmək
: aynamaq
4
.
5
, oyun özgərti.
 
Vellənmək
: aylanq çaylanq, aylanış, gəzələnc, 
gəzim, iki bağa yeriyib, azacık gəzib dolanmak.
 
Verdi
 
: vergi, ölçü, miqdar.
 
Verdiş  
: 
bərnamə. 
 
Verəsiyə
: başı soyuq, önəm verməyən, könülsüz, 
özənsiz\ nisyə.
 
Vergələli
: çıkarlı, varlı.
 
Vergi  
: bacarıq, çıkar, yetənək, anığlığ, qabil\ hidyə 
ehsan\ vergili: mühəssin\ vergisiz: xəbis.
 
Vergilətmək
: becərmək, gəlişdirmək.
 
Vergili 
: bacarıqlı, paxmu
10
, usta.
 
Veri  
: 
data
latin,
 bilgi.
 
Veri  
: data
latin
, bilgi.
 
Verici 
: boşlu.
 
Verilgən
6
: amrak
9
, düşgün,  xumar, kuştar
5
 (< 
düştər?).
 
Verim  
: düşüm
9
, gəlir, aslam
14
, qazanc. 
 
Verim  
: randman\  rüşvət
 
Verimli 
: borclu, verimlik
qə
.
 
Verimli
: bərəkətli, qutlu, comət, suvli - sevli. bitginli
8
, 
bərəkətli\ bitgin il.
 
Verimsiz
: qısır, doğmayan. 
 
Vermək  
: qurmaq (qonaqlıq), düzənləmək, dartmaq, 
hidyə etmək.
 
Vəba
 : 
qırqın
8
, qırlaqan, çuma
3
.
7
.
 
Vəcin 
 : 
otağ.  
Vəç
 : 
təhər, yol, uğur, yağday.
 
Vərdiş
 : 
endik, 
ğılıq, adət
 
Vərəm
  : < var. şişmanlıq, varlı, qabarıq, baramlı, 
dərimli.
 
Vərtaxam
: bulaşıq, aqan tökən, çaşıp yatan, veyran.
 
Vəş
 : 
pambık dənəsi.
 
Və'z
 
: < vağız, ağız.
 
Vıcık
1 
: batağ, batğa
8
, zığ, palçık, pislik, çamır.
 
Viran
 : 
< örən. ör : kor
divan 
, köz
divan
 (yanqín yeri, 
yanqır qırıntılarının bulunduğu yer , yıkıntı 
qalık, 
yimirik
3
, qırana.
 
Vişnə
 : 
albalı, siyə
3
.
4
, alça.
 
Vurdi - gəldi:
 bardı - gəldi
8
, vardi - gəldi, vurdu - oldu, 
əyər, şayət, gərəkirsə, birdən.
 
Vurdu - oldu:
 bardı - gəldi
8
, vardi - gəldi, vurdi - 
gəldi, əyər, şayət, gərəkirsə, birdən.
 
Vurqu 
: basım, güc\
 Vurqulu:
 basımlı, üstün, 
hakim, əksanli, çalqırt, əzici 
 
Vurquç
  : vurma aləti.
 
Vurqun  
: ayqın - bayqın, çok bitgin, aşık, hayran\ 
böyük
 
Vurmaq
: çalmaq, sütmək (boya), boyamaq, sarmaq, 
dolamaq, süpürmək, döymək, ititmək, atmaq,  
daşlamak (bomba daşlamaq), bırakmak, qatmaq, 
qarışdırmaq, çırtmaq, çərtmək, kərtmək, cırmaq, 
bölmək, doğramaq, yerə yıxmaq, basmaq, əzmək, 
dağıtmaq, tökmək (yağış vurur). doldurmaq (yük 
vurmaq). saçmaq (gül vurmaq). salmaq (onu 
vurdular)  
 
Vurulmaq
: dalanmaq.  
Vurulmaq
: yol birləşim, yakınlık.
 
Vuruş - gəriş
: qarğaşa, basağa, vəlvələ  
Vuruşma
: çınqar, döyüşmə, gurultu
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
 
Y,
  
y 
 
 
 
 
 
 
Ya..... ya
: gərək bu.... gərək o\ istər bu....istər o\ istər 
bu.....istərsə o\ nə bu....nə o\ kalay  bu... salay o\  
gərək olsa bu....  gərək olsa o\ gərəksə bu... 
gərəkməsə o\ olsa bu... olsa o\ olsa bu... olmsa o\ 
yaki bu... yada o\ yaki bu... yaki o\  islə bu... islə 
o
4.5
.
 
Ya  
: yada. 
Yaba 
: gengərək
 
Yaba
ka
 : 
yaş, ıslak.
 
Yaban
  : yad. çöl, qır, qara(yer)
 

 
sözün özü 
 
 
181
Yabançı:
 çət
8
, çet, çit, sit 
3.4.5
. şetel, qırak, çətəl
9, 
yad, 
kəsəki
8
, öcman, düşman\ çet kişi: yad adam\  çet 
yurd: yad ölkə.
 
Yabaş
9
 : yavaş 
 
Yabay
 : 
gödək
8
, topas, bayağı, onğaysız
8
, kopal, 
tübən.
 
Yabıl  
: yapıl: rafiq,  doslar arası, him bir ; işə 
başamak, əməkdaşlık.
 
Yabıldaq: çılpak,  palansız. palansız. 
Yabız
9
 : 
yavız.  
 
Yablak
9
: yavlak, kötü, yaraşıksız.
 
Yad   
: 
yağmır daşı\
 yadçı 
: yağmır büyüçü (d:ğ ?)
  
            
 
Yad  
: çət
8
, çet, çit, sit 
3.4.5
. şetel, qırak, qırıq, 
çətəl
9, 
kəsəki
8
, kəsik, öcman, düşman, yabançı, 
yaban, yabanı, xas, ayrı, ayrıq, öz, özəl. qırğık
3.7
, 
yava, yavayı
9
, yağı. 
Yad etmək
: ad tutmak.
 
Yadmaq
14
: anmaq, xatırlamaq. 
Yad 
: 
(yaban) < ad. öt, ötgə, özgə. qirğik
3.7
, yava 
, yavayi
9
 ,yaği
4
 , yaği , yaban, yabani , kəsəki
8
 
Yad 
: küy, fikir, huş.
 
Yadaq
14
: yaya. 
Yada salmak
: addamak, ad tutmak, yad etmək, 
yaddamaq.
 
Yadama
8
 !
: arma
8
! 
1)
 yorulma ! yorulmuyasan, arma
82)
 
var ol !  yaşa !
 
Yadamak
: zayıflamak, güçsüz
 
Yadan 
: arğın, bezar, aran.
 
Yadan 
: yorqun.
 
Yadav  
: arğın, işdən yadab duran adam.
 
Yadavəri
: ağzamak: yadavamak, yadavramak
\ 
yadavlık
8
: yorqunluk.
 
Yadavsız
: yorulmadan 
 
Yaddaş
: < yad + əş. ağzama (ağzamak: yadavamak, 
yadavramak: yad avəri).
 
Yadel
  : yad ölkə, qurbət.
 
Yadıgar
: andıç, andırıç, anmalık, estelik
4
, sıylık, 
bələk
5
.
 
Yadımsamaq 
 :  xatirləmək, anıksamaq , 
anιmsanmaq.
 
Yadsımaq
: danmaq , inkar etmək, rəd etmək\ 
batmaq, yaşmaq, gizləmək
 
Yagent 
: fil, caqanmo
12
.
 
Yağ  
: arı
5
\ yağlı: arılağ
5
\ (su yağı: süzmə yağ: 
duru yağ: boş yağ\ sərik yağ: sarı yağ).
 
Yağav 
: tək, yalnız
 
Yağcarmak
: yağa düşmək, yağı süzmək.
 
Yağcımak
: yağlanmak.
 
Yağdar 
: (buyruq haləti): aydınlat, aç, görsət, başla, 
yaşla, faşla, faş et, daşla. 
 
Yağdarmaq
: yağmaq 
 
Yağdarmaq
: yakdırmaq, yandırmaq, ışıqlatmaq.
 
Yağday
: oluş dərəcə, kef hal, hal - əhval, imkan, 
olağan, hadisə, fürsət, olanak, şərt, qoşul, hava,  
ləhzə, an, durum, 
duruq
14, 
yaşday, çağday (zaman, 
keçinəcaq),
 
Yağdaylı
: tutumlu, yağdaylı, idarəli\ yağdaysız: 
imkansız, imkanı olmayan.
 
Yağdırmaq
: yanğdırmaq.
 
Yağı 
: düşman\ el elə yağı oldu\ yağılık: 
düşmənlik.
 
Yağlık
14
: avlu. 
Yağılmaq
: yayılmaq.
 
Yağım 
: suyluq, ışıklık, yağtılık, yağış. 
 
Yağımlı
4
 
: yaxci.
 
Yağın 
: yağış.
 
Yağınan
: yanından 
 met 
(ya 
=
 ay) 
< aynından: 
çevrəsindən, dövrəsindən.
 
Yağır  
: arka, sırt\ təkiz, yalama, saf\ Yağır
ka
:
 
yara(atın belindıki yara) > 
əyyub
.
 
Yağıt 
: ışıt: ışıqlat, yarığ, yarıt \ 
yarığ: carık, ışık\ 
yarıtlan, yağtılan, yağıtlan: ışıklan. 
 
Yağıtlanmak
: aydınlanmak, yarıtılmak, carıklanmak, 
yarık görmək, yakırtılıq, yarıyamaq.
 
Yağıtlık 
: ıldırım.
 
Yağız
  : < yanğamaq: yakmaq. yanıb qaralmış, 
qara, buğday boyalı\ yağız yer: yakız yer. qara yer. 
yağız at: qara donlu at.
 
Yağız
 : 
dəri.