Yaşar seyiDLİ, naiLƏ ƏLİyeva, xumar əHMƏDBƏYLİ Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün

– Nuklein turşularında nukleotidlərin yerləşmə ardıcıllığı hüceyrənin hansı 
xüsusiyyətini müəyyən edir? 
 
 
Müzakirə üçün
Nuklein turşularının 
(DNT və RNT) zəncir-
lərinin sxematik 
quruluşuna diqqət ye-
tirin.  
Onların quruluşunda 
oxşar və fərqli 
cəhətləri qeyd edin.  
– DNT-nin ikiqat 
zəncirində hansı 
qanunauyğunluq 
müşahidə edilir? 
 
Fəaliyyət

---

 
 
34 
 
Dezoksiribonuklein turşusu (DNT). Or-
qanizmin  əksər  hüceyrələrində  irsi  məlu-
matların daşıyıcısı dezoksiribonuklein (DNT) 
turşusudur. Eukariot orqanizmlərdə DNT nü-
vədə və bəzi orqanoidlərdə – mitoxondri və 
plastidlərdə olur. Prokariotlarda formalaşmış 
nüvə olmadığı üçün bu orqanizmlərin DNT-
si bilavasitə sitoplazmada yerləşir.
  
DNT-nin quruluş prinsipi, demək olar ki, bütün orqanizmlərdə eynidir. O, spiral 
halında burularaq bir-birinə sarılmış iki polimer zəncirdən ibarətdir. DNT-nin hər bir 
zəncirini  nukleotidlər  təşkil  edir.  Nukleotidində  4  növ  azot  əsası  –  adenin  (A), 
quanin  (Q), sitozin (S)  və timin (T)  olur.  DNT-nin  ikiqat  zəncirində  azot  əsasları 
daxilə doğru yönələrək bir-biri ilə hidrogen rabitəsi ilə birləşir. Nukleotidlərin bir-
biri ilə birləşməsi təsadüfi deyil, müəyyən qanunauyğunluqla baş verir. Bu zaman 
həmişə  adeninin  qarşısında  timin,  quaninin  qarşısında  isə  sitozin    durur. 
Nukleotidlərin bir-birinə belə uyğun cütlər şəklində birləşməsi komplementarlıq (lat. 
“complementum” – tamamlama) adlanır.